აშშ-ის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია

კონგრესი, 1776 წლის 4 ივლისი

ამერიკის ცამეტი გაერთიანებული შტატის ერთსულოვანი დეკლარაცია.

     „როდესაც კაცობრიობის ისტორიაში ერთი რომელიმე ხალხისათვის აუცილებელი ხდება დაშალოს ის პოლიტიკური კავშირი, რომელიც მას სხვა ხალხებს უქვემდებარებს და იმისათვის, რომ მან ბუნების კანონისა და ღვთის ბუნებით მონიჭებული უფლების ძალით, მოიპოვოს დამოუკიდებელი და თანასწორი ადგილი დედამიწაზე არსებულ სახელმწიფოთა შორის, კაცობრიობის აზრის მართებული პატივისცემა მოითხოვოს, განაცხადოს ის მიზეზები, რომლებმაც იგი აიძულა ცალკე გამოყოფილიყო. ჩვენთვის თავისთავად ცხადია ის ჭეშმარიტება, რომ ადამიანები შექმნილი არიან როგორც თანასწორი არსებანი, რომ მათ ღმერთმა მიანიჭა გარკვეული ხელშეუვალი უფლებები, როგორიცაა სიცოცხლე, თავისუფლება და ბედნიერებისკენ ლტოლვა; რომ ამ უფლებათა განსამტკიცებლად იქმნებიან მთავრობები, რომლებიც თავიანთ კანონიერ ძალაუფლებას ღებულობენ იმათი თანხმობით, ვისაც ისინი განაგებენ; რომ, თუ განმგებლობის რაიმე ფორმა ოდესმე ამ მიზნის შემლახავი გახდება, ხალხს ენიჭება უფლება შეცვალოს ან გააუქმოს იგი და შექმნას ახალი მთავრობა. დააფუძნოს იგი ისეთ პრინციპებზე და ისეთი ძალაუფლებით აღჭურვოს, როგორიც, მისი აზრით, ყველაზე ხელსაყრელი იქმნება მისი უსაფრთხოებისა და ბედნიერებისთვის. ჭეშმარიტად, კეთილგონიერება მოითხოვს, არ შეიცვალოს დიდი ხნის ჩამოყალიბებული მთავრობა უმნიშვნელო და წარმავალი მიზეზების გულისათვის, და, ამის შესაბამისად, გამოცდილებაც გვიჩვენებს, რომ სანამ ბოროტება გასაძლია, ადამიანები უფრო ადვილად ეგუებიან სიდუხჭირეს, ვიდრე მიჩვეულის მოსპობით ტვირთის შემსუბუქებას. მაგრამ როდესაც გაუთავებელი უსამართლობა და ძალაუფლების ბოროტად გამოყენება, მისი გამუდმებით ერთი მიზნისკენ წარმართვა ხალხს აბსოლუტური დესპოტიზმით ემუქრება, მისი უფლება და ვალია ბოლო მოუღოს ამგვარ მთავრობას და აღავლინოს მოღვაწეთა ახალი დასი თავისი მომავალი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად. ამგვარი იყო კოლონიების სიდუხჭირე და ამგვარია ამჟამად ის საჭიროება, რომელიც აიძულებს მათ შეცვალონ თავიანთი წინანდელი ხელისუფლების სისტემა, დიდი ბრიტანეთის ახლანდელი ხელმწიფის მართვის ისტორია არის ნუსხა განუწყვეტელი უსამართლობისა და ძალადობისა, რაც განუხრელად მიმართულია ამ შტატებში აბსოლუტური ტირანიის დამყარებისაკენ, ამის დასამტკიცებლად, დაე, წარვუდგინოთ ფაქტები პირუთვნელ ქვეყნიერებას: მან უარი თქვა დაემტკიცებინა მოსახლეობის კეთილდღეობისთვის უაღრესად სასარგებლო და საჭირო კანონები. მან აუკრძალა თავის მთავრობას დაუყოვნებელი და სასწრაფო მნიშვნელობის მქონე კანონების მიღება მისი პირადი თანხმობის გარეშე; და როდესაც მათი გატარება ამის გამო შეჩერდა, მან სრულიად უგულებელყო ისინი. მან უარი თქვა გაეტარებინა მჭიდროდ დასახლებული რაიონებისთვის აუცილებელი სხვა კანონებიც, სანამ აქ მცხოვრები ხალხები უარს არ იტყოდნენ საკანონმდებლო პალატაში წარმომადგენლობის უფლებაზე, უფლებაზე რომელიც ფასდაუდებელია მათთვის და საზარელი - ტირანისთვის. მან მოუხმო კანონმდებელთა საკრებულოს უჩვეულო, მოუხერხებელ და მათი სამოქალაქო დოკუმენტების სანახიდან დიდ მანძილზე დაშორებულ ადგილებში მხოლოდ იმ მიზნით, რომ აეძულებინა ისინი მიეღოთ მისი გადაწყვეტილებები. მან მრავალჯერ დაშალა წარმომადგენელთა პალატები, ვინაიდან ისინი ვაჟკაცური სიმტკიცით აღუდგნენ წინ მის მიერ ხალხთა უფლებების შელახვას. იგი მათი დაშლის შემდეგ დიდხანს აბრკოლებდა ახალი პალატის არჩევნებს, რომელიც ხელშეუვალობით მოსილ საკანონმდებლო უფლებებს სახელმძღვანელოდ დაუბრუნებდა მთელ მოსახლეობას; ხოლო ამასობაში ქვეყანა გარედან შემოსევებისა და შინაგანი უთანხმოების მრავალგვარი საშიშროების ამარა რჩებოდა მიგდებული. იგი შეეცადა ხელი შეეშალა ამ შტატების ფართოდ დასახლებისთვის; ამ მიზნით დაბრკოლებები შეუქმნა უცხოელების გაქვეშევრდომების კანონთა გატარებას; უარი თქვა მიეღო სხვა კანონებიც აქ გადმოსახლების წასახალისებლად და შემოიღო მიწის შესყიდვის დამატებითი პირობები. მან ხელი შეუშალა სამართლიანობის აღსრულებას იმით, რომ არ მისცა თანხმობა დადგენილიყო მოსამართლეობრივი უფლებების დამფუძნებელი კანონ-წესები. მან მოსამართლეების სამსახურის ხანგრძლივობა, მათი გასამრჯელოს ოდენობა და გადახდის ვადა დაუქვემდებარა მხოლოდ და მხოლოდ საკუთარ ნებას. მან შექმნა უამრავი ახალი წარმომადგენლობა და აქ განაწესა მისი მოხელეების მთელი ხროვა ჩვენი ხალხის შესავიწროვებლად და მათი სახსრების შთასანთქავად. მას მშვიდობიან დროშიც კი ჩვენს კანონმდებლებთან შეუთანხმებლად ჩვენს მიწა-წყალზე განლაგებული ჰყავს რეგულარული ჯარები. მან სამხედრო ძალები სამოქალაქო პასუხისმგებლობისგან გაანთავისუფლა და მასზე მაღლა დააყენა. მან ჩვენი კონსტიტუციისთვის უცხო და ჩვენი სამართლისთვის მიუღებელი კანონმდებლობისთვის ჩვენს დასამორჩილებლად სხვებს დაუჭირა მხარი: მისცა რა თანხმობა მათ ფარისევლურ კანონთა გადაწყვეტილებებს: რათა ჩაეყენებინათ ჯარისკაცთა დიდი რაზმები ჩვენს სახლებში; რათა თვალთმაქცური სასამართლოების მეშვეობით სასჯელისგან დაეცვათ ისინი შტატების ნებისმიერი მოსახლის მკვლელობის შემთხვევაშიც კი; რათა გადაეკეტათ ჩვენი სავაჭრო გზები მსოფლიოს ყოველ ქვეყანასთან; რათა შემოეწერათ ჩვენთვის გადასახადები ჩვენთან შეუთანხმებლად; რათა ხშირ შემთხვევაში არ მოეცათ საშუალება გასამართებულ ვიქნეთ ნაფიცი მსაჯულების მეშვეობით; რათა მოეთხოვათ ჩვენი ოკეანის გაღმა წამყვანი მოგონილი ბრალდებებით პასუხისგებაში მისაცემად; რათა გაეუქმებინათ ინგლისური კანონმდებლობის თავისუფალი სისტემა მეზობელ პროვინციაში. დაეყენებინათ იქ დესპოტური მთავრობა და განევრცოთ მისი საზღვრები მათი საჩვენებელ მაგალითად გადაქცევისა და კოლონიებშიც მსგავსი აბსოლიტური წესების შემოღების მიზნით; რათა ჩამოერთვათ ჩვენი ქარტიები, გაეუქმებინათ ჩვენი ყველაზე მნიშვნელოვანი კანონები და ძირფესვიანად შეეცვალათ ჩვენი საჭირო სხვადასხვა კანონ-წესები. მან გააუქმა აქაური მთავრობა, გამოაცხადა რა იგი კანონგარეშე და აწარმოებს რა ომს ჩვენს წინააღმდეგ. მან დაარბია ჩვენი ზღვები, ააოხრა ჩვენი სანაპიროები, გადაბუგა ჩვენი ქალაქები და სიცოცხლე მოუსპო მრავალ ჩვენგანს. იგი ამჟამად გზავნის უცხოელთა დიდ დაქირავებულ არმიას, რათა დაასრულოს სიკვდილის, განადგურებისა და ტირანიისთვის გამიზნული საქმე, დაწყებული სისასტიკისა და მუხანათობის ისეთი მაგალითებით, რომლის მსგავსი მხოლოდ ყველაზე ბარბაროსულ ხანაში თუ მოიძებნება და სრულიად არ შეეფერება ცივილიზებული ერის ხელისუფლებას. მან აიძულა ჩვენი ტყვედ ჩავარდნილი თანამემამულეები აღემართათ იარაღი თავისივე ქვეყნის წინააღმდეგ, გამხდარიყვნენ ჯალათები თავიანთი მეგობრების და მოძმეებისა, ან თვითონვე დაღუპულიყვნენ მოძმეთა ხელით. მან გამოიწვია შინაგანი არეულობა ჩვენს შორის და სცადა ამ არეულობაში ჩაეთრია ჩვენი საზღვრების მობინადრენი. შეუბრალებელი ველური ინდიელები, რომელთა საომარი კანონი ყველა ასაკის, სქესისა და მდგომარეობის ადამიანების განურჩეველი ჟლეტაა. ამ რეპრესიების ყოველ ეტაპზე ჩვენ უაღრესად მოწიწებული ფორმებით მოვითხოვთ სამართლიანობას. ჩვენ განმეორებით თხოვნებს განმეორებითი შეურაცხყოფით უპასუხეს. ხელისუფალი, რომელიც ყოველი თავისი მოქმედებით ტირანს ემსგავსება, არ შეიძლება იყოს თავისუფალი ხალხის მმართველი. ჩვენ არავითარი უპატივცემულობა არ გამოგვიჩენია ჩვენი ბრიტანელი მოძმეების მიმართ. ჩვენ არაერთხელ გავაფრთხილეთ ისინი, როდესაც მათი კანონმდებლები ცდილობდნენ ჩვენზე განევრცოთ უმართებულო მართლმსაჯულება. ჩვენ გავახსენეთ მათ ჩვენი აქეთ ემიგრაციის და დასახლების ვითარებანი. ჩვენ მივმართეთ მათს თანდაყოლილ სამართლიანობის გრძნობასა და სულგრძელობას, და შევევედრეთ მათ ჩვენი საერთო წინაპართა სახელით ხელი აეღოთ ამგვარ ძალადობაზე, რომელიც უეჭველად ზიანს მიაყენებდა ჩვენს კავშირსა და ურთიერთობას. მაგრამ ისინი ყრუნი დარჩნენ სამართლიანობისთვის მოწოდებისა და ნათესაური თხოვნის მიმართ. ამიტომ ამ პირობის თანახმად, რომელიც გმობს განხეთქილებას ჩვენს შორის. ვალდებული ვართ განვიხილოთ ისინი, ისევე როგორც დანარჩენი კაცობრიობა, ომში მტრად და მშვიდობიანობაში მეგობრად. ჩვენ, შეერთებული შტატების წარმომადგენლები, სწორედ იმიტომ შევიკრიბეთ სახალხო კონგრესში, რომ ღვთის წინაშე, ჩვენი გადაწყვეტილების სამართლიანობის რწმენით და ამ კოლონიების კეთილი ნების ადამიანების სახელით, ვაღიაროთ და საქვეყნოდ განვაცხადოთ, რომ ეს გაერთიანებული კოლონიები არიან. და სამართლის ძალით უნდა იყვნენ თავისუფალი და დამოუკიდებელი შტატები; რომ მათ აღარ ევალებათ არავითარი ერთგულება ბრიტანეთის ტახტისადმი, და რომ ყოველგვარი პოლიტიკური კავშირი მათსა და დიდ ბრიტანეთს შორის არის და უნდა იყოს გაბათილებული; და როგორც თავისუფალ და დამოუკიდებელ შტატებს, მათ ეძლევათ სრული უფლება გამოაცხადონ ომი, დადონ ზავი, დაამყარონ კავშირი, ივაჭრონ და განახორციელონ ყველა სხვა ნაბიჯი და გადაწყვეტილება, რისი უფლებაც დამოუკიდებელ სახელმწიფოებს ენიჭებათ. ამ დეკლარაციის განსამტკიცებლად, ღვთის წყალობითა და იმედით, თავდებად ვდებთ ჩვენს სიცოცხლეს, ჩვენს კეთილდღეობასა და პატიოსნებას“.

*   *   *

      დეკლარაციაზე ხელი მოაწერა მეორე კონტინენტალური კონგრესის 56-მა დეპუტატმა, რომელთაგან 28 ადვოკატი, 13 კომერსანტი, 8 პლანტატორი და 7 სხვადასხვა პროფესიის ადამიანი იყო. ამათგან 5 კაცი მოგვიანებით ინგლისელებს ტყვედ ჩაუვარდათ და მოღალატის ბრალდებით დახვრიტეს, 9 დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლებში მიღებული იარებით დაიღუპა. აღნიშნული კონგრესის დეპუტატთა უმეტესობამ დაკარგა ოჯახი და მთელი ქონება. სამაგიეროდ გადარჩნენ მთავარი ავტორემი : თომას ჯეფერსონი და ჯონ ადამსი, რომლებიც მოგვიანებით ამერიკის პრეზიდენტები გახდნენ და ორივენი დეკლარაციის შექმნიდან ზუსტად 50 წლის შემდეგ, 1826 წლის 4 ივლისს გარდაიცვალნენ.
           ყველაფერი კი ასე დაიწყო: 1775 წელს მასაჩუსეტში, ბოსტონთან ახლოს, ინგლისურ არმიას და კოლონიალისტებს შორის შეიარაღებული შეტაკება მოხდა. ეს იყო ჩრდილოეთ ამერიკის კოლონიების დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლის დასაწყისი. იმავე წელს ფილადელფიაში შეიკრიბა მეორე კონტინენტური კონგრესი, რომელზეც 13 კოლონიის წარმომადგენელი იყო.
     კონგრესის გადაწყვეტილებით ინგლისთან ურთიერთობა შეწყდა, მოსახლეობისაგან შეიქმნა არმია; არმიის სარდლად დაინიშნა განმანთავისუფლებელი მოძრაობის წევრი, სამხედრო საქმის მცოდნე ჯორჯ ვაშინგტონი.
    მეორე კონტინენტურმა კონგრესმა მიიღო გადაწყვეტილება, რომლის ძალითაც 13 კოლონია შტატად გამოცადდა. კონგრესმა 1776 წლის წლის 4 ივლისს დაამიკიცა „დამოუკიდებლობის დეკლარაცია“.
    ამრიგად, მეორე კონტინენტურმა კონგრესმა ინგლისისაგან თავი დამოუკიდებლად გამოაცხადა. ჩრდილოეთ ამერიკის კონტინენტზე შეიქმნა ახალი სახელმწიფო ამერიკის შეერთებული შტატები. 4 ივლისი აშშ-ში ეროვნულ დღესასწაულად გამოცხადდა.
    აშშ-ის სახელმწიფო დროშაზე თეთრ-წითელი ზოლი და ვარსკვლავი გამოსახეს. შტატების მატებასთან ერთად სახელმწიფო დროშაზე ვარსკვლავების რაოდენობაც გაიზარდა, ამჟამად აშშ-ს სახელმწიფო დროშაზე 50 ვარსკვლავია გამოსახული, ზოლების რაოდენობა კი უცვლელი დარჩა.
    1787 წელს ფილადელფიაში ჯორჯ ვაშინგტონის თავმჯდომარეობით შეიკრიბა კონვენტი, რომელმაც ჯეიმზ მედისონის პროექტის საფუძველზე შეიმუშავა კონსტიტუცია, რომელიც ამერიკის შეერთებულ შტატებს რესპუბლიკად აცხადებდა. 1789 წელს აშშ-ს პირველ პრეზიდენტად აირჩიეს ჯორჯ ვაშინგტონი.
    ამერიკის შეერთებული შტატების კონსტიტუციაზე მუშაობა დასრულდა 1787 წელს და ძალაში შევიდა 1789 წელს. იგი 4400 სიტყვისგან შედგება. აშშ-ს უზენაესი კანონის ჩაწერა დაევალა პენსილვანიის გენერალური ასამბლეის კლერკს- ჯეიკობ შალუსს, რომელსაც ამ სამუშაოს შესრულებისთვის ჯილდოდ 30 დოლარი გადასცეს.
    კონსტიტუციაზე ხელმომწერთა შორის ყველაზე ხანდაზმული ადამიანი იყო 81 წლის ბენჯამენ ფრანკლინი, აშშ-ს ისტორიაში ერთ-ერთი უდიდესი პოლიტიკური ფიგურა. ყველაზე ახალგაზრდა ხელმომწერი კი 21 წლის ჯონათან დეიტინი.
    აშშ-ს კონსტიტუციის ძალაში შესვლის პერიოდში ამერიკის მოსახლეობა მხოლოდ 4 მილიონ ადამიანს შეადგენდა, ყველაზე დიდი ქალაქი კი ფილადელფია იყო - 40000 მაცხოვრებელით. 1789 წელს პირველად აღინიშნა „მადლიერების დღე“, ამ ეროვნული დღესასწაულის დაარსების მიზეზი კი სწორედ აშშ-ის კონსტიტუციისადმი მიძღვნილი, ღვთისადმი მადლიერება იქცა.
    აშშ-ს კონსტიტუცია მსოფლიოში ერთ-ერთი უიშვიათესი დოკუმენტია, რომელშიც ცვლილებები და დამატებები მისი შექმნის 240-წლიანი ისტორიის მანძილზე თითქმის არ მომხდარა, მხოლოდ 27 შესწორებაა შესული და მისი ტექსტი დღემდე ინარჩუნებს პირვანდელ სახეს.

სახლი სადაც გამოცხადდა დეკლარაცია

 ოთახი სადაც გამოცხადდა დეკლარაცია

 დეკლარაციის გამოცხადება