ფეშანგის (XVI ს.) „შაჰნავაზიანი“ ნაწილი III

აქა ამა ყოვლისა კეთილის საუნჯემან მეფემან შაჰნავაზ იმერელთ მეფის შვილი ბაგრატ გაისტუმრა საპატრონოსა მისსა, დაისიძა და მისცა ყოველი რიგი სახემწიფოსი.

951 გაუგზავნა შესამოსი დედოფალმა იმა ვაჟსა,

ბედისაგან მომდურავსა, ადრიდგანვე დანაბაჟსა;

ვალი დასდვეს საშინელი იგი მისთვის განასაჯსა;

მივა მათგან გასტუმრებით, მისცემს ვისმე განა ბაჟსა.

952 ბაგრატ გაუშვა მეფემან, მისცა ყოველი წესია;

არ დაუშურვა, უბოძა სადაც რამ უკეთესია;

მოხმარება ხამს მოყვრისა, ძველიდან დანაწესია,

წამოაყენა ძმა მისი, ადრიდგან დანაკვნესია.

953 თან გაატანა თარხანი, თავადი დიდთა გვარისა,

კაცი ბძენი და ჭკვიანი, ყოვლის საქმისა მხვდარისა,

მლმობიარი და მდაბალი, პლატონის შესადარისა,

სახელოვანი მამაცი, მისებრი არსად არისა.

954 გაოხრებული ქვეყანა შექნა ყოველგნით საშენად;

მიუშვა მკვიდრი პატრონი, აღარვის მისცა საშენად.

მონათა ჰკადრეს: „მეფეო, ტახტი მოირთო საშენად;

ერთგულთა მიეც წყალობა, ორგული გახდეს საშენად“.

955 გადგენ, წავიდენ, თან ახლავს მისი დაზდილი მონები;

თარხანი წინეთ მიუძღვის, ჭკუითა მოსაწონები;

ხელ შეწყობით და გამართვით, არა აქვს დასაღონები;

ბაგრატსა სწრთვნის და ასწავლის, იგ მისი შესაგონები.

956 მთასა გადახდენ, შეყრილნი იქ დახვდენ დიდებულები;

მუხლს ეხვევიან პატრონსა, ამდრომდი დაკარგულები;

თარხანმა უთხრა ყველასა ხემწიფის დავედრულები:

„მიუდექითო მეფესა, ჰქენით რაც სავარგულები“.

957 შაჰნავაზ მეფე დალოცეს მაღლითა ხმითა ყველამან;

ესე პატრონი საჩვენოდ, ლომურებ მოიყელა მან;

უალერსა და ითვისა, აწ ასე მოაყენა მან;

ფაშას არ მისცა სიბძნითა, გაჰკიცხნა მისნი წყენა მან.

958 წინ გაუძღვენ და წავიდენ, სადა მეფეთა სარები;

სადაც დადგიან, უწყვეტლად ლხინი ნახიან კმარები;

უმასპინძლებდენ თარხანსა, ბოლო ჟამ გასამწარები,

ეტლსა, უკუღმა მბრუნავსა, ხელთ ჰქონდა სათხრად ბარები.

959 შეჰყროდა სითმე ყვავილი, მაჯამ დაუწყო ძგერასა;

თარხანმა გულში გაივლო, თქვა: „კარგსა ვხედავ ვერასა;

ვერსად წაუველ სიკვდილსა, ამად მოვმართე წერასა;

გამოგთხოვივარ მოყვასთა, სოფელს ვიქმოდე მე რასა?!

960 „შარიერსა შემაბრალეთ!“ ყმათა ამას აბარებდა;

საყვარელსა, ბანოანსა პირმზეს გვერდით აბარებდა;

თქვა თუ: „მთასა ვეღარ გავძელ, წამიღევით!“, აბარებდა.

დასთმო სოფლის გემოვნება, ასე მისთვის აბარებდა.

961 გადახდა ამიერიდან, მიმართა ვიწრო სამარეს;

უკუიარა გზა გძელი, მის უწდომ დასანთქამარეს;

ტანს შეიმოსა ტაგრუცი, გამოესალმა წამარეს;

დაცლა არა აქვთ ანგელოზთ, სიკვდილი მოიჟამარეს.

962 ყმათა შემურეს თაბუთი, მართებულითა წესითა;

თმასა და წვერსა იგლეჯენ, უკან მოსდევენ კვნესითა;

მოსთქმენ საწყალსა სიტყვასა სიკვდილსა უარესითა:

„ტკბილო პატრონო, რა იქენ, მოწყალევ, ზევ და წესითა?!“

აქა ბაგრატთაგან გაყოლილი თარხანი იორამ ამიერიდან გადახდა. ამა ხემწიფეს დიდად ეწყინათ სიკვდილი მისი.

963 მეფე წავიდა სატირლად მისისა, პირად მზიანად;

მივა კუშტ გვარად, შექრუშუით, მოწყენით, მიზეზიანად;

თქვა თუ: „წაიქცა იგი ყმა, საქმე გვეყოფის ზიანად,

მისსა სარჩევსა ადგილსა ვინ გამოჩნდების ზიანად?“

964 მეფემ იტირა ცხედარი, მოუთქვა ძმა და შვილობით;

უქო სიმხნე და ზნეობა, იგ კართა გვარიშვილობით:

„დარბაისელთა თავადი იყავ, ვარდთაებრ შლილობით,

დაჰყარე უშენობითა, შეიქენ გარე ვლილობით.

965 შემოგვწყერ, აღარ ინდომე ჩვენს კარსა შემორებანი;

დასთმევ ლხინი და ნადიმი, სიამოვნისა შვებანი;

შენებრ ვინ მიხვდეს სარჩევსა, ანუ ეგზომნი მცნებანი?

სიბძნითა სრულო, რა იქენ, აღარად გახსოვს ებანი!“

966 პირმზემ მოსთქვა მწუხარებით, გამოუშვა ხმა ნარნარი;

უქო ზნე და საქციელი, ხემწიფეთა შენადარი;

თქვა თუ: „იყავ პატრონისა დარბაისელთ სამკობარი,

მოგაშორა შარიერსა, ვთქვა სოფლისა საგმობარი“.

967 მიცვალებულის ანდერძი ჰკადრეს უკლისად მონათა,

ცოლშვილის შეწყალებანი, მათთა პატიჯთა წონათა;

შემოსილ იყვნენ შავითა ყvელანი მისთა მგონეთა,

თვალი აევსო ცრემლითა, მეფე იდენდა ფონეთა.

968 მუხლს მოახუივეს შვილები სახვეწარისა ენითა;

შეაბრალეს და შესტირეს სიტყვითა მრავალ ფერითა;

მეფემ იმედი უბძანა: „რაცა სწადს, აგრე ვქენითა,

არა ვის მივცემ სამცრებლად, გულს შიში არიდენითა“.

969 კვალვ იგი ქალი პირმზესა შემოაბრალა თავია;

თვალთაგან ღვარსა ადენდა, ზღვისავე შენართავია;

მოსთქვა ბედ უბედობანი, გულისა დასაწვავია;

სულ შეებრალა ლაშქართა, ცრემლსა ჰყრის სხვა და სხუა ვია.

970 დედოფალი ტკბილის სიტყვით ეუბნების იმა ქალსა:

„თქვენი მავნე არვინ არის, დაგიჭირავ ყოვლმხრით თვალსა;

გიჯობს თავი არ მოიკლა, ნუ იკიდებ მაგა ალსა,

ჯურღმულს ჯდომას ჩამოეხსენ, დაუჯერდი მაგა შალსა.

971 უსიკვდილოდ არვინ დარჩა, სოფლის საქმე იცი კარგა;

მეფენი და ხემწიფენი საწუთროთგან გაიბარგა;

აქ დააგდეს დიდებანი, მათთვის სრულად დაიკარგა;

დავსთმოთ ჭირი, მწუხარება, მოისმინე ესე დარგა“.

972 ნუგეშის სცეს და გამოდგენ მათსავე არე მარესა,

რა მოიგონის იგი ყმა, ამოიოხრებს მწარესა,

ისაკლისებდენ, იტყოდენ: „დიდად საწყენლად კმარ ესა,

ადვილ დავკარგეთ, ვერ ვპოვებთ ჩვენ მისა დასადარესა“.

973 ორსა კვირესა იმარხეს, ფაჰრიზობიდან ჟამესა;

იგლოვდა დარბაზის ერი, მათ ხორცი არა ჭამესა,

თალხი ჩაიცვა მეფემან, მასვე თვალისა წამესა,

სამარხოს ამზადებდნენ, სამხსნილო არ იამესა.

974 სხვას ყმათ იმედი დაედვა, რა ნახეს მათგან ქნარება;

ადიდებდნენ მეფესა, გაუშვეს სხვა საქმარები,

სხვას ვის ასმია პატრონსა გლოვა შეექნას კმარები,

ყმაზედან გლოვა, ტირილი, ხორცით შეეკრას სარები?

975 ჟამნი გადახდენ გლოვისა, აწ მოვრთოთ ნადიმობანი,

ფასლი მოსულა მღერისა, უბძანა: „ხმობდენ ნობანი,

აყვავდეს სრა და სამყოფი, კლდეთა მიეცეს დნობანი,

ქაცვი მოვიძროთ გულთაგან, აღარად გვიწყოს სობანი“.

აქა მაღალმა ხემწიფემ შაჰაბაზ ყაენმა, ესე ყოვლისა სამამაცოს ზნით შემკობილი და სანახავად დიდად სატრფიალო მეფის შაჰნავაზის ძე, მეფე არჩილ გამოუშვა. მისცა ყოველი სახემწიფო რიგი და სახელი დასდვა შაჰნაზარ ხან.

976 მეფის არჩილის ამბავი ზემორე დაგვიწერია;

თვით ხსენებასაც არ ღირს ვარ, მიწა და ფეხთა მტვერია;

მისი სიმხნე და სისრულე ეტლთაგან დასაჯერია,

აქვს სვიანობა უებრო, ტახტისა შესაფერია.

977 ყაენს ეახლა ერანსა, სულ მაზე დარჩათ თვალია;

სულსა აძლევდენ საკუთრად, ვით დაეშურვა ლალია,

გაეშვათ მათი საქმარი, მზერითა იყვნენ მთვრალია,

იტყოდენ: „შეყრით ვილხენდეთ, გაყრით გულს გვედუას სალია.

978 არ იყრიდა შარიერი, სმა ჰქონდა, თუ გინდა ჭამა;

ეპყრობოდია თავის სწორად, ტკბილად მზერდა, ვითა მამა;

სადგომთაკენ დაეთხოვის, არ გაუშვის თვალის წამა;

თავს აყრიდის მარგალიტსა, არ დაზოგის ვითა დრამა.

979 შაჰნაზარ ხანსა ეძახდა, გარიდა არჩილობანი,

მიჰყვა მათსავე ზმანებას, დაიდვა გულსა ლბობანი,

არ ვის ასმია კაცთაგან პატრონს წინ ეგზომ ყმობანი;

ჭკუას ერჩის, დიდად იხმარა ყმაწუილმა მისი ბძნობანი.

980 ყაენმა ბძანა: „შაჰნავაზ, გულსა მიც საქმე ესები:

მამას უხმიხარ, გაგიშვებ, საქმე ჩანს უკეთესები;

მოგცემ მრავალსა, თან გაგყხეს სახემწიფონი წესები;

გნახოს, იამოს შაჰნავაზს, ვინა ჩანს ზესთა ზესები“.

981 შანაზარს გულში ეამა, მაგრამ ზეპირად უარობს;

ჰკადრა: „სიახლით ვიხარებ, იგ შორს ყოფასა წუნარობს,

გული დამიც და გონება, უშენოდ ყოფნა მცუნარობს“,

თქვა: „ნუ გამიყრის ხემწიფე“, ეგონათ მართლა მჭმუნარობს.

982 კვლავცა ბძანა: „გაგიშვებო“, ასამზადად მიჰყო ხელი,

გამოზიდეს გასატანსა, მრავლად იყო, არ ერთხელი;

აქლემი და ან ჯორი, თოხარიკი მალედ მვლელი;

ყაენისგან ჰკვირვობდიან, უცხო საქმართ არი მქნელი.

983 ცხენები ტურფად მოსილი, ლაგმიან უნაგრიანად;

წინ ტაბლი ეკრა ოქროსი, მურასა, გუჰარიანად,

ასალი მარგალიტისა, ალმასის ყუთაზიანად;

ცხენსა სიფიცხე ეტყობის, გამრბენი არა გვიანად.

984 სხვა და სხვა ფერი კარავი, ყირმიზი, ან ჩინია;

შიგნით დიბა უც და გარეთ ატლასი გაუჩინია;

სტავრის თეჯირი სავლელად, მას მისთვის დაუჩინია;

ავხანები და ქუჩები შორს სადგმლად გადურჩინია.

985 ზანდუკებითა მოიღეს ლარი ყოვლისა თემისა;

შაჰნავაზ მდაბლად უჭვრეტდა, სიდიდე არი ჩემისა;

მოირთო რიგი ჭურჭელთა, ადვილად გაიცემისა,

არ დაუშურვა ზურმუხტი, ნდომა აქვს მალ მიცემისა.

986 მისცა თაჯი და თომარი, საჯიღე ძვირ საფასები,

უსხდა ლალი და ზურმუხტი, ალმასი ბევრ ათასები;

ხანჯარი იაგუნდისა, მეტად ტურფა და ხასები,

ხმალი ინდოეთს საქმარი, ძნელია წელთა სხვასები.

987 მოუტანინა ნაღარა, მასთან დროშა და ქარანა,

ნაფირი, ზურნა სახმობლად, მან ტურფად დაუბანარა;

ყველა მიართვა მეფესა, დგომა უბძანა მან არა.

გამოეთხოვა სავლელად იგ გზათა დაუზარანა.

988 შაჰნაზარ ხან წამოვიდა, მისით მშვენის გზა და კვალი;

ლაღობდენ და თამაშობდენ, იგ იყვიან მუდამ მთვრალი;

თავადთაგან ვინც იახლა, ყველას ჰქონდა მაზე თვალი;

გზასა ადვილ გაიარდენ, ვერ დაუდგის კლდე და სალი.

აქა ამა ღვთისაგან დიდებით პატივ ცემულ მეფეთ მეფე პატრონ შაჰნავაზს იმა სასურველი შვილის მეფის შაჰნაზარ ხანის მოსულის მახარობელი მოუვიდა და გაიხარა ყოველმა სულმა.

989 მახარობელი მოვიდა ტურფა ამბავთა მბობელი;

„მეფე შაჰნაზარ მოვაო“, იყო ამისი მთხრობელი;

ნახული ჰკადრა ყველაი კაცმა, სიტყვისა მტკბობელი;

გული მიაპყრეს სალხინოდ, აყვავდა მისი მშობელი.

990 სიხარულითა აივსო დარბაზის კარი სრულია,

მეფეს მიეცა ლხინება ამა ამბისა მსურია,

შექნეს მღერა და თამაში ვინც იყო იქაურია,

დედოფალმა თქვა: „ესე დღე მიჩანს არ დასამდურია“.

991 მახარობელი შემოსეს წითელ ყვითლისა კაბითა,

სწორამდი სცემდეს ქოსებსა ქარანითა და დაბითა,

მხარს გადაუგდეს ნაქსოვი, იყო დარიბაბითა;

პირში ჩაუდვეს შაქარი, კაცი ძღებოდა ყლაპითა.

992 გადააყარეს ყველამა, თეთრისა შექნეს გორები;

ფრანგეთს ნაჭედი მარჩილი, ადვილად გასაგორები;

კაცი ავისო ლარითა, მდიდართან გასასწორები;

იტყვის: „მამხედა უფალმან, ვერცხლით ავაგო ყორები“.

993 მეფემ თქვა: „ღმერთო, შენ გაქებს ადამიანთა ტომია,

ვისცა მიხედო წყალობით, იქნების შენს წინ მდგომია;

სიხარულითა აივსოს, გმადლობდეს თუ რაზომია;

იჩქითად მიხვდეს სიამე, შენგანვე მონაზომია“.

994 მას კაცსა ჰკითხავს: „მიამბე, ეტლსა სად გაეყარია?

ან ხემწიფემ ვით ნახა სიცოცხლის დასადარია?

ამილახორი თან მოსდევს, გივი ბძნად მოუბარია?

სხვა თავადები ვინც არის, მითხარ, თუ როგორ არია?“

995 მოახსენა: „ხემწიფეო, არა გკადრო ტყუილი ენა,

ხემწიფემან შვილის ოდნად ჩრდილი მაზე მიაყენა,

რაცა უსხდა პირ მთვარენი სავარდესა, სულ აჩვენა;

მარტოდ შექნეს მაემანი, დაგვაყენეს კარსა ჩვენა.

996 მას შემდეგ გამოისტუმრა, ეტლმან დაიწყო მარებად;

მოსცა სახანო საჭურჭლე, იგ ზღვისა დასადარებლად,

რვა დღეს ვიახელ მას გმირსა ლხინად, არ გასამწარებლად;

მას შემდეგ გამამისტუმრა, შევიქენ მათგან გარებად“.

997 გივი იკითხეთ, თან ახლავს, მიაჩანს თავის სწორობით;

გვერდ უზის, არსად გაიყრის, არცა გაუშვებს შორობით;

სხვანი ვინც არის თავადი, მოჰყვება, მოაცორობით.

ლალი ჰკიდია ყათარსა, სხვა მარგალიტი გორობით.

998 ბულბულმა თქვა: „ჩემი მკვლელი, მითხრეს არის მანდობარად;

უმაგისოდ არაოდეს მინდოდესო მანდობარად;

შეგიყრია მებაღესა გულსა მისსა მანდობარად;

თუ არ მამხვდეს სასურველი, დავაყენო მანდობარად“.

999 გულმხიარულად მოდიან, პატრონ ყმათა აქვს ლაღობა;

სევდა გასცლია, ლხინობენ, არა სჭირს გულსა დაღობა;

ვარდი უყვავის ბულბულსა, სჩანს ბაღსა კართა აღობა;

თავსა დამღერის სამისოდ, არ უძეს შუა საღობა.

1000 მართ ამაზედა მოვიდა კაცი ბძნად მოუბარია;

მეფესა ჰკადრა: „მოვიდენ, ვაჟსა უშვენის არია;

ახლავს თავადი მრავალი, იგ გმირთა დასადარია;

ეტლი ამშვენებს ლაშქარსა სავსებით ვითა მთვარია“.

1001 გაიხარა ხემწიფემან, ბძანა წინა მიგებება;

შესხდეს, ფიცხლავ გაემართენ, ჯართა სისქე არ ეგება;

ქორ ავაზა თან იახლა შესაქცევლად გარიგება,

მათის შეყრით სიხარული, ნახეთ, რაზომ დაიდება.

1002 ერთის კვირისა სავალსა მიეგება მამა შვილსა:

შეიყარნენ, მათის ნახვით დიდებულთა ჯარი ჰკვირსა.

ხვევნა კოცნით შეიჯერნენ, ვით ვიტყოდე მათგან ქნილსა,

დიდხან იყვნენ შეკონვილი, სიყვარულსა ეს ზნე სჭირსა.

აქა მაღალი ხემწიფე და მისი შვილი შეიყარნენ. მათს სიამოვნესა და გახარებას კაცის ენით ვითა მოითვლება.

1003 მეფე ბძანებს: „ეტლის მგზავსო, გნახე სითმე მოარული,

სულთა ჩემა სიამეო, განაცვალო მკვიდრად გული,

სამოთხისა მშვენებავო, ალვა მაშიგ დანერგული;

მე სიცოცხლე მამემატა, რადგან გნახე ჯავარ სრული“.

1004 ვაჟმა ჰკადრა: „ხემწიფეო, ბედმან თქვენმა მამიყვანა“.

ხელს აკოცა ყოფაქცევით, იგ დავარდნით ეთაყვანა;

შერაშენა იგი არე, სულ ვარდულებ ააყვავნა,

ტკბილად რასმეს სასმენელსა ბულბული ჰხმობს, არა ყვავნა.

1005 უსალამეს თავადებმა, ყველას ჰქონდა მუხლთა ხვევნა;

დაეჯარნეს ერთობილნი, აღარ იყო კაცთა ტევნა;

ზოგი ფეხთ ქვეშ შემოიგდეს, მისი ჰქონდათ ამოზევნა;

სიყვარული პატრონისა მეტად სჭირდათ მისი ჩვევნა.

1006 გამოუძღვა შარიერი, შვილი მოჰყავ, ალვა ზრდილი,

მოდიოდენ სანახავად, შორეულთა ექნა ვლილი;

ღამე ბნელი გამოევლოთ, გაემწარა ყველას ძილი,

ლხინი ჰქონდა ყოველთავე, სევდა ექნათ გადავლილი.

1007 თბილისს მოვიდენ, შეიქნა ცემა ნაღარა, ქოსისა,

ციხით თოფები გაყარეს, გატენილიყო როსისა,

მთიულთ შეეტყო, მოვიდენ, ფეხთ ხვევნა იყო ოსისა,

მუტრიბთა იყო ძახილი, საკრავი ჰხმობდა მგოსისა.

1008 ქალაქსა შიგან დამდუმი იყო, ხმა საშინელია;

მოატყდა ერი ყოველი, იყვნენ აჯაბთა მთქმელია;

მიწა იძროდა ხმისაგან, ხელი აც ყურზე მცველია;

ქალი და კაცი დაჯვრითა ერთმანეთშია ვლელია.

1009 ეხვეოდნენ, ჰკოცნიდნენ ცხენის ფეხსა და ნალებსა;

უფროსთა ხელთა ეჭირა, გადააყრიდენ ლალებსა;

ნახეს ხე ტანი ალვისა, აღარ გაჰყრიდენ თვალებსა;

იყვნენ ნახვისა მდომენი, ემგზავსებოდენ მთვრალებსა.

1010 სადედოფლოსა შევიდენ, დამშვენდა იგი არები;

შემოეგება იგი მზე, შვილს კოცნის ვით ცისკარები;

უთხრეს: „ციერთა ნაყოფო, ეტლთაგან მოიგვარები,

მე გამახარე, ღვთისაგან ნუ ოდეს გაიმწარები“.

1011 საწოლს შევიდენ, შეიქნა სიამოვნისა დარები;

ღალია მორთეს საკმევლად, სულსა სცემს იგ ამბარები;

მათ გაანათლეს სამყარო, დაბუნდდა მზე და მთვარები;

შეიქნა შვება, უკუყრა, აყვავდა სრულად არები.

1012 ბულბულთა შექნეს ყივილი, შეიგნეს გაშლა ვარდისა;

ბაღსა შიგ დარბის, უხარის, კართა არ გამოვარდისა;

აღარად ახსოვს სარჯელი, არცა შემოყრა დარდისა;

სიმხიარულემ შეშალა, ხევნარსა შიგან დარბისა.

1013 მზემან მოჰფინა სიელვე, ყოველთა ზედან სადარობს;

თქვა: „მიპოვნია რაყიბი, თუცა ჩემებრივ სადარობს;

მას გვერდით უნდა სიამე, ანუ უჩემოდ სადარობს,

იტყვის: „ლახვარსა ნუ შემყრის, მისგან მამკიდებს სადარობს“.

1014 მეფემან ბძანა: „ღვთისაგან მაქვს შვება დაუთვლელია;

რა ცოცხალ ვიყო, ვადიდო, მისი ვქნა საწადელია;

გლახათა მივსცე საჭურჭლე, მუდამ კარგისა მქნელია;

დღეთამდი რაცა შევსცოდე, მას შენდობასა ველია“.

1015 კახთა შეიტყუეს, მომართეს ვინც იყო ყმა და ბერია,

შაჰნაზარ მეფეს ეახლნენ, შეექნეს ფეხთა მტვერია;

მიულოცევდენ ყველანი, სიტყვა თქვეს დასაჯერია;

იპოვეს მათთვის პატრონი, ტახტისა შესაფერია.

1016 ხემწიფემ ბძანა: „ნადიმი გვმართებსო ამა ჯარისა,

ლხინი გავმართოთ ძლიერი, კაცი იტყოდეს: კმარისა,

სულ მოვაწვივოთ თავადი, ტევნა არ იყოს სარისა,

ტკბილად მივეპყრათ ყველასა, ფასლი გაშორდეს მწარისა“.

1017 დაჰპატიჯეს დიდებულთა, დიდი ვინა, ან წვრილი,

კახნი ცალკე გადიწვიეს, იგ უფროსთა კაცთა შვილი;

მარჯვნით ქართველთ თავადები, ყველა გმირთან გამოთვლილი;

კარში კაცი აღარ დარჩა, იქნეს შინეთ შემოვლილი.

1018 ტახტზე ისხდენ ორნი მეფენი, მათ დაამშვენეს არები;

მიიღეს სუფრა, შეიქნა ჭამა და ლხინთა ქნარები,

დალივეს გობი ოქროსი, იმით შეიქნენ მთვრალები;

მკვრელთა დაატკბეს მათი ჴმა, იტყოდენ: „ვარ დალალები“.

1019 ღვინომ დალახა ყველანი, არვინ ჩანს ფეხზე მდგომია,

ხემწიფემ შესვა თასები, მათზედან ათი ზომია,

შაჰნაზარ მეფემ მინები დასცალა თუ რაზომია;

ყველა წავიდენ დამთვრალნი, შეიქნენ არ დამდგომია.

1020 მარტო დარჩენ ხემწიფენი, სხვამან გავლო მალედ კარსა;

მათ ილხინეს ჟამიერად, სიტკბოთაგან დაუმცდარსა:

ილაღობნეს მათად ფერად, მოიუბნეს განაკმარსა;

იყოფინეს, გაემართნენ მათ უსწოროს ტურფა სარსა.

1021 დილა გათენდა, მეფემან მოიხმო სულად ჯარია;

ბძანა: „კახეთი უმეფოდ გდია, ესოდენ კმარია;

ტახტი ჩვენ დაგვჩა, ქვეყანა, შემცილე არსად არია;

შაჰნაზარ მეფე მივიდეს, შეამკოს არე მარია“.

1022 მცხეთას მივიდენ მეფენი, ხემწიფე მამა შვილია;

დარბაისელნი თან გაჰყვეს, ყველაი მათკენ ვლილია,

სვეტი ცხოველი დიდებით ღვთისაგან მის წილ ქმნილია,

ანგელოზთ დასი უგალობს, მაცდური გადავლილია.

1023 შვილს შეაფიცა კახები, ვინც იყო იქაურია;

მტკიცედ იფიცეს ყველამა ხემწიფის გუნებურია;

შეჰფრფინვიდიან პატრონსა მისთა სიტკბოთა მსურია;

სტავრით შემოსა ყველაი, არა აქვს დასამდურია.

1024 მოიხმო ჯარი ქართველთა, კახეთს წასულისა ნდომია;

„შაჰნაზარ მეფის სიკეთე არის ჩვენგან მოსანდომია“;

შეუთვალა: „ადრე იარეთ, არა ვარ აქა მდგომია;

შემამეყაროს ლაშქარი, ვინ იცის, თუ რაზომია“.

1025 გაემზადნენ ხემწიფენი კახეთისკენ წასასვლელად;

გამოზიდეს სამძიმარი, რაც რამ იყო გადგეს ველად;

აქლემი და ან ცხენი ასაკიდად, დაუთლელად,

მათსა ეგზომ სიდიდესა ვით გაუვალ, ვიყო მთქმელად.

1026 გადგენ, მიუძღვის ხემწიფე მაღალი, მეტად დიდია,

მტერი გაწყვიტა ყოველმხრით, აღარ სადა ჩანს რიდია;

აქვთ ტირილი და ვაება, სფაადის გადამკიდია;

თემზე მოჰფინა სახელი ქვეყნისა დასამშვიდია.

1027 კახეთს მივიდენ, შეიქნა გახარება და შვებანი;

მომართეს ამა ლომგულსა, მათ არ მიეცათ ვნებანი;

შემოეხვიეს ყმაწვილსა, შეჰკადრეს დიდად ქებანი;

ნაღარას სცემენ, იძახის, მოიხმიანობს ებანი.

1028 მოვიდა მეფეთ მოხელე, ვინცავინ იყო, წინასა:

გარიგდა კარი ყოვლითურ, გარეგანთა და შინასა;

სიფთხილე ჰქონდა ჭიქისა, ვინ იბარებდა მინასა,

თემთა გავიდა მშვიდება, ხელსა იდებდენ ინასა.

1029 შეიქნა ლხინი უზომო, ყოველმხრით შექნეს მღერანი;

სიხარულითა აივსნენ, საკრავს გაჰქონდა ჟღერანი;

მათ სიამოვნე მიეცათ, ვით რა მოვთვალო მე რანი!

დამდიდრდა აზნაურები, არა სჭირს დასამცერანი.

1030 შაჰნაზარ მეფე ტახტს დასვა ამა ქვეყნისა მპყრობელმა;

თავსა გვირგვინი დაადგა მამამა, მისმა მშობელმა;

აკოცა, ტკბილად დალოცა არეთა შემამკობელმა;

გვერდსა დაუჯდა, უკუყრით, მისად სიცოცხლედ მხმობელმა.

1031 მიულოცავდენ თავადნი, ვითა მართებდა წესითა;

გადააყრიდენ წითელსა, მოუტანიათ ზესითა;

ლოცავდენ მათთვის მფარველად, იყვნენ სიამის მქნესითა;

ქარანა ყვირის, გაჰქონდა იგ სპილენძ ჭური კვნესითა.

1032 უფროსი, ვინცა მოხელობს, წინ იდგის გარიგებითა;

თვალი უჭირავს ყოველმხრით, არის პატრონის რგებითა;

კარზე დგას მანდატურები მათისა სარანგებითა;

სხვა ვინცა იყო მორიგე, თავისა წასაგებითა.

1033 თქვეს: „ლხინი გვმართებს უწყვეტლად, შევსვათ თასი და მინები;

ხემწიფე ვპოვეთ ღვთისაგან, გაშორდა მოსაწყინები;

ჩარა დავიდგათ ოქროსი, დაგვმართოს მისაწყინები;

ლხინს ძალი მივსცეთ ყველამა, აქ ვიყოთ ვინცა ვინები“.

1034 შეიპატიჟეს თავადნი, მეფეს გვერდითა ზმიდესა;

ჭამა გამართეს, გაისმეს, ვითა მართებდათ, სმიდესა;

ღირსი ვინც იყო იახლა, უღირსთა არ დასმიდესა;

უცოდნელსა და უგბილთა კარშია გამოჰყრიდესა.

1035 გადიხადეს ლხინი ესდენ, არ ასმია კაცსა აროს,

ვინ არ დახვდა მას ჭამასა, მართებს თავსა დაიბაროს,

უხდებოდა ტახტოსნობა, ვის მიუგავს ტანი საროს,

თქვეს: „ზნე სრულმან დღეის შემდეგ მავნე ყველმხრით გაამწაროს“.

1036 კაცი მოვიდა სახვეწრად ლეკთა, თუშთა და დიდოსა;

თქვეს: „მონანი ვართ მეფისა, საყმოდ ვინ დაგერიდოსა?

მავნებლენი ვინც იყოს, თქვენ ხმლითა დაგემშვიდოსა,

გაოხრდეს მისი სამყოფი, ვინცა ვინ წაგეკიდოსა“.

1037 შანა უბოძა, წავიდენ კაცნი თავისა ნებისა;

გული დაედვათ დიადი, შიში გაშორდა ვნებისა;

მეფეს ლოცავდენ დიდებით, რა გითხრა მათგან ქებისა!

თქვეს: „ვნახეთ უცხო ხემწიფე, მათებრი არ იქნებისა“.

1038 ერთს თვეს დადგა შარიერი შვილის საქმეს სამართავად;

გაარიგა ყოველი რიგი, კარგად რამე, არ თუ ავად;

ერთგულთ მისცა უმარავი, ორგულთ ცეცხლი დასანთქმავად;

ვითა შესჭირს ეგრე ბძანებს, გაისაჯა თვითვე თავად.

1039 ხემწიფემ ბძანა: „წასვლა ხამს, დავყავ ეზომი ხანია;

საქმე გარიგდა ყოველი, ტახტს დავსვი სულთა დგმანია;

ხანი გამოხდეს, კვლავ ვნახოთ მთვარულებ მონავანია;

ამბის საცნობლად მონანი ვაახლოთ სხვა და სხვანია“.

1040 შაჰნაზარ მეფე დაჭმუნდა მამისა მოშორებითა;

ჰკადრა: „სფაადო, უთქვენოდ ჩვენ რა ვიამოთ შვებითა?

თქვენის ხლებითა ვილხენდი, ვითა მეწადა ნებითა;

რა წასულს გნახავ მასუკან სევდითა ავივსებითა“.

1041 მეფემა ბძანა: „უშენოდ ამა სოფელსა რა მინა?

ჩემად სიცოცხლედ გიგონებ, ვინ სავსობ ვითა რამინა!

გულის ვარდი ხარ გაშლილი, ფერად მართ ვითა რა მინა,

ვისი დავობდა სამისოდ, ვერ შეიერთა რამინა.

1042 მოგვძებნიდი ჟამიერად, მოარებდი მზეებრ ტანსა;

თვალთა ჩენა მოგვემატოს, შუაგულთა დასატანსა;

შენ გიჭვრიტო, ლხენა მამხვდეს, სხვას რას გნუკავ მოსატანსა?

ზნე სრულსა და პირ მართალსა, ტანად საროდ ანატანსა“.

1043 გამოესალმა ხემწიფე, შვილი დააგდო იქარე;

ტახტი დაუგდო მეფეთა, არა სჭირს დასაწუნარე;

გაჰკვირდა ყოვლი სულდგმული, აქეს მეფისა ჰუნარე;

ეხვევოდიან სამიწოდ, არა გავს იყონ მგუნარე.

აქა ამა მაღალმა ხემწიფემან დადიანს ლევანს მისი სასურველი ასული თამარ სადედოფლოდ მისცა და ნიშანი მოუტანეს.

1044 დაიპყრა ყოვლი ქვეყანა ამა ხემწიფემ მკლავითა;

სადაც მიმართა მებძოლსა, შეიპყრა დასადავითა;

დაიმორჩილა მეფენი მარტო თავისა თავითა;

ქვიშის უმრავლე ლაშქარი იახლის მეტად ზვავითა.

1045 ლევან ხემწიფეს ოდიში უბოძა, ზღვისა კიდები,

სალარო ძვირად საფასო, აქლემთა ანაკიდები,

სტავრა საფრანგეთს ნაქსოვი, ოქროთა განაზიდები;

მოყმენი დაიმორჩილა, თავადი მეტად დიდები.

1046 გურიას დასვა ცოლის ძმა, იგ გამხდარიყო ვერანად;

ქვეყანა შექნა მდიდარი, კაცთაგან დასაჯერანად;

ცხენი მისცა და აქლემი, ჩანჩალა, მეტად მერანად;

მისცა უფლება ყოველთა, ვერა ქნან დასამცერანად.

1047 იმერეთისა მეფობა ბაგრატს უბოძა ყველანი;

გაუღარიბა, დაჰკარგა პირველ სიავის მქნელანი;

გამართა თემი, ქვეყანა, დამშვენდა ტყე და ველანი;

ვერავინ ჰკადრებს უშვერსა, თავს დააყენა მცველანი.

1048 შვილი, შაჰნაზარ, კახეთსა ამეფა, ტურფა სარებსა;

დაამორჩილა მოყმენი, იგ გმირთა დასადარებსა;

ხელ გაშლით იყო მჯდომელი, არა იქმს დასაბარებსა;

უძრწის და მონებს თავადი, ვინ ჰკადრებს გასამწარებსა.

1049 თვით თბილისს დაჯდა ხემწიფე, ბედნიერობით სრულია;

შეიქნა ლხინი, უკუყრა დაწყისით, დასასრულია;

ბაღი ყვავის და წალკოტი, იგ ალვა აღმართულია,

მეფე ლაღი და უკადრი სალხინოდ მომართულია.

1050 ნურვინ ხედავთ საწუთროსა, ჰქონდეს თქვენი სიბრალული;

ვერ გაუვალ მოსათქმელად, რაც მასმია მისგან ქმნული;

დაუნდო და მუხანათი, სიავითა დანერგული,

მოგინდობს და შეგილიზღებს, ბოლოდ შეგქნას დადაგული.

1051 ხელგყავ მიწამან ფეშანგიმ ამა წიგნისა წერასა;

სიტყვა დავხვანჯე ცთომითა, ვერად ვაუბენ ენასა;

სად მივსწვდებოდი საქებრად ამა ციერთა ზენასა?

თქმა რუსთველს დარჩა ლექსისა, ცუდად ვიუბენ მე რასა?

1052 ღმერთო, გიაჯი ისმინო, რომელი თაბორს ზიანი;

დღეგრძელობაში ახმარე მეფეს შაჰნავაზიანი;

სუფევით იტახტოსნობდენ თვით მისი პირად მზიანი;

ეტლი საკეთოდ მოურთევ, არსით მოეზღოს ზიანი.

1053 კახეთს ვიახელ მეფესა, მზეებრ მცხინარეს ტკბილისა;

მიბძანა მათად საქებრად ლექსთა თქმა გამოვლილისა;

რაცა მენახა ვიუბენ, მონამა მათის ჩრდილისა;

ვარდი მოვჰკრიფე უეკლო, ცვარით ავსილი დილისა.

1054 უსწავლელმან და უშვერმან ძლივ გამოვაგე ენანი;

ვერ ვაქე მათად საფერად, ამაზე მამხვდა მე ნანი;

არ დამიგმობენ პასუხსა, თუ სადმე ნახვენ ბძენანი;

მიმიხვდებიან ნათქვამსა, მათ აქვს სიტყვათა სმენანი.

1055 ზეცას ასულვარ საძებრად, ქვესკნელი მამირბენია;

ამოსავლეთით დასავლეთს რაც ვნახე, ვიუბენია;

ჩრდილოეთი და სამხრეთი ერთმანეთს მოვაბენია;

სიტყვა მოვკრიფე, გასინჯეთ, თუ რაგვარ დავაბენია.

1056 აწ შემასმინეთ მეფესა, სარჯელი გამიგონოსა;

საუბარნი და სიტყვანი ერთმანეთს შეაწონოსა;

წყალობა რამე უბძანოს, მონა არ დააღონოსა;

სულზე მამასწრას რაცა სწადს, საქმე არ დააყონოსა.

აქა შაჰნაზარხან მის ტკბილს მშობელს ხემწიფეს მამას შემოეყარა. მათსა მაშინდელს სიამოვნეს ვინ მოსთვლის, თუ რის სიამოვნით გაიხარნენ და ან რაოდენი ლხინი შეყრაზე გადაიხადეს და მას უკან კახეთისაკენ გაუძღვა, წავიდენ.

1065 სადგომისაკენ მიმართეს, ლაღობდენ ტკბილად ენითა;

გვერდ ახლდენ დიდნი თავადნი, ილხენდენ მათის მზერითა;

ვაჟკაცთა ჰქონდა უკუყრა, იყვიან ცხენთა დგენითა;

ლხინი გამართეს, შეიქნა საქმენი გასაჩვენითა.

1066 კვირა ერთსა არ დაიძრენ, საყვარლობდენ მათად ფერად,

წართეს სუფრა აუღებლად, იყვნეს კაცთა დასაჯერად;

იშვებდენ და თამაშობდენ, მკვრელნი იყვნენ ამომღერად;

მათ ისურნეს ეზომ გვარად, აწ უქები დავდგე მე რად.

1067 შვილი გაუძღვა ლომგულსა, კახეთისაკენ ვლიდესა;

გომბორს გადახდენ მეფენი, სალხინოდ არ დამრიდესა;

იქით ჩავიდენ ირტოზას, დადგენ წალკოტთა კიდესა;

კარვები დადგენ ფერადი, სიმრავლეს ვერ დასთვლიდესა.

1068 კახნი მოვიდენ თავადნი, უკეთესისა გვარისა;

მათ მოსდევს აზნაურები, მთისა სად იყო, ბარისა;

ხალათი მისცეს ყველასა, ვერა თქვეს დასაბარისა;

გროვა შეიქნა, იტყოდეს, სხვა კაცი არსად არისა.

1069 იქით ლეკთა მოციქული გამოგზავნეს მალედ რბოდა;

რაც იცოდა შარიერსა ჰკადრა, მის მეტს რას იქმოდა;

ეთქვა: „თქვენი სამსახური გულით ჩვენით გამორბოდა;

თუ გვიბძანებ, გიახლებით, გამოვლახოთ მიდამოდა.

1070 თუარემ აქათ მიუხდები, ვინ თუშეთსა არის მჯდომი;

ხელთ დავიჭერ, გვერდ გაახლებ არად მინდა მათი ომი;

დაღისტანსა სულ შევიყრი, ლაშქარი მყავ თუ რაზომი;

თუშეთისა გაოხრებად არ ვიქნები მოუნდომი“.

1071 მოისმინა ხემწიფემან მოციქულმა რაცა ჰკადრა:

მალ მიუგო საუბარი, გონებითა რაცა სწად რა;

ბძანა: „დიდად დაუმადლე, რადგან ჩვენკე მოიადრა;

ვიცით მტერი ვერ დაუდგამს, არცა უნდა გზისა ბადრა“.

1072 შეუთვალა: „მოხმარება ჩვენი გეთქვა მაგა მხნესა;

თქვენი სიტყვა გაგვაგონეს, სხვას რას ვისმენთ უამესა?

მტერსა ზედან არას გაგრჯით, ჩვენ ვეყოფით ავის მქნესა;

მიუხდები, თუშსა გავწყვეტ, ჭირსა შევჰყრი უარესსა“.

1073 გაისტუმრეს იგი კაცი, დააბარეს რაცა ხამდა;

ხემწიფე იჯდა მხიარულად, უკუყრითა კარგა ზამდა;

ლხინობდა და ნადიმობდა, დაუკლებლად სვემდა, ჭამდა;

აწ უყურეთ ორგულებსა, თუ რა მორთონ თვალის წამ და!

აქა იმა მუხანათმა და ხაინმა ყორჩიბაშმა ბარამ შარიერის ორგულობა მოინდომა და ერეკლეს საბირებელი და საეშმაკო წიგნები მისწერა და ესე შეუთვალა: ორნი მეფენი ულაშქროდ აქა დგანან, თუშნი შეიყარე და თავსა დავესხათ უცილოდ.

1074 ბარამ იყო ყორჩიბაში, კაცი ეშმაკთ საესავი;

შვილები ჰყავდა სატანისაგან, სათაელსა უფრო ავი;

მათ ინდომეს ავგზით წასვლა, შეიხვივეს ჩხუბით თავი;

თუშეთისაკენ საქმე მორთეს, სიავისა დასაზავი.

1075 ერეკლესთან საბირებლად კაცი გზავნეს მასვე წამსა;

შეუთვალეს: „შენი ვართო, ჩვენ გიშოვნით დრო და ჟამსა;

სხვას კაცსაცა მოვიყენებთ, საორგულოდ ვინცა ზამსა.

თქმულა: კაცი მუხანათი თავისავე სისხლსა სვამსა.

1076 ორნი მეფენი აქა დგას, არსადით შესდგამს რიდია;

სმენ და ნიადაგ ლხინობენ, შეჰქნია დასამშვიდია;

ლარი უყრია უზომო, სათქვენოდ გასასყიდია;

ცხენმა, ჯორმა და აქლემმა მინდორი მოსცეს დიდია.

1077 ლაშქარი ყველა გაუშვეს, სუბად როგორმე დგებიან;

სჯობს ღამით თავსა დავესხათ, არა იქ არ ეგებიან;

თუში და დიდო შეჰყარე, სხვაც ბევრი გამოგყვებიან,

ხევსურსაც შეატყობინე, იქ ცუდად რას ეყრებიან“.

1078 ეს ამბავი შეუთვალა, კაცმან იწყო მალედ რბენა;

მივიდა და მოახსენა, მან იხმარა ფლიდი ენა,

ვაჟსა გული აუჩქარდა, იწყვა, ფიცხლავ ააყენა.

აწ უყურეთ, მოჩხუბარმა თუ რას საქმეს წააყენა!

1079 ყორჩიბაში შვილებითურთ წაუვიდა შარიერსა.

ბოდბელია, ჩხუბით სავსე, მიკვირს რა რჯის იმა ბერსა?

საღვთოს გზასა არ წაივლის, სდევს ლახვართა დასაძგერსა,

მაშინ ნახოს დღეის იქით გარეოდეს შიგან მტვერსა!

1080 რამაზიშვილი თან გაჰყვა, სიავის დანაბადია;

თქვა: „საქმეს მოვრთავ სამტეროდ მე მათი დანაქადია“.

უკუღმართსა და უშვერსა ცუდი აქვს დანაწადია;

რჩევა წაუხდეს, მაშინღა იტყოდეს, თუ რა ვქნა დია.

1081 თუშეთს მივიდენ; ერეკლე ნახეს და შექნეს ქადილი;

აცნობეს ღლიღვსა, დურძუკსა, უქადეს მათი ბადილი;

ფშავნი, ხევსურნი აწვიეს, ისრულეს მათი წადილი,

ბოლოს სცან: ყვავსა, ყორანსა მათზე ვით ჰქონდეს ხადილი!

1082 შემოიყარენ ლაშქარი, ცხენოსან ქვეითიანად;

წინეთ ერეკლე მოუძღვის მცირესა მისის ყმიანად;

მთასა გადმოხდენ, რჩევა აქვს: „დღეს უნდა ვიყოთ მხრიანად“.

მაგრამ ბოლო ჟამ ამოწყდენ, მათ ეყოფოდეს ზიანად.

1083 ამოარჩიეს ჯაშუშად შვიდი რვა თუში მათია;

უთხრეს: „მიმართეთ მეფესა, შეელიზღენით რათია“;

ჰკადრეთ: „მონა ვართ დღეიდან, წელნიცა დავყოთ ათია,

ხალათს ჩაგაცვამს, წამოდით, თქვენ მოიხმარეთ ხლათია“.

1084 წამოვიდენ იგი კაცნი, მისჩქარობდენ მეფის სარსა;

ლაშქარშია შემოვიდენ, ოდენ დილის ჟამი არსა;

მეფეს ჰკადრეს: „ყმანი ვართო, არ გაუშვებთ ამა კარსა;

სიკვდილამდი სამსახურსა ჩვენ დავიწყებთ მთა და ბარსა“.

1085 ხემწიფემან მოისმინა მათ მონათა რაცა ჰკადრეს;

უბძანა თუ: „ნურას სტყუებთ, თუარ სიკვდილი მოგიადრეს;

ორგულთა და შემცოდეთა ამა სპათა დაცაგფადრეს;

ერთგულს კარგად მოგეპყრობი, ყველას გიზამ მოსაწადრეს“.

1086 ყველას ხალათი უბოძა, თავს მიწას დაახლიდენო;

ამრიგად მადლსა იხდიდენ, ქებანი არ დარიდენო;

გამოეთხოვნენ, წავიდენ, გზას კარგად მოიხმრიდენო;

ერეკლეს წინა მივიდენ, ნახულსა გადასთულიდენო.

1087 ჰკადრეს: „ვნახეთო ხემწიფე, ნიადაგ ლხინად ჯდომითა;

გვერდ ახლავს ჯარი მრავალი, მათ ვერას ავნებ ომითა;

კეისარს უგავს სიდიდე, რა იგი ვნახეთ დგომითა;

ვიცი, თქვენზედა შეძლება მეტი აქვს ათის ზომითა“.

1088 ხოხონა დიაღ გაუწყრა, მათ კაცთა უთხრა მწარენი:

„შეშინებულხართ, ჯაბანთა ცუდად გივლიათ არენი;

ან შეგიფიცავ სამათოდ, მით გაძეს დასაბარენი;

მართალსა მალავთ, ტყუილსა იტყვით თქვენ შეუგვარენი“.

1089 უთხრა თუ: „მათი ამბავი მე დიაღ ვიცი ყველანი;

სიმთვრალით ეძინებიან, კარზე არ უდგა მცველანი;

შუაღამ თავსა დავესხათ, საქმე მივაპყრათ ძნელანი;

სისხლისა ღვარი ვადინოთ, წითლად შევღებოთ ველანი“.

1090 ბარამ თქვა: „მეფე შაჰნავაზ არის დიდი და ძლიერი;

მას ახლავს შვილი შაჰნაზარ, ადვილ ვით შევქნათ ყრიალი;

რა შეიტყობენ, მაშინღა სცნათ მათგან ხმალთა ბრიალი;

მოგვეგებიან საომრად, მოგვხვდების მწარედ რიალი.

1091 მაგა რჩევასა ესე სჯობს, ისმინეთ ჩემი თხრობილი:

გრემს დავდგეთ, კაცი გავგზავნოთ, იყოს მათგანა ხმობილი;

ტკბილი შევუთვალოთ პასუხი, არ იყოს სიტყვა გმობილი;

ნუ თუ მოგვხედოს წყალობით, არ დავრჩეთ ლახვარ სობილი.

1092 თუ არ დაიშლით, გააგეთ საქმენი საკვეხურია;

მაშინღა ნახოთ ნაქმარი, რა ნახოთ მოსამდურია;

ვეღარას მეტყვით საბაროს, თუ არ მამიგდეთ ყურია;

თქვენად საომრად, იცოდეთ, არა მშურს იქაურია!.

1093 არ უსმინეს, მასვე წამსა წამოვიდენ მუქარობით,

მას ღამესა შარიერი, ლხინად იჯდა მღერა ნობით;

ჯარი ყველა გვერდ იახლა, ვინცა იყო კარგის ყმობით;

გარ მეთოფე შემორტყმოდა, მერისათვის დასამხობით.

1094 ალაზანს გამოიყარა იმა მთიულთა ჯარია;

წინ კახნი მოუძღვებიან, ვინ არი ჭკუით მცდარია;

შემოიარეს მინდორი, მართ შუაღამე არია;

მომართეს დიდსა მეფესა, არ დარჩენ უომარია.

აქა ერეკლე მძიმის ლაშქრით ამა ორთა სახელოვანთა მეფეთა თავს დაესხა ჟამსა შუაღამისა. იახლა თუში, დიდო, ღლილვი, დურძუკი, ფშაველი და ხევსური, მაგრამ ქართველთაგან იძლივნენ ასე, რომ ერეკლე და მცირე ლაშქარი ძლივს გადარჩა. დახოცეს, ამოწყვიტეს ასე, რომ ცათა ღმერთი შეარისხეს. ზოგმა ათი მოკლა, ზოგმა ცხრა და ზოგმა ხელთა შეიპყრა. ორთა მეფეთა თვით თავის მკლავით ნახოცსა ანგარიშსა ძვირად აუღებ. კაცი კაცსა ჰკრავენ და როგორც კატას მოკლავენ.

1095 შემოერივნენ ანაზდად, ხმალ მოწვდით, ფარ დაფარული;

სანაპიროსა ეძგერნენ, შამუში უყვეს ქარული;

ხმასა სცემდნრნ ურიდლად, საქმე გაუშბეს ფარული;

სადაც ეცნენ, მაშინვე სისხლი ადინეს ღვარული.

1096 ბოლოს იდგა ელის კაცი, სულთანი და მისი ჯარი;

მით მოუხდეს, ცემა შექნეს, თათარს ჰქონდა მისაჯარი;

ორმხრით მოკვდა კაცი მრავლად, გაადინეს სისხლი ღვარი;

ღამისაგან ვერას ხედვენ, მაგრამ ღონე არსად არი.

1097 მეფეს აცნობეს მოხდომა იმა ერეკლეს ჯარისა;

ბძანა: „მოიღეთ აბჯარი, საქმე სცნათ იმა მცდარისა“.

ტანსა ჯავშანი ჩაიცვა, დევთა სარკენლად კმარისა,

ლაშქართა უთხრა: „იბძოლეთ უფიცხედ იმა ქარისა!

1098 ვეჭვ ცოცხალი ვერ მამირჩეს, ჩამივარდა რადგან ხელთა;

შარიერსა გაუგზავნო, ან მივსცე იმა ძელთა;

ჩემზე ჭანგი გაიმახვა, შემომართა საქმეს ძნელთა;

ზედ მამიხდა საომარად, აწ მე მნახოს ამა ველთა“.

1099 მეფე შაჰნაზარ ცხენს შეჯდა, მათვის სამტროდ კმარისა;

ტანსა ბაბრაბი ჩაიცვა, წარბ შესკვნით, წყრომით არისა;

ომი სწადს დიაღ ფიცხელი, კლდესა დაარღვევს მყარისა,

შუბი უჭირავს წვერ ბასრი, ტარსა სიმსხო აქვს სარისა.

1100 მდივანბეგი ცეცხლი ვითა იგ აენთო ვითა ალი;

შეეკაზმა საომარად, ბდღვინავს ვითა სპილო მთვრალი;

ცხენსა შეჯდა ჯავრიანად, მათი ძებნა გზა და კვალი;

ზედ მიუხდა, ჩამოყარა კაცი, ძნელად დასათვალი.

1101 სარდარი ზაზა მიუხდა ცხენ მალედ, ვითა მეხია;

ცისა ელვასა უგვანდა, იგ მისგან დანაჭეხია;

შეიჭრა, ჯარი გაწყვიტა, არ მოუცვალა ფეხია;

კაცი კაცსა ჰკრა სროლითა, თითქმის ლახვარსა ეხია.

1102 გვერდ ახლდენ ბარათიანი, მათ შეაღონეს მტერია;

თუშნი გაწყვიტეს ცემითა, ხმალსა გაჰქონდა მტვერია;

წინათი რაზმი მოშალეს, ვინც იყო, ყმა და ბერია;

თავებსა ჰკვეთდენ უწყალოდ, მკვდარი მიწათა ერია.

1103 წინათ წაუდგა სარდალი, მეწინაობა მისია;

მებძოლი გულ ჯავრიანი, გავ სათნო არავისია;

თქვა: „სახელი სჯობს ესეა, არ თუ სიცოცხლე მქისია,

პატრონს წინ მოვკვდეთ ყველანი, ვიბძოლოთ ღამე, დღისია!“

1104 მარჯვენის დროშის პატრონი, ამილახორად ხმობილი,

ჯავარ სრული და მამაცი, ვინ სჯობდეს კაცთა შობილი;

შეჭურვილია რკინითა, ლახტი აქვს წელთ ჩარჭობილი;

ნუ ეჭვობ, მას დღე მებძოლი არ შექნას ლახვარ სობილი.

1105 თვით კოსტანდილე მარცხენით უდგა, ბატონიშვილია;

ძმა მისი ბაგრატ, აშოთან, იგინიც მასთან ვლილია;

ჯაჭვი აცუიათ, ჯავშანი, რკინაში გამოთლილია;

ომს აპირებენ ფიცხელსა, ქვა გახდეს მათთან რბილია.

1106 ერისთვები ჰყავს მამდეგად მას სახელოვანს დროშასა;

მათის შიშითა კლდენიცა რყევის, იმტვრევს გოშასა;

ვერ დაიდგების მებძოლი, დაჰფანტვენ ყოშა-ყოშასა;

სპილოს მიმართვენ საომრად, რას ახსენებენ ბოშასა.

1107 სხვა მრავალი დიდებული, რაცა ახლავს შარიერსა,

ყველა რკინით შეჭურვილან, იგი დევთა შესაძგერსა;

ამას გავს რომ მათის შიშით სპილოსაცა გულსა სძგერსა;

თქვეს: „მივმართოთ დასახოცლად ხემწიფისა შენამტერსა“.

1108 საქვეთითა აბჯრითა მეფე მოერთო მალია;

აიღო მშვილდი, კაპარჭი, ახსენა ღვთისა ძალია;

თავს ჩაბალახი დაირქვა, ვითღა დაუდგამს სალია;

ციხეს მიმართა საომრად, თქვა: „გამოვგვაროთ ქალია“.

1109 წინეთ წავიდა ოთარი, ქვეითობისა ბადია;

თქვა: „ფანჯრის ხიდსა წავართვამ, რადგან მათ დავექადია;

სიმაგრეებსა დაუქცევ, საომრად დავეკვლადია“.

წავიდა, ფიცხლავ წაართვა, ყოვნება არა თქვა დია.

1110 ყველმხრით მოადგა ლაშქარი, შეიქნა შემოკივილი;

მწარედ ისროდენ ორგნითვე, ბევრმა ქნა ჩამოცვივილი;

გულსრულად იბძვის ყველანი, დაკოდილთ ჰქონდა ტკივილი;

ციხეს გარეთი მოგლიჯეს, არ გაუვიდათ ჩივილი.

1111 აწ ერისთავი იესე, ნახე, რის საქმის მქნელია!

შეკაზმულიყო რკინითა, იყო თუშთავე ვლელია;

შეიჭრა, რაზმი გატეხა, ერთი ათასთა მკვლელია;

სისხლისა ღვარი გაუშვა, წითლად შეღება ველია.

1112 თუმანიშვილი მანუჩარ წინაწინ იყო მავალი;

შიგან შეიჭრა რაზმშია, შექნა რა გადასავალი;

კაცსა ჰკრა, ორად გაკვეთა, მისთა მშობელთა სწვავს ალი;

ლხინი დაჰკარგა, შეექნა ჭირზედან გასაცვავალი.

1113 მასთან ნაზირი ბაინდურ ყვირის ვით მთვრალი ლომია;

მიეგება და დაჰხოცა, მათ დაანანა ომია;

დაჭრა, დახია თუშები, ფეხზე არ იყვნენ მდგომია;

გიორგი, ან ზურაბა მათ მოკლეს თუ რაზომია.

1114 ჯიმშიტა მედგრად იბძოდა, არავის მისცა ზავია;

ხმლითა მიუხდა საცემრად, თუშსა დასთხოვა დავია;

ოთხი მოკლა და მეხუთეს შუბი გასთხარა მწვავია;

სახელით მოკვდა თვითანცა, ადვილ გასწირა თავია.

1115 თურქისტნიშვილი ვინც იყო, მათ გამოიღეს ხელია;

მეფის წინ ომი გამართეს, ნახე, რის საქმის მქნელია!

მეწინავენი დახოცეს, წითლად შეღებეს ველია;

მკვახედ იბძოდენ ერთობით, მართ ვითა ცეცხლი მწველია.

1116 გაბაანი ხმლისა ცემით გაიარეს შიგან ჯარსა;

დახოცეს და ამოწყვიტეს, ველი იტევს ძნელად მკვდარსა;

თუში აღარ გაიკითხეს, მათი ღონე არსად არსა,

მათ სახელი მოიხვეჭეს, მოეფინა მთა და ბარსა.

1117 სხვანი ვინ იყო თავადი, მათი რა გითხრა ქებანი!

შუბი გასვარეს სისხლითა, თუშთ უყვეს სულ აკლებანი;

ჭირი მიაპყრეს უზომო, მათ გაუმწარეს შვებანი;

თავი დაჰკვეთეს, ტანები, შესჯერდეს მიწას დებანი.

1118 შეუტიეს ერთობილთა, ღამე ნათობს შუბთა ელვა;

ჩამოყარეს თავადები, ცხენსა ჰქონდა მკვდრისა თელვა;

მას ღამესა რაცა ჰხოცეს, მისდიოდა სისხლთა თელვა,

მეფემ ბძანა: „გავითენოთ, მაშინ შევქნათ მათი ცელვა“.

1119 კვლავცა ბძანა: „სიღამითა ვერას ხედავთ, ნუ იბძოლებთ;

გათენება მოიცადეთ, თუშთა ადვილ მოიყოლებთ;

მაშინ შექნათ ხმალთა ქნევა, ისარსაცა მოისროლებთ,

მაგა ცხენთა სიმალითა ველთა მეტად მოირბოლებთ“.

1120 მოუსმინეს შარიერსა, მოდგენ ყველა მეფის კარსა;

ილესვიდენ საომარად, მას დღე ომი მათგან კმარსა;

გათენებას ინატრიან, მტერი მისცენ გასამწარსა.

მეფე ბძანებს: „ნუ ისწრაფით, წაგივიდეს ერთიც არსა“.

1121 მას ღამესა რაცა ეხოცათ, ყველამ მოართვა თავია;

წინ დაუყარეს მეფესა, ვინ მათი საესავია,

კვლავ გათენებას ელია, არავის მისცენ ზავია,

თუშთა წაუხდათ თათბირი, ეტლი უბრუნავს ავია.

1122 ერეკლე მისი ჯარითა ნაპირს დგას გამწარებული;

თავადიშვილთა ჩიოდა გულ მტკივნად, დია ვებული;

თქვა: „მამატყუეს რეგვენთა, ვისგან ვარ აქა რებული;

რა გათენდების, მტერთაგან გავხდებით სულ აკლებული“.

1123 სიბნელემან მისი შარი მოიძაგა, გადგა ველად;

შავი კუპრი გაირეცხა, სითეთრემა იგდო ხელად;

ცის კამკამი ჩამოვარდა მოწყალება დაუთვლელად;

მზე გუმბაზით ამოვიდა ქართველთათვი ხმალთა მცველად.

1124 მეფე შეჯდა; შეუბერეს ნაფირსა და ყვირო სტვირსა.

შაჰნაზარ ხან დაბრუნავდა, ვითა ეტლი გამოსჭვირსა;

ველთა შუბი შეემაღლა მებძოლთათვი ასატირსა,

შარიერი მთისა მგზავსად გავს დაადნობს კლდე ქვიტკირსა.

1125 შეუტიეს წინა ჯართა, ვინცა იყო კაცი ქველი;

მდივანბეგი შეერია, მწარედ იბძვის სისხლთა მღვრელი;

მასთან ზაზა სპასალარი მიმუქარობს ტახტთა მცველი;

მივიდენ და ჩამოყარეს, კვლავ გაიკრეს ხმალსა ხელი.

1126 ორთა მეფეთა ნაქმარი მოვსთვალო, არ ეგებისა,

მიმართეს რაზმსა საომრად, ჩანს მტერი გადეგებისა,

ხმალსა კვეთანი მოწყინდა, შუბზე რაც აეგების,

ვეღარ დაუდგენ, გაიქცენ, ეტლი ჩანს მათზე ვნებისა.

1127 ჯარი უკან გაეკიდა, იყო ხმობა საშინელი;

ვინ მოკლა და ვინ შეიპყრა, კაცი უნდა გადამთვლელი;

ადგილსა და უადგილოს კაცი ჰყრია ვითა მჭელი;

სისხლის ღელე მიჰქუხობდა, შეიღება წითლად ველი.

1128 ალაზნამდი შარიერი უკან მისდევს კაცთა ხოცით,

ბევრ ათასი მკვდარი ყრია, იგი იყო არ თუ ოცით,

თავსა სჭრიან ხევის ბერთა, არად იყვნენ მათზე მოცვით,

რაც ცოცხალი მოიყვანეს, მეფეს წინა იდგენ ლოცვით.

1129 უფროსი ერთი ლაშქარი უკან სდევს გაქცეულებსა,

იალბუზის მთამდი მიჰხოცდენ იგ საწყლად დაკარგულებსა;

ვინც გადარჩა, წყლულსა იხვევდა, ძლივს იბრუნებდა სულებსა,

რეგვენი კაცი დასცდების, ვერა იქმს სავარგულებსა.

1130 დროშა წაართვეს ერეკლეს, ლაშქარი დაუხოცესა;

აღარ ვინ შერჩა შინა ყმა, მათ ცოლთა ვერ აკოცესა;

თუშთა ქალები ტირიან, ერეკლე არ დალოცესა;

დედას მიმართა ქვეთი, თავს ოფლი გადაჰხოცესა.

1131 ყორჩიბაშს შვილი მოუკლეს, მისცეს ნაცვალი ვალისა;

რაცა დასთესა, თვით მომკო, სიავე გადუვალისა;

მეფეთა სისხლი შეიდვა, უზომო დაუთვალისა;

მათ რას მართებდა აყოლა თუშისა, ან დვალისა.

1132 ხოხონამ მისი მუქარა გაყიდა ჩალისწონებად;

მეფის წყალობა მაზედა ეყოფის მოსაგონებად;

ყმობა დაჰკარგა წყეულმა, აღარ ვის უნდა მონებად;

მიმართა ძნელსა საქმესა თავისა დასაღონებად.

1133 ხემწიფენი გამარჯვებით გამობრუნდენ მხიარულად;

შემოქმედსა მადლი მისცეს, ვისი ჰქონდა შიში გულად;

თქვეს: „მოგვხედე წყალობითა, მტერი შეჰქენ დაკარგულად“,

მათ ლაშქართა ერთობილთა ღმერთი აქეს სიტყვა სრულად.

1134 ნაომარზედან მოვიდა მეფე ლომგულად სრულია,

ნახეს: ხუფთანი სისხლითა იგ ჰქონდა სრულ გასვრილია;

შუბი ნაღვლითა ნაწრთობი ეხმარა გაბასრულია;

ხმალსა ეკვეთა ნაფეტი, ეყარა არ დამცდრულია.

1135 თან მოჰყვა მეფე შაჰნაზარ, ომითა დამაშვრალია,

ხემწიფე გადაეხვია, შვილს გადუკოცნა თვალია;

უთხრა: „ღვთისაგან წყალობა ჩვენზედა გარდუვალია

გავწყვიტეთ ჩვენი მებძოლი, უზომო, დაუთვალია“.

1136მოვიდენ სპანი ყოველმხრით, იგ ომთა გამამკიდენი,

მოიღეს თავი თუშისა ცხენ ჯორთა ანაკიდენი;

ზოგს ათი მოაქვს, ზოგს ხუთი, მტერისა წამამკიდენი;

მიულოცავდენ მეფეთა, თავით აივსო კიდენი.

1137 მადლი უბძანა ყველასა, წყალობის მოიმედეთა;

კვლავ ხალათითა დამოსა, მათ მაზე თვალთა მგებეთა,

თავებს ტყავები დააძვრეს, უბძანა: „თივით ტენეთა,

გოგრისა კოშკი ამართეთ, ზედ ვირი მიაყენეთა“.

1138 სამჯერ ათასი თავები ქვიტკირში დაატანესა,

თუშთა სახსოვრად ეყოფის, თუ ჭკუანი დაიტანესა,

რა კოშკი ნახონ თავისა, ახსოვდეს იმა ხანესა,

ზავი არჩიონ, მსახურონ, რა ესე მოინახესა.

აქა ესე ღვთისაგან გამარჯვებული და დიდი სახელით სავსე მეფეთ მეფე შაჰნავაზ და შვილი მისი კახთა მეფე შაჰნაზარ ნაომარზე მოვიდენ. პირმზეს წინ მახარობელი გაგზავნეს და აცნობეს ესოდენ წყალობა ღვთისა და რა იგი კაცი გაისტუმრა, მას უკან დაკვეთილი უანგარიშო თავები მოიტანეს. და კარგსა და მცოდნეს მწიგნობარს წიგნის დაწერა უბძანეს. და შაჰ შარიერს წინ გაუგზავნეს გონიერის კაცის ხელითა. და აცნობეს გამარჯვება ესე.

1139 პირმზეს წინ მახარობელი კაცი გაგზავნეს რბენითა;

შეუთვალეს: „ღმერთმა წყალობა ჩვენზე მოიღო ზენითა;

ისმინე ჩვენი ამბავი, მტერზედა რაცა ვქენითა;

დავხოცეთ, ამოვწყვიტენით, არ დაითვლების ენითა.

1140 ერეკლე გადაგვეხვეწა, იგი საწყალი ბედითა;

ვინც მოჰყვა, ყველა დავხოცეთ, მით თავი გაიბედითა;

ჩვენ დაგვრჩა მათი ახთარმა, ვართ ღვთისა მოიმედითა;

სახელი ვპოვეთ უზომოდ, არ ცუდად დავიყბედითა.

1141 კაცი მივიდა სასწრაფოდ, ამბისა მბობად სჩქარობდა;

პირმზეს უამბეს ყველაი, სიმხიარულედ კმარობდა;

ღმერთს მადლი მისცა დიადი, ხვეწნასა არა ზარობდა;

იტყვის: „ყოველთა მოწყალევ, ვინ გესავს, არა მცდარობდა“.

1142 მახარობელსა უბოძა მრავლად, აავსო ლარითა;

იგ ხალათითა შემოსა, არ იყო დასაზარითა,

მოქალაქეთაც მისციან, კაცი აავსეს კმარითა,

სიმხიარულე ვაჭართა, სულდგმისა დასადარითა.

აქა ამა უსწოროს ხემწიფის გამარჯვება და ყაენთან თავების გაგზავნა ზემოთ დავწერეთ, მაგრამ საქმისაგან უცალოდ ვიყავით. და გაგზავნის რჩევა და თუშთა ზედა გამარჯვება და თავების გასტუმრება აქ შეიქნა ყველასი.

1143 მეფემ ბძანა: „ეს ამავი შარიერსა გავაგონოთ;

კაცი ვგზავნოთ მათ წინაშე, არა თურე დავაყონოთ;

დანარჩომი მტერთა დროშა თავებთანა მივაყენოთ;

ყველა ერთად გაუგზავნოთ, თავი ლომთა შევაწონოთ“.

1144 ამაზედა გაამზადეს დაკვეთილი თუშთა თავი;

აუკიდეს აქლემებსა მტერთა საქმის დასადავი;

შარიერსა გაუგზავნეს, სიტყვა ჰკადრეს დასაზავი:

„ხემწიფისა მეუნებლეს ხმალი ვეცით მოსაკვდავი.

1145 მაღლის ხემწიფის ორგული გავლახეთ ღვთისა ძალითა;

მოვიდენ ჩვენად საბძოლად, იგ არად იყვნენ კრძალითა;

წინ მივეგებეთ ცხენ მალედ, ოდენ ავიღეთ თვალითა;

ჩვენგან ნაქმარი შეიტყეს, ვითა დავწვენით ალითა.

1146 თქვენის ბედითა მებძოლთა სიცოცხლე გაუმწარენით;

დავხოცეთ, ამოვწყვიტენით, უწყალოდ სისხლი ვშარენით;

მათ რაცა ექნა ყრილობა, დანანდა, გადავყარენით;

ჩვენ დაგვრჩა მათი ქონება, დავტუქსეთ, დავაბარენით“.

1147 გაისტუმრეს, გაემართა კაცი, მარჯვედ მოუბარი;

თუშთა თავი გაატანეს, იგ ანგარიშ მიუმწვდარი;

მივიდა და შარიერსა ყველა ჰკადრა მათგან ქნარი;

ნახეს, ყველას გაუკვირდა, თქვეს: „არისო დევთ ნაქმარი“!

1148 ყაენს იამა ერთობღა, თქვა სიტყვა საქებარია:

„მეფე შაჰნავაზ, შაჰნაზარ მიჩანს სიცოცხლედ კმარია;

მიხარის მათი სისახმრე, ვინ მტერთა მემუქარია;

კაცი მათებრი მამაცი ქვეყნადაც არსად არია“.

1149 მადლი მოსწერა უზომო მათ სახელოვანთ მეფეთა;

თაჯი, თომარი აჰკაზმა საძვირფასოთა მქებეთა;

კვლავ ხმალი მეტად მურასა, საძველოდ მდებეთა;

ცხენი არაბეთს გაზდილი, სხვათა ქარფეხთა მსწრეფეთა.

1150 გამოუგზავნა ყველაი, ჰკადრა სიტყვანი ტკბილია;

შეუთვალა: „ტახტის მცველი ხართ, მტერზედა განავლილია;

საქმე ლომს გიგავს ნაქმარი, რა ვნახეთ თქვენგან ქნილია;

უკუნისამდი ილხენდით ორნივე, მამა-შვილია“!

1151 მიმსვლელსა მისცეს მრავალი, ეცადის ვერ დასთვლიდისა,

გამოისტუმრეს მაშინვე, დაუყოვნებლად ვლიდისა,

შეყრა სწადს გულად ლომისა, მის ხემწიფისა დიდისა,

ვის რკენა ძალუძს სპილოსა, საომრად არ დამრიდისა.