ფეშანგი (XVI ს.) „შაჰნავაზიანი“ ნაწილი II

აქა ამა მაღალმა ხემწიფემან პირმზეს წინ მახარობელი გაგზავნა და შეუთვალა ესე ყოველი ნაქმარი. და სასურველი ძე მათი არჩილ იხმო იმერეთის საბატონოდ ჟამსა მას.

519 „დადიანი საომარად ჩვენკენ იყო მამავალი,

ჯარი სრულად წაუვიდა, მარტო დარჩა იგ საწყალი;

გადაიხვეწა, ვეღარ ვნახეთ, მას მოედვა ცეცხლებ ალი;

რაცა სტყუა, მას ნაცვალი მიეგება მისგან ქნილი.

520 შემცოდემ თავი საკვდავად მიანდო სვანთა ყრილებსა;

არ იცოდა რა ექნა იგ სევდა შემოყრილებსა;

დედოფალს მოშორებოდა, ვეღარ უჭვრეტდა შვილებსა;

ღვთისა გმობამა რა უყო ჭკუისაგან გადაშლილებსა.

521 საწყლად მოეკლათ, არ ვიცი სად მისულიყო, სად არა;

შვილი ხლებოდა, მამგვარეს, იგი საბრალოთ, სადარა,

მან თავი თვისი სირეგვნით უცხოთა თემთა სად არა.

ცრუმან სოფელმან სიმუხთლით არვინ დაინდო, სად არა.

522 აგრევ კაცმა მოირბინა, თქვა: „მოგგვრიო დედოფალსა;

მას ასული გვერდსა ახლავს, არ გავჰყარო იმა ქალსა,

დაუმადლე, ბევრი მივეც, გადავყრიდი ვით სოქალსა;

გავისტუმრე, მალ მამგვარეს, თუცა გვანდენ იმა მქრქალსა.

523 კახთა მეფისა ასული, ვის ჰხმობდენ ნესტანჯარობით,

მას პატარ ქალი გვერდ ახლდა, ტყვედ იყვნეს მათის ჯარობით;

ორნივ დავიხსენ სარჯელსა, მტერზედან მემაჯანობით;

მებძოლთა უყავ ფორაქი, ამად ვარ სულთქმით, ჯანობით.

524 ავიღე მათი სალარო, ანგარიშ მიუხდომელი;

თვალ მარგალიტი უზომო, რაც იყო მათი ყოველი;

ლევან უჩინე პატრონად, არის ტახტისა მშოველი;

ოდიში მივეც სამკვიდრო, რისაცა იყო მთხოველი.

525 თვალ დამწვრებიც წამოვასხი, სამკვიდროსა მეფეთ შვილი.

ესე გვარი ვინ დამართა, ყოფილიყვნენ სულ შეშლილი,

მადლისათუის შევინახავ, ვის საქმე აქვს გარდავლილი,

გურიელი მამივიდა, იგიც იქნა ჩემკენ ვლილი.

526 თვალუწვდომელნი ქვეყანა ვნახეთ და მოვიარენით;

ვნახეთ თემი და ადგილნი, ადვილად გავიარენით;

ერთგულთ მივეცით ზენარი, ორგულნი გავამწარენით;

მკვიდრსა სამკვიდრო მივეცით, შემცილე გადავყარენით.

527 იმერეთს მოველ ტახტზედა, დავჯედ მორჭმით და სვიანად;

დარბაისელნი გვერდ მახლავს, ვინც არის მათის ყმიანად;

შექნეს ხვეწნა და მუდარა, არ ვიყოთ მათზე ზიანად;

მათ არჩილ მთხოვეს სამეფოდ, ადრე არა თუ გვიანად.

528 ამრიგად დამრჩა ქვეყანა, მეფობა ამა არისა;

ღვთისაგან ვპოვე სიმაღლე, ეზომ კაცზედან კმარისა;

მაქვს საქართველოს უფლება, მგზავსებით კეისარისა;

მაქებენ ჩემნი მნახველნი ნაქმარსა ჩემის მკლავისა“.

529 დაწერა, მისცა ფაიქსა, უბძანა: „მალედ ვლიდია;

მიართვი იმა მნათობსა, არ იქნა განაკიდია;

ნურას იყოვნი, ისწრაფე, ანამც სად ღვინოს სმიდია,

ჰკადრე ყველაი რაც იქნა, არა თუ სხვასა ზმიდია“.

530 დაუყოვნებლად მივიდა, თუცა გზა იყო შორია,

ჰკადრა უკლებლად პირმზესა მართალი არ თუ ჭორია;

კვლავ წიგნი ჰქონდა, მიართვა: „გიწერსო ცათა სწორია,

მტერნი შეიპყრა ომითა, ხელთა ჰყავ დასამორია“.

531 დედოფალს მეტად იამა ამა ამბისა სმენითა;

მადლი შესწირა უფალსა, თქვა: „ქნილა ყველა თქვენითა;

ჩვენ გაგვახარე სრულობით, მტერი ჰყავ ცრემლთა დენითა;

მოგვხედე ეზომ წყალობით, ნაცვალი ჩვენ რა ვქენითა?“

532 თქვა: „ვის ასმია კაცთაგან ეზომნი გამარჯვებანი,

ანუ ხემწიფეთ დახოცა, მათთა ცოლშვილთა ვნებანი;

ძვირ საფასოთა ჭურჭელთა ერთობით სულ აკლებანი;

წინას ყოფილა ტარია, აწ ლომსა მართებს ქებანი!“

აქა ამა პირმზემა მარიამ შარიერს წინ გამარჯვების წიგნი იკადრა და სასურველი შვილი მისი გაისტუმრა სამეფოდ.

533 მიუწერა: „შარიერო, რომელი ჰფლობ მაგა ერსა,

მტერზე შენი გამარჯვება სდომებია ზეციერსა;

ვის ძალედვას შენოდნობა, გმირულად სცემ ერთი ბევრსა,

ნიანგნიცა ვერ დამიდგამს, სპილოს გარევ შიგა მტვერსა.

534 ლევან დაგისვამს ტახტზედა, გიცდია შენი გმირობა,

მტერი მოგიკლავს, ექნების აღარ სად გასაჭირობა;

ოდიშს ვინც იყოს თავადი ერთგულად შექნან ყრილობა,

ზურგად თქვენ ჰყავხარ სფაადო, ვის ძალუძს შემოცილობა.

535 შვილი გახლავს არჩილ მეფეთ, იმერელთა მიაბარე,

ტახტი მიეც სახემწიფო, დაამშვენოს ყოვლი არე,

საქართველო გააერთე, ვინ მამაცობ ვითა მთვარე,

ერთგულთ მიეც გახარება, ურჩნი ყველა გაამწარე.

536 თქვენ თბილის ქალაქს მობძანდი, ტახტმან იხაროს შენითა,

დაჯედ მორჭმით და დიდებით, ოხერი იქნას შენითა,

მეუნებლენი დაჰკარგე, შეიქნან შენგან შენითა,

დაიმორჩილე ყოველი, რომ იყონ აგრე შენითა“.

537 გაისტუმრა საყვარელი შვილი არჩილ ამა მზემა;

ესალმების, პირს აკოცებს, ტკბილად უთხრა ზესთა ზემა,

უთხრა: „წადი, გამარჯვებით, ტახტოსნობა დაიჩემა“.

მხევალთაცა ხელთ აკოცეს, იგ დალოცა სრულად თემმა.

538 გადგა, წავიდა ყმაწვილი, ვით ალვა მიერხეოდა,

სამოთხის ნერგი ყვავილი, შიმალსა იგ მორეოდა,

მისთა უებროდ მშვენებას ბძანება ღმრთისა რეოდა;

ეხვეოდიან საჭვრეტლად, ბევრს ჭკუა გადარეოდა.

539 მივიდა, შეხდა იმერეთს ვის ტანი უგავს საროსა,

ეზომ უებრო ყვავილი, ვეჭობ, სამოთხეს კმაროსა,

მზეებრ მიჰფინოს ციმციმი, რა ტახტზე დაემყაროსა,

შექნას ქვეყანა მდიდარი, მას სხვა რა დაედაროსა!

540 მიესმა მისვლა ვაჟისა, ყველა წინ მოეგებოდა;

ეხვეოდიან ერთობით, მის უფრო არ ეგებოდა;

თქვეს: „ამისებრსა პატრონზე ყმა ვით არ გადეგებოდა,

ვილხენდეთ მისის ხლებითა, ვის ხელი მიგვიწვდებოდა“.

541 მოახსენეს ხემწიფესა: „არჩილ მოვა გმირთა წესით,

ვინ კისკასობს მხედრობითა, რაშს შეუსვამს, მოვა კვნესით;

მას შეშვენის ნავარდობა, ვით შეშურობს არის მქნესით,

ვით სონღული ეგრეთ მალობს, მონაფრენი არი ზესით“,

542 შემოეგება ხემწიფე, სულ დარბაისელთ ჯარია;

გადაუკოცნა თვალ პირი, აგრე ბაგეთა არია,

უთხრა: „მოგელის სამეფო, აწ ტახტსა დაემყარია

პირველ მეფეთა ნაქონი ბაღი, ბაღჩა და სარია“.

543 ჩამოხდა, ხელსა აკოცა მან ვაჟმან, ლომთა დარემან;

ტკბილ მოუბარმან დასძლიოს, რაღას ივარგოს მწარემან;

ღირსნი სიახლეს დგებიან, უღირსნი გარდა გარემან;

არ შეიერთა უგბილი, მგზავსი იშოვნა არემან.

544 იმერელთაგან რა გითხრა სიხარული და შვებანი,

პატრონი ჰპოვეს უებრო, სხვაგან არ უნდა რებანი,

მათ აღარ ახსოვს პირველი, სარჯელი, არცა ვნებანი;

თქვეს: „მეფეთ ხამსო კურთხევა, მაღლად უცემდეს ებანი“.

545 მირონ ქალაქის მჭირავი ხემწიფე რჯულის თავია,

აგრევ მიჭვინტას მჯდომელი აფხაზთა საესავია,

ამ ორთა გვირგვინოსანთა კათალიკოზად ვთქვი ავია,

მეფეთ აკურთხეს არჩილი, გაშორდა საქმე ავია.

546 მოდგა ყოველი მოხელე მეფეთ სახლისა სულ ელი;

შექნეს საქმისა რიგება, მათ მოაწივეს სულელი;

ხმა მაღლად ვერვინ ვერა ჰხმობს, ასე შეიქნეს სულელი;

მათ აქვს სურვილი მეფისა, ვითა მაჯნუნზე სუ ლელი.

547 ამა ლომგულმა გამართა მეფეთ სახლისა რიგები;

შვილს უთხრა: „იყავ მშვიდობით, ავს ნურას გაეკიდები;

ჩვენ წავალთ ჩვენსა სამყოფსა, ურჩთათვი დასამშვიდები;

ჩალად არ მიჩანს მებძოლი, სცემია მოსაწყინები“.

548 მეფემ ბძანა: „აქა დგომა აღარა ხამს, წავალ ხვალე“;

თქვა: „ქარხანა გაისტუმრონ, აწევ გადგენ“, უთხრა, „მალე!

სალარო და სამძიმარი რაც რამ იყოს დაუთვალე“.

მასვე წამსა გამოზიდეს, წასასულელად იყვნეს მლალე.

აქა ამა ქვეყნის მპყრობელმა მეფემან შაჰნავაზ სასურველი შვილი მისი არჩილ მეფედ დასვა, დაამორჩილა ქვეყანა ბძანებასა მისსა და თვითან გამოემართა სრასა თვისსა.

549 შვილი დააგდო ხემწიფედ, გამოდგა მეფე სვიანი;

ლაშქართ უხარის, სჩქარობენ, წასვლა ჩანს არაგვიანი;

საშოებელთა აივსნენ, არვის სცემია ზიანი,

ყმა პატრონითა იხარებს, თუცაღა არის ხმლიანი.

550 მივა და მისდევს ხემწიფეს იმერელთ დიდებულები;

ტირილით ესალმებიან, ჰკადრეს: „თქვენ გაგყვა გულები,

ლომო, დაგვაჩნდეს უთქვენოდ, შევიქნათ დაკარგულები;

დაიმორჩილე სიუხვით, ვინც იყო იგ ორგულები“.

551 მადლი უბძანა მეფემან მან მისთა გამოთხოვილთა;

უთხრა: „დაბრუნდით, იახლეთ ტახტზედა იგ დაჯდომილთა,

წყალობა მოგცე დღეიდან მაგა გუნება ლმობილთა,

არჩილ მეფესა უღირხართ, ვითა ძმა, მისთვის ძმობილთა“.

552 რა ქართლს მოვიდა მაშინვე შეიქნა შემოგებება;

მინბაშები და ყულები, სად ციხეს იდგა ბეგება;

მიულოცევდენ ყველანი კაცთა არ იყო შეგება,

გადააყრიდენ ფლურებსა, მის უფრო აღარ ეგება.

553 პირმზე გორს გახვდა, შეიქნა გახარება და შვებანი;

საწოლს შევიდა ხემწიფე, ნახა მზის მოვანებანი;

შემოეგება ხოშგვარად, ვის მშვენის მოარებანი,

ჰკადრა: „გარჯილხარ მეფეო, თუცა გაქვს მკლავთა ძლებანი“.

554 მოიკითხეს ერთმანეთი იმა ორთა სატურფალთა;

მას ღამესა უმასპინძლა მზემა ლომსა ტურფა სრათა;

მოიუბნეს ტკბილის სიტყვით, არ მოსხლეტდა ქალი თვალთა;

მომღერალნი მაღლა ჰხმობდა, რაღა ითქმის ჩანგთა კვრათა.

555 საწოლს შეხდა მხიარულად, არა ჰქონდა გულსადაღი;

მოიპოვა იასამან, ბაღი შევლო, გულსადაღი;

ვარდი მისი დაუზრობლად მოიძებნა გულსადაღი;

თქვა: „მეღირსა ხლება მზისა, მისი ვარო გულსადაღი“.

556 აწ გასინჯეთ გაზაფხულმა, ვით დაიწყოს ამოცენა,

ვარდი გახდეს გასაშლელად და იამან ამოცენა;

მას ბულბული შემოჰყროდეს, იგ დაეწყოს ამოცენა,

ამას რაღა უამეა სიტყვა მგზავსად ამოცენა.

557 მეფემ აჩვენა სალარო, ოდიშს ნაშოვნი ლარია;

სულ სასახელო ყაბაჩი, გობით მოჰქონდა ლალია;

იაგუნდი და ზურმუხტი, პატიოსანი თვალია;

ყველა პირმზესა მიართვა, მადლსა იხდიდა ქალია.

558 მოიყვანეს დედოფალი, ოდიშს ვინ იჯდა ფლობითა,

ასული მისი თან მოჰყვა, ყოფილი მეფეთ რძლობითა;

ვის შვება ჰქონდა სოფლისა, სრას იჯდა მუდამ ნობითა,

რადგან მოშორდენ მეფეთა, მით დარჩენ ლახვარ სობითა.

559 პირმზემ იხმო იგი ქალი, ვინ პირველად იყო რძლობით,

მოიყვანეს, შეებრალა, უბედობა უთხრა შობით;

აკოცა და გვერდ დაისვა, გულსა უდებს სიტყვა ლმობით;

ქალმა ჰკადრა: „მხევლად გახლდე, არ ვეღირსე დედოფლობით“.

560 მოჰფინეს ტურფად საწოლი ოქსინოს ფარდაგებითა,

უცხო და უცხო ნაქსოვი, ძვირ ფასის სარასრებითა;

მარგალიტისა დოშაქი, იაგუნდისა თვლებითა,

მნახველნი დაშტერდებიან მისისა თვალთა გებითა.

561ელენემ ნახა სამეფო იმა დედოფალ ყოფილმან;

ან გაიხსენა დიდება სიცოცხლე გადაყოფილმან,

შექნა ზრუნვა და ტირილი, ძაძასა ხელგაყოფილმან,

მოსთქვა ბედ უბედობანი იქ ხანსა არ დაყოფილმან.

562 დიდხანს იყო პირ დამხობით, მოსთქვა, ეგდო ვითა ხელი;

თქვა: „სოფელო, ვით მიმუხთლე, რად შეიქენ ჩემი მკვლელი?

რად დააძრევ ვარდი შლილი, სამესისხლოდ იქენ ვლელი?

მამაშორე საბაღნაროს, ჭირი მამეც ეზომ ძნელი!

563 დაიხივა ღაწვი სრულათ, შავთა თმათა მიჰყო ხელი;

გაიშალა დასაგლეჯად, ეძგერების ვითა ხელი;

მოსთქვა მისნი დიდებანი, უმარავად არ ერთხელი;

უთხრეს: „თავსა ნუ მოიკლავ“, ქალთა ჰქონდა მისაშველი.

564 შეემოსა ტანი შავად, იგი ჭირთა არ დამრიდე,

აღარ უჩნდა სამკაული, შავი ედვა თავსა რიდე;

დარჩა ლხინთა უნაწილო, სოფლისაგან განაკიდე,

არ ისმინის საუბარი, რაღას არგებს რაზომ ვსწთვიდე.

565 დაჰპატიჯა დედოფალმა, მიაგება ქალსა ყმანი;

შემოვიდა შექრუშვითა, ძლივ ეტყობის სულთა დგმანი;

ტანსა შავი შეემოსა, თავსა მოშლით მონავანი;

თაყვანი სცა მზეთა მზესა, თქვა: „ტყვედ ვარო მონაყვანი“.

566 უთხრა: „დაო, ნურას გიკვირს, მოგხდომია სოფლის ბრუნვა;

სხვაც ბევრი ჰყავს მოჩივარი, ართუ შენზე მოაწურვა.

რად მიჰყევით საეშმაკოს? სიავისა ქონდათ ურვა;

თქვენმა ეგზომ ფიცის ტეხამ შარიერი მოამდურვა.

567 აწ მოსულხარ სახლსა ჩემსა, მოყვასთაგან გულსადები,

გიპოვნია მაკურნალი, შენთვის იქნას გულსადები,

მიგიჩნიო ჩემად ყადრად, რადგან მამხვდი გულსადები,

ნუღარ ხელობ, სიწყნარე სჯობს, ამა დრომდი გულსადები“.

568 ქალმა ჰკადრა: „ეჰა, მზეო, ვის გიშვენის ამადარე,

რადგან ვსტყუე, ნუ მაცოცხლებ მე სიკვდილსა ამადარე,

გადაგიველ ზენაარსა, მით შევიქენ ამა დარე,

დამითმევ და შემიწყნარე, შუქთა ფენით ამა დარე.

569 მზეო, შენი ელვარება მჭვრეტთა მეტად დალალევდა;

ღაწვი ვარდებ გამოიგიჭვირს, თეთრ ყირმიზად დალალევდა;

გველნი შავნი ტევრის მგზავსად ბროლსა ყელზე დალალევდა;

შენი ეშყი დასათრობლად ვის ეღირსოს დალალევდა.

570 უთხრა: „დაო, რადგან გპოვე, შეგიმეცნებ უამესად;

გინდომებ და შეგიყვარებ სიცოცხლისგან უკეთესად;

დავთმოთ ესე, რაცა მოხდა სოფლისაგან დანაწესად;

აწ მოერთევ ვარდთა კრეფად, აღარცა ხამს იჯდე კვნესად!“

571 მოიყოლა იგი ქალი, მან დასწყვიტა ცრემლთა დენა;

თქვა: „მადლიო შემოქმედსა, ვით ძალ მედვას მისი წყენა,

არ გადავა გაგებული, რადგან მანვე მოაყენა,

ბრძანებაა, გადამხდების მამავალი საქმე ზენა“.

572 ქალსა უჩინა სადგომი, მისცა ყოველი გაგება,

აახლა მრავლად მხევალი, რა საფენლისა რა გება,

ტანისამოსი, ატლასი მისცა, არ იყო ქადება,

ტკბილად მიეპყრა, პატივ სცა, აქვს სიამისა წადება.

573 დაავიწყდა ეზომ მისნი სიდიდე და, ან შვება,

სოფელსა სჭირს ესე გვარი, რაც უქნია მასვე შვრება,

სიმაღლითა მოამდაბლა, საღარიბოს უწყო რება,

ვინ ბრძენია, ეს სოფელი მისგან ადვილ გაიშვება.

აქა ახალციხის ფაშამ მეფე არჩილ ხვანთქარს შეაბეზღა. ესე შეუთვალა, ვითა ხემწიფევ ქვეყანა შენი იმერეთი ქართველთ შეიპყრესო, რომ არაოდეს არ გვასმიაო. ნახე თავს რა უყო.

574 როსტომ ფაშამ თქვა: „ქართველთა გამართეს აქა ყრილობა;

ხვანთქრის მამულზე რა რჯიდათ, ასე დაიწყეს ცილობა,

დიდი ხემწიფე შეიტყობს, მათზეა სათაკილობა,

შეჰყაროს ზვავი ლაშქარი, დაიწყოს მათკე ვლილობა.

575 კაცი გაგზავნა მაშინვე, არჩილის საბეზღარები,

ხვანთქარსა ჰკადრა: „ქართველთა გადმოვლეს იგ სამზღვარები,

ყიზილბაშითა აივსო მინდორი, მთა და ბარები;

არვის ასმია სულდგმულსა, ეკადროს თქვენს წინ მწარები“.

576 გასინჯეთ რა ქნა რეგვენმა, თავისა მოსათხრელია?

რაცა ინდომა სიავე, თვით მათზე გადუვლელია,

ღვთისაგან ჰპოვოს ნაცვალი, ჭირი მიეპყრას ძნელია,

თქმულა: თვითანვე გაებას კაცზე მახისა მდგმელია.

577 ხვანთქარს რა ჰკადრეს იმერეთს არჩილისაგან მეფობა,

მეტმან წყენამა შეშალა, დაიწყო მაღლად მყეფობა,

თქვა: „ხარაჯისა თემზედა ახლა ვინ იწყო მკრეფობა?

ვინ მისცა ჩემი ქვეყანა, ან ვის მართებს იეფობა“.

578 ყაენი შერიგებით მყავს, ეს საქმე ყველამ იცია,

პირობა დაგვიც დრომდისინ, მუსაფზე დანაფიცია,

მცოდნე ჰყავს კაცი მრავალი, ვითა თქვან, არ უვიცია,

სიტყვა მტყვანზე გამართვით მე ყველგან ხმალი მიცია.

580 თუ გამიტეხა პირობა, მან გაიმართა სადავე,

მივმართო მისად საბძოლად, რაშს მივანებო სადავე,

არ დავარიდო სარჯელი, მათზე მივიღო სადავე,

სულად წავართვა ერანი, სად ყოფილიყოს სადავე“.

581 მოახსენეს ვაზირებმა სიტყვა რამე, დასამშვიდი,

ჰკადრეს: „დიდო კეისარო, გავიგონეთ რასა ზმიდი;

ტანი კლდეცა ადგილს იცვლის შენის ხმლისა გადამკიდი,

ჯერ შევიტყოთ მართლად საქმე, ნურა გინდა დასახიდი.

582 ყაენთან კაცი გავგზავნოთ, შევთვალოთ ესე პირია:

„რად გაგვიტეხე პირობა, რა გქონდა გასაჭირია?

ნაცვალსა ჰპოვებ ღვთისაგან, თუ იდევ საქმე ძვირია!

მზას დამხვდი, მოვალ უთუოდ, დამიდგამს ვერ ქვიტკირია“.

აქა კეისარმა შაჰშარიერს წიგნი მისწერა მეფის არჩილის საქმეზე ესე ვითა მათისა გოლიათობითა ადგილსა ჩემსა შემამცილებიან და ქვეყანა შეუპყრიათ. ჩვენ ქართველთა ომი ავად დაგვიცდია. თქვენ ტკბილისა პასუხითა გაგვაცალე.

583 ბძანა წიგნისა მიწერა, საქმისა მართებულია,

შეუთვალეს: „გუითხარ მართალი, ტყუილი რა სავარგულია,

თუ გაგვიტეხე პირობა, სცვალე მაჰმადის რჯულია,

სანაპირონი დასცალე, შეიქენ სხვით წასულია.

584 თუ მართალია, არ იცის, თურმე, ქართველთა ბრალია;

შაჰნავაზ მეფე ჩამამხსნას, წიგნი მისწეროს მალია;

გაჯავრებულსა დაუდგამს ტინი კლდე ვერცა სალია;

მან დამირღვია ოდიში, აიღო მათი მალია.

585 ქართველთა ომი არ გვინდა, არიან კაცად ქველია,

მიეგებიან საომრად ვითა ასპიტი გველია,

შინ ვერ წავიდეს ცოცხალი, ვინ იქნას მათკე ვლელია,

და გაური მუსულმანისა მეტად სისხლისა მღვრელია“.

586 გაისტუმრეს ყაბუჩები, მიდიოდეს დია სწრაფით,

მივიდეს და შარიერსა სიტყვა ჰკადრეს მეტად ცქაფით,

თქვეს: „იკადრა კეისარმა, წიგნი ჰქონდა ბეჭდით, ძაფით,

ვინ გატეხა ზენაარი, ნუ გონია კაცა იაფით“.

587 ყაენმა ნახა, შეიტყო ხვანთქრისა შემოთვლილობა,

უთხრა: „ყაბუჩო, გეტყობის ჭკუისა გადაშლილობა,

მაგა საქმესა გიჯობდა ჩემს წინ დაგეწყო ლბილობა,

შაჰნავაზ მეფეს საწყენლად ვით ვკადრო შემოცილობა?!

588 მათის ხელიდან გულმდუღრად ბევრჯელ იჩივლა მოლამან,

ყიზილბაშთ სისხლი მინდორად ხშირად შეისხა მოლამან;

ჯეონად შექნეს ნაკადი, ართუ მცირედად მოლამან;

უანგარიშო დახოცეს, მკვდარი დაფარა, მოლამან.

589 ზავი ვარჩიეთ, მას უკან შეიქნეს ჩვენი თაბუნი;

სიტკბოთა დავიყოლიეთ, რანიცა იყვნენ საბუნი,

ბევრი მივეცით ქონება, ამით დაიდვეს ყაბულნი,

მით გავიერთე ქართველნი, თუ არ არიან ძაბუნი.

590 შაჰნავაზ მეფეს, ნუ ეჭვობ, კაცზედან ექნას ავია,

შვილი წამართვა, მათ აყმო, არჩილი გმირთა თავია;

ქვეყანა შექნა მდიდარი, მათზე მიიღო ზავია,

ვინ შეაბეზღა რეგვენმა, რა იქნა დასადავია.

591 მათ მართებდა დამადლება, რადგან მეფემ აყმო შვილი;

მოხარაჯე დააწყნარა, თემი იყო სულ აშლილი;

თავადებსა გაუკვირდა სამამაცო მისგან ქნილი,

ვინ შეჰკადრა ესე გვარი ან ვინ იყო იგ შეშლილი?

592 ორზომას მივცემ მეფესა, რადგან გიქნიათ დილაგი,

წიგნს მივწერ, შევეხვეწები, წამსვლელმა გავლოს ფილაგი,

მწარეს სიტყვასა დავრიდებ, წიგნს ვერ მიიტანს გილაგი;

ვერ ეწყობიან მუქარას მათი მოდგმა და ჯილაგი“.

აქა ყაენმა კეისარს მეფის არჩილის სამართლებელი პასუხი შეუთვალა.

593 ყაბუჩს უბოძა მრავალი დიდმან ერანის მფლობელმან,

წიგნი მისცეს და წავიდა, აქო სიტყვ ითა მლმობელმან,

მადლიერობდა ყაბუჩი, ყაენის ვერ დამგმობელმან,

თქვა თუ: „სამოთხე სამუდმოდ იხვედროს მისმა მშობელმან“.

594 კეისარს წინა ყაბუჯი, მივიდა მიწას მთხვევითა,

ჰკადრა ნახული ყოველი, იყო ამბავთა თქმევითა,

წიგნი რა ნახა ყაენმა პირსა დაიდვა თრევითა,

თავი იმართლა, მოწყალე, ახსენა ცრემლთა ფრქვევითა.

595 ხვანთქარს რა ესმა გაჰკვირდა ყაბუჯისაგან თქმულია;

ყაენის სიტყვა უკლებლად მან მოახსენა სრულია:

არჩილისა თქვა სიმართლე, თქვენი ყოფილა ყულია,

ვინ მოგახსენა ტყუილი, არ იყო სავარგულია.

596 თქვენად საყმოდ იმერეთი დაუჭირავს იმა გმირსა;

სულ ერანი მას მისტირის, ვინ იკადრებს მისსა ძვირსა?

იმერეთი გაუმართავს, იგ ყოფილან გასაჭირსა,

რად გაგყარა ყმობიდამე, როსტომ ფაშა რას იტყვისა?“

597 კეისარს მეტად ეწყინა, თქვა თუ: „ვინ მკადრე ესერა?

ფიცა: მოვჰკალო უთუოდ კაცსა გაუსევ ესერა,

უჯობდა ტკბილი ეძებნა, არა თუ მწარე ესერა,

ამა სიტყვისა თქმამდისინ გული ლახვრითა ესერა!“

598 ფიცხლავ ჩაუში გაგზავნა, როსტომ ფაშისკენ ვლიდესა,

დავედრა: „თავი მოჰკვეთეთ შეიქნას განაკიდესა!“

მოისწრაფოდა ჯალათი, რაც ევლო დღესა სთვლიდესა;

მოვიდეს, თავი მოჰკვეთეს, ხმლის ცემა არ დარიდესა.

599 ეთქვა თუ: „არჩილ ნუ წავა, იტყოდეს ჩემსა ყმობასა,

ტახტი მას მართებს, იმეფოს, სრას იჯდეს, იკრას ნობასა,

არ შევიბეზღებ დღეიდან, ვერცავინ იწყებს მბობასა,

ვინცა შემკადრა ტყუილი, მივე ლახვართა სობასა.

600 სხვას მოგიმატებ სანჯახსა: არფალუხსა და თიმარსა,

ლხინი გამართე უწყვეტლად, ინდომებ ნუ სამძიმარსა;

ლიხეთს აქეთი გეჭიროს, შემცილე აღარ ვინ არსა;

იყავ მორჭმით და სვიანად, ყმანი გხედვიდენ მცინარსა!“

აქა ერანის ხემწიფემა ამა სახელოვან მეფე შაჰნავაზს წიგნი მოსწერა და შემოუთვალა ესე ვითა: „დაიჭირე სათნო ჩემი და ეგე სასურველი შვილი შენი იმერეთს გამოჰყარე, კახეთი მამიცემია“.

601 ყაენმა ბძანა: „შაჰნავაზს აწ გვმართებს წიგნის წერანი,

შევთვალოთ: ლომო ძალგულად, შენგან მიჭირავს ერანი,

ტახტის ბურჯი ხარ, ნიადაგ ჩვენთა მტერზედა ძლერანი,

ვისცა შებმიხარ მოგიკლავს, წაგსვლია დიაღ მცრერანი.

602 შენცა იცი ოდეს მოხდა, ფიცი მივეც კეისარსა,

მას უკანის არას ვაწყენ, მინდობივარ მე იმ არსსა,

ვერც ისინი გადამივლენ ამა პირსა, მგონი, არსა,

დავამშვიდე სულ ქვეყანა, ლხინად ვზივარ ამა სრასა.

603 შემოგვესმა: იმერეთი დაგიჭირავს მაგა ლომსა;

ოდიშარნი დაგიფანტავს, ვინ შეიძლებს შენსა ომსა?

მტერი ხმლითა დაგიმონავს, ლარს იტყვიან თუ რაზომსა,

ნიანგნიცა ვერ დაგიდგამს, რა შენ გნახვენ განაწყრომსა.

604 ვამეყ მოგიკლავს მესისხლე, ვინ იყო ფიცთა ტეხითა,

ვით გამართევდა რეგვენი საქმეს უკუღმა გრეხითა?

ღმერთი გმო, ნაცვლად მიეცა, წახდა განგების მეხითა;

უგბილთა სვანთა მოუკლავს, მათის წიხლისა ცეხვითა.

605 წაგირთმევია ცოლშვილი, მათი მორჭმა და დიდება,

უძლურმა მაგა ძლიერსა, მიკვირს, რით შექნა ჭიდება?

ან მელასა ვით ძალუძს ლომისა გადაკიდება?

თქმულა: რეგვენი ბოლო ჟამ ბრძენთაგან დაიმშვიდება.

606 არჩილ დაგისვამს ქუთათისს, ვინ ცისკარს მიეგვანება;

უჭირავს იგი სამეფო, თვით ბედმა შენმან ანება;

მობურთალ მოასპერეზედ ვეფხვრებ გაექანება,

თქმულა: გამწყრალი სპილოცა სიტკბოთი მოიყვანება.

607 აწ გიაჯი მამისმინო, ფიცთა ტეხას არ გამრიო;

არ გამყარო კეისარსა, უსამართლოდ არ მამრიო;

საძრახავად არ დამედვას, არცავინ თქვას ჩემზე რიო;

სამუდამოდ მუსაფისა წაკითხვაზე არ ამრიო.

608 დაუგდე იგი ქვეყანა, საგზილთა სახლი სრულია;

საჭმლად ღომი აქვს საწყალთა, ტილოთი გაბასრულია;

არ უგავ საქმე საკაცო, ფიცთაგან გადასულია;

დღეს ან ხვალე წახდება, მოსვლიათ აღსასრულია.

609 კახეთი მიმიცემია, ქისიყი, სრულად მაღარო;

თეიმურაზხან ხელთა მყავს, შემოგაცილო აღარო;

მამირთმევია რაყამი, დროშა, ზურნა და ნაღარო;

შემცილეთ სისხლი უწყალოდ, ვითა გინდოდეს დაღვარო.

610 არჩილ აქ გამამიგზავნე, ტახტს წინ იქმოდეს რებასა;

ხმალს შემოვარტყამ, დავლოცავ, მიეცეს არამცრებასა;

ერან, თურანსა ვაჩვენებ, იტყოდენ დიდად ქებასა;

თაჯსა დავხურავ, პატივს ვსცემ, შევჰყრი ლხინსა და შვებასა“.

611 ამრიგად ბძანა ყაენმა, წიგნი მოსწერა მეფესა,

ყული მოვიდა მაშინვე, გძელი გზა მოისწრეფესა;

მეფე დალოცა, ხალათი მიართვა ტურფა სეფესა;

უამბო დავედრულები, არ ცუდად დაიყეფესა.

612 მოისმინა ხემწიფემან, რაცა იყო მათგან თქმული;

ბძანა: „ტახტის მორჩილი ვარ, საერთგულოდ მიდგა გული;

მათი ნდომა ავასრულო, იქნას რაცა სავარგული;

ღმერთი მწამს და იგ ხემწიფე, აგრე ვიყო სიტყვა სრული“.

613 კათალიკოზი მოისვეს, არჩივეს საქმე ესები,

ჭკვიანთა კაცთა არა ქნეს სამუდმოდ დასაკვნესები,

სიბრძნითა სრულმა შეამკო სიტყვა პასუხთა წესები;

თქვეს: „ნუ ავიშლით ყაენსა, ვქნათ საქმე უკეთესები“.

აქა ამა სვიანმა და დიდად სახელ გასულმა ხემწიფემ სასურველ შვილს მეფე არჩილს იმერეთიდან გამოცლა შეავედრა ესე ვითა: „შარიერმა კახეთი გიბოძა, ყოველსა საბატონოსა სჯობს და მომართე“.

614 წიგნი მისწერეს იმერეთს, მას ვაჟსა მორჭმით მჯდომელსა,

შეუთვალეს: „არჩილ მეფეო, ხემწიფედ გიხმობ რომელსა,

გშვენის სიმხნე და უსული, მით შეუყვარდი ყოველსა,

მადლი შევსწიროთ უფალსა, მრავლად წყალობის მთოელსა.

615 ეგე სამეფო ნუ გინდა, არ შენი შესაფერია,

არის მცირე და ურგები მეფობის, არაფერია,

ეტლმა სამისოდ დაგბადა, სიდიდე დაიფერია,

კახეთი მოგცა ყაენმა, ხემწიფე არ უფერია.

616 მაგა ადგილზე სარჩლობენ, ყრილობა უთქვამს სუნებსა;

მოვლენ, დავხოცოთ, რას გვარგებს, ჭკუისაგან გადასულებსა;

ალაგსა მაგას ცთომა სდევს, რას ირგებ კარგ უსულებსა,

ვარდი ყვაოდეს სულდგმული, ყაყაჩოს ვინ უსუნებსა?

617 გამოეთხოვე, წამოდი ვინც იყოს დიდებულია,

კარგთა შეყრა ხამს კაცისა, ავი რა სავარგულია;

მაგა ქვეყანას მეფობა ოდიდან გადასულია;

მანდ ვერას ირგებ, საწუთრო იქნების დაკარგულია“.

618 კაცი მივიდა არჩილს წინ, ჰკადრა მეფისა ბძანება;

წყენა შეექნა დიადი, არა თუ იწყო ამება:

„ამა საქმესა მიჯობდა, იცით, ლახვრითა წამება!“

თვალი აევსო მაშინვე, ცრემლმა დაუწყო თქამება.

619 თქვა თუ: „ეზომნი მოყმენი ადვილ ვით გადავყაროა?

ანუ სრა დიდთა მეფეთა საოხრად რად დავჰყაროა?

არ წავალ, მამა გამიწყრეს, შვილობით გავეყაროა,

წავიდე, დამრჩეს ქვეყანა, გაყრითა გავიმწაროა!“

620 ახლდა ვინმე გონიერი, ერთგული და კაცი ბრძენი,

მოახსენა: „რაცა ხამდეს მოვაგვაროთ, აგრე ჰქენი,

ხემწიფესა დამორჩილდი, ნურა გინდა შესაჩვენი;

კახეთი სჯობს, დაიჯერე, მოიწონო რა გიჩვენი“.

621 იმერელთ შექნეს უზომოდ მეფის გაყრითა წყენანი,

თქვეს: „გავხდით მგელთა საჭმელად, ასე საწყალად ვზენანი;

ცოდვა გვეკითხა ყველასა, მით გავიწყრომეთ ზენანი;

მზე მოგვშორდების სამუდმოდ, არ მოგხვდეს შუქთა ფენანი“.

622 მეფემ ილოცა გელათი, თუცა გაყრითა სჭმუნევდა,

დაუდუმებლად შესტირა, ვითა მართებდა, უნებდა,

თქვა: „გესავ ყოვლადწმიდაო, გული შენ დაგრჩა გუნებდა,

მამეც დათმობა სოფლისა, ამ საქმეს განიგულებდა!“

623 გამოესალმა, შესწირა მას ხატსა, ცხოველ მყოფელსა,

ვინ საროსა გავს მშვენებით, შუქთა ჰფენს ამა სოფელსა,

მუხლს ეხვევიან ყველანი, ამა ქვეყნისა მპყრობელსა,

თქვეს: „მზე მოგვშორდა, უკუნსა მივმართოთ მისსა მხმობელსა!“

624 ქალი და კაცი ამრიგად დავარდნით ესალმებოდენ,

სისხლისა ცრემლი სდიოდათ, მეტის ნაღვლითა ბნდებოდენ,

თავს ევლებოდენ ფარვანად, ვით სანთელს არ ეყრებოდენ,

ზოგთა სრბა ჰქონდა თავისა, ზოგნიმე არ დადგებოდენ.

625 მეფემ ბძანა: „ნუღარ სჭმუნავთ, კმარის რაცა ოხვრა ახეთ,

გქონდათ ჩემი სიყვარული, ამად ჩვენცა არ გიძრახეთ,

ღმერთმან ქნას და კვლავცა გნახო, თქვენ მეფობით დამიძახეთ,

თუარა წაველ, დამიგდიხართ, თქვენ პატრონი სხვა მონახეთ!

626 ვით გავეკიდო უქნელსა, რაცა არ მამწევს ბედია;

უღმრთოდ ვინ ჰპოვა სიმაღლე, ცუდიღა დანაყბედია;

სცდების ნდომისა მიმყოლი, არ მისცემს შემოქმედია;

არ ასცილდების წყალობა, ვინ ღვთისა მოიმედია!“

627 გამოეყარნა სამეფო, დააგდო განაკიდესა;

ვის ჰქონდა ნდომა, სიახლე, არჩილისაკენ ვლიდესა;

ჰკადრეს: შენი ვართ მონანი, უშენოდ ცეცხლი გუწვიდესა,

ანუ ვის შერჩეს სიცოცხლე, უშენოდ ხანს დაზმიდესა!“

628 ლიხეთს გადმოხდა უკადრი, მივა ვით ალვა შვენისა;

მისთა მხლებელთა ალხენდა, სიმწარე არ აჩვენისა,

ზნეობით სრულსა სწავლა აქვს, უწვთელი შეაჩვენისა;

შორს მყოფთა ცრემლთა დენა აქვს, ღვარულებ მონადენისა.

629 თბილისს მოვიდა, მეფესა მიეცა მეტი ლხინება;

შვილი დალოცა, გულტკბილად არა თუ იწყო გინება;

შეიქნა შვება, უკუყრა, სოიბათის გამოჩინება;

სწორამდი ლხინი აჩვენა, ყმასა ვით მოეწყინება.

630 მეფე ბძანებს: „მადლი ღმერთსა, ვინ ეგეთი კაცი შეგქმნა;

მოხველ, გული გამინათლდა, უშენობით მე რა მექნა;

ღმერთსა ჩემთვის მოწყალება უკეთესი სხვა რამც ექმნა!

მომივლინა სვიანობა, ყოვლთა მეფეთ მეუფემ ქმნა“.

აქა ამა ძლიერსა ხემწიფეს შვილის მეფის არჩილის მოსვლა დიდად იამა და ახლა შარიერის სანახავად ისტუმრებს ამად რომე ბატონობის ხმალი ყაენმა დაულოცოს.

631 მეფემ ბძანა: „შვილო არჩილ, ჩვენ გვმართებსო, იცი თუ რა?

სალევანო შარიერმა ჩვენ გვიბოძა, იცი, თუ რა?

ტახტი მოგცა დასაჯდომლად დაედაროს იცი, თუ რა?

შენ საქებო გულოვნობით დაგედავოს, იცი თუ, რა?

632 უხმიხარ, ნახე ხემწიფე, მოწყალე ცათა სწორია;

კისკასად მქცევო, მოერთევ საფრენლად ვითა ქორია;

ვიცი პატივს გცემს შვილურად, არა თუ გითხრას მორია;

მოგცემს საჭურჭლეს უზომოს, არცა დაგისვამს შორია.

633 ერთს თვეს იყავ მას წინაშე, იქცეოდი წესიერად;

მათ აჩვენე შენი სიმხნე, იქნან შენთან წესიერად;

ბურთობა და რაინდობა მათ დაუგდე წესიერად;

აგრე ბურთი ამოკრული შენგან ნახონ წესიერად“.

634 არჩილ ჰკადრა: „ხემწიფეო, ვით ძალ მედვას შეცილებად?

რაცა ბძანე მოვისმინე, ვიყავ თქვენად თვალთა გებად;

აწ მე მზავარ სამსახურად, ვიყო იმა გზათა ვლებად,

ხემწიფესა ვიახლები, თუცა ვიყავ მათად მქებად“.

635 მეფემა ბძანა: „ჩვენგან ხამს გაჰყვეს სამეფო რიგია,

ვინც ნახოს, ყველას მოსწონდეს ვერა თქვან, თუ რა რიგია;

დიდნი არიან ერანი, ვინც ხანობს ყველა იგია,

სახელი სჯობდეს ყველასა, ვის გაჰყვა, რაც მოუგია“.

636 ამილახორი აახლეს, თავადი მეტად დიდია,

გივი დროშისა პატრონი, ზნე სრული, კაცად მშვიდია;

გულად მიჰგვანდა ანდამატს, არვისი ჰქონდა რიდია,

პურად იაფი გამცემი სიუხვის დასახიდია.

637 მეჰთარ მანუჩარ მიუძღვის, მეფეთა წინა ზდილია,

ყოფილა პატივცემული, სიტყვითა განავლილია,

თავმდაბალი და მორჩილი, სიავე გადავლილია,

ქალაქი ჰქონდა სახელოდ, დიდი ვინ, ან წვრილია.

638 გამოიზიდეს რაც მართებდა: ქარხანა და მუდბაღები,

სახემწიფო ოთაღები, საფენელი სულ ნახლები,

მოხელენი გარიგებით, იგ მეფეთა ნაახლები,

გაარიგეს წასატანლად, სულ დასცალეს ბალახნები.

639 ორას აქლემსა აჰკიდეს ყველა თან წასატანელად,

არის უზომო იარაღი უფასო თვალთა მარებლად;

პატრონი უძღვის ძლიერი, მიდიან გაუმწარებლად;

თავ ჩენილნი და ნაქებნი, არ სხვისა დასადარებლად.

640 პირმზეს უმძიმს შვილის გაყრა, ესალმების ცრემლთა დენით,

ხემწიფესა აბრალებდა: „არა ვიცი, თუ რა ჰქენით,

არჩილ სხვაგან წასულიყოს, უმისობით ვით დავრჩენით,

ნუ თუ მამხვდეს ნახვა მისი, კვლავ მოვიდეს აქა რბენით?“

641 უთხრა: „შვილო, შენებრ მოყმე ღმერთმან ქვეყნად არა დარა,

უშენობით მზემან სხივნი მისი არსად არა დარა,

მამეშორვო, მე სიცოცხლე მივიჩნიო არად არა.

ვარდის ბაღსა უკუსაყრად თავმა ჩემმა არ ადარა“.

642 კვლავცა ჰკადრა: „უშენობით დამიამებს გულსა სერა,

შემამყარე კაეშანი, მით დამეკრა გულსა სერა,

სული მოგდევს გაუყრელად, გამოვატან გულსა სერა,

ვირემ გნახო სასურველი, არ დავიკლო გულსა სერა“.

643 ამრიგის სიტყვით გაუშვა იგ შვილი, სასურველია,

თქვა: „მოშორება მოყვასთა გასინჯეთ როგორ ძნელია,

შეჰყრის და გაჰყრის წამისად, სოფელი ასე მქნელია;

სიმუხთლე, ან სიავე მისგან რა საკვირველია!“

აქა ამა დიდმა ხემწიფემა სახელოვანი შვილი ყაენთან გაისტუმრა და ვითა მართებდა ეგეთი წიგნი მისწერა, არჩილის ადრე გამოშვებისა.

644 წიგნი მისწერა მეფემან მას ხემწიფესა ძლიერსა,

სულად ქვეყნისა მპყრობელსა, არა თუ ვისმე მცრიელსა,

მოსამართლეს და მოწყალეს, იმა უსწოროს მზიერსა,

ახსოვს და ეძებს ხანებსა, მათზევე განამზიერსა.

645 ჰკადრა: „მაღალო ხემწიფევ, ვინ ეუფლები ზენასა,

ხარ ყოველთათვი მოწყალე, გიაჯ ამ სიტყვის სმენასა,

რაცა გებძანა, ვისმინეთ, მით დავერიდეთ წყენასა,

ხამს პატრონისა სიმდაბლე, მიჰყვეს მათსავე ნებასა.

646 ჩვენ დავიჭირეთ სამკვიდრო, პირველ პაპათა სრანია,

ქვეყანა დავიმორჩილე, მტერთა მივეცი სრანია,

დაგხოცეთ, ამოვწყვიტენით, დია დაუწყეთ სრანია,

დაგვრჩა ლარი და საჭურჭლე, მით ეცით გულსა სრანია!

647 თქვენ გებძანა: „არჩილ მეფე იმერეთსა გამოჰყარე,

თუღა სწადდეს ნახვა ჩვენი, მოარებდეს პირი მთვარე,

ნახვა მისი თვალთა ჩემთა სასინათლოდ დავადარე,

მივსცე კახთა პატრონობა, იქვე ტახტსა დავამყარე“.

648 სხვა რაც გებძანა ყველაი, კეისრის შემოთვლილობა,

ჩვენ არ ვახსენოთ ომარი, არც მათი გვარიშვილობა,

საქართველოსა მეფე ვარ, დიდად მაქვს იმხარ გაშლილობა,

ვინ მამაცია, წამოდგეს, გასინჯოს ჩემგან ქნილობა!

649 რა მოვლენ, მათად საომრად წინ მივეგები მალია,

ღმერთი შემწედ მყავს, ყაენი თვით მამეხმაროს ალია;

ლაშქარი მოვსრა, ავიღო მათი მორჭმა და მალია,

ჰე შარიერო, ისმინე, კლდე ვერ დამიდგამს სალია!

650 მორჩილნი ვართ, ხემწიფეო, სულ ქვეყანა შენია რე,

ვინ პატრონობ ტურფა სრათა, სულ გიყვავის შენი არე,

ვისცა სწყალობ სიუხვითა, იგ მუდმისად შენია რე,

გაქვს ციერთა პატრონობა, ვარდთა კრეფად შენ იარე.

651 ვათავეთ სამსახურები, რაცა გებძანა აწერა,

გიახლოს მცირე უსტარი, ნახეთ რა ვიწყეთ აწე რა?

არ ასცილდების ღმრთისაგან კაცსა ბედი და აწერა,

ვისცა შერისხდა მაშინღა მართებს გლოვა და აწერა.

652 თქვენის ბძანებით, სამეფო დავაგდე, ეზომ ერია;

გამოგვესალმეს ყველანი, ვინც იყო ყმა, და ბერია;

არვის მივცემდი სულდგმულსა, კაცთაგან დასაჯერია,

არცა ვინ მიჩნდა შემცილე დამცრებით შესამზერია.

653 მანდ გაახლე არჩილ მეფე, ტახტსა თქვენსა ეთაყვანოს;

გახლდეს თქვენათ სამსახურად, შუქი მანდეთ მოევანოს;

მიხვდეს ლხინი გაუწყვეტლად, არა თურე დაინანოს;

მქნელი იყოს სამსახურთა, შარიერმა რაცა ბძანოს“.

654 გამოესალმა არჩილი, გზა გძელი ედვა წინარე;

მეფე სწორამდი თან გაჰყვა პირმხიარულად მცინარე,

ყმათა ავედრებს: „უფთხილეთ, არა ხამს იყოთ მძინარე,

არცა ხამს ჩქარად იაროთ, თუ მზეცა იყოს მცხინარე“.

655 მეფემ გაუშვა იგი ყმა, თავსა და პირსა კოცებით;

ჯარი თან გაჰყვა, ყველანი იყვიან ცრემლთა ხოცებით;

ჰკადრეს: „კვლავც ნახავთ მშვიდობით, რისათვის დაიხოცებით!“

ქება შეასხეს ყველამა, გამოითხოვილთა ლოცვებით.

656 მოეგებოდენ ხანები, სადაც მივიდის ვაჟია,

თავს ვლება ჰქონდა ყველასა, არ თუ ითხოვონ ბაჟია;

ნახეს უებრო სანახი, არ მიჰგავს დანაბაჟია;

ყმას ღიმილი აქვს, სხივს აძლევს, ვითა ჩახმახსა კაჟია.

657 ყაენს რა ესმა ყმის მისვლა, იამა მეტის მეტობით;

თქვა: „მოსულაო ზნე სრული, ჩვენ ვიყოთ მისის მჭვრეტობით,

გვეღირსა ნახვა, სიახლე, ვის მქონდა ნატრა ნეტობით,

მისი სხივი და ციმციმი პირსა მოგვადგეს სვეტობით“.

658 ერთს აღაჯსა მოეგება შარიერი ამა ყმასა,

ყმა ჩამოხდა, თაყვანი სცა, თქვა: „შენ გმადლობ სულთა დგმასა;

მოველ თქვენის ბძანებითა, მე მივლია ეზომ გზასა,

თქვენ გიახლო სიკვდილამდი, მივიჩნევდე არა სხვასა“.

659 მადლი უბძანა ყაენმა: „გნახეო კარგ უსულები;

ხარ ვინმე კარგი მამაცი, მით არ გაჩნია სულები;

გავცოცხლდით შენის ნახვითა, რადგან ხარ აქ მოსულები,

მასპინძლობა ხამს სტუმრისა, არმაღნად მოგცე სულები“.

660 გაუძღვა, მივლენ ლაღობით ვით პატრონყმათა წესია,

ვინცა იახლა ლხინობენ, არ მიხუდათ დასაკვნესია,

კაცსა მიეცეს წადილი, მას რაღა უამესია!

არჩილმა ჰპოვა წყალობა, სხვა და სხვა უკეთესია.

661 მის სიახლესა ბაღი დგას, სავარდე ტურფად ყვავისა,

შიგ მორთული აივანი მისებრ ჰქონია სხვა ვისა?

ჩამოახდინეს ყმაწვილი, ვარსკვლავთა შესადავისა;

გაჰკვირდა მისი მჭვრეტელი, თქვეს: „მგზავსიაო მთვარისა“.

662 რა გიამბო მაშინდელი მოპყრობა და ან შვება!

უმასპინძლა ხემწიფემან, მთვრალთა ბძანა არ გაშვება,

არჩილ უზის სიახლოვეს, მათა სიტკბოთ რა ედრება?

ღვინო სვა და იმა ყმამა ყაენს ჰკადრა დიდი ქება.

663 მოიწონეს ყიზილბაშთა არჩილისა საქციელი;

თქვეს: „არა გავს ქვეყნიერსა, არის ვინმე ზეციელი,

თვალ ტანად და ან ზნეობით შეუმკია კაცად ქველი“.

ვინ დაბადა, ხელ აპყრობით, მისი იყვნეს მადლის მთქმელი.

664 ყველგან მიესმათ ამბავი ამა უსწორო მეფისა,

არაბი, ჰინდი, ჩინელი ყველა იქ მოისწრეფისა;

თქვეს: „მოსულაო სამოთხით, ვისი გვწადს ნახვა ქეფისა!“

უცხო თემთაგან მოსული ყველა იქ მოიეფისა.

665 დილა გათენდა, გამოდგა მგზავსი ალვისა ხისანი,

მოადგა ხედვად ყოველნი, თქვეს: „ნაყოფია ვისანი?

ან მზე და მთვარე მოსულა, ამას არ უნდა მისანი!“

იტყოდენ: „გაყრა არ ძალ გვიც, მონა ვართ ამა ყმისანი“.

666 ამ წესითა იქცეოდა ვაჟი გმირთა დასადარი;

ბურთობდის და ნადირობდის, არ მიაჩნდის სხვა საქმარი,

მუდამ ახლდის ხემწიფესა, დაუმშცენის ყოველი არი,

უძღვნობდნენ ლალ გვარსა, არვის შურდა ოქრო მყარი.

667 ბევრჯელ მოვიდის ყაენი, არჩილის სადგომს სმიდესა;

ჰქონდათ ლხინი და უკუყრა, იგ მათებურად ზმიდესა,

უწყვეტლად იყო სოიბათი, უმთვრალოდ არ დაზმიდესა,

ყოშუმ ყოშუმად ხანები იდგიან განაკიდესა.

668 ხან იჯდნენ სავარდესა, რა აყვავდის ტურფად ბაღი;

არ დაუხჩეს მებაღეთა, მათთვის იყო კარი აღი,

ვარდი ჰქონდა საყნოსელად, მათ არ ესვა გულსა დაღი,

ქალი ვინმე მზისა მგზავსი თავსა ადგა ტურფა, საღი.

აქა ამა ქვეყნის მპყრობელმა მეფეთა მეფემან და ყოველთა მეფეთა შორის უწარჩინებულესმა პატრონმა შაჰნავაზ კახეთის დასაჭირავად გაემართა ყოვლისა ქვეყნის ლაშქრითა.

669 მოახსენეს: „მეფეთ მეფევ, თქვენი ვართო ყმა და მონა,

ღმერთმან მოგცა სვიანობა, არა ოდეს დაგაღონა,

ვინ შეამკო ტახტი შენი, სიბძნე მანვე მოგაგონა,

აწ წასულა ხამს კახეთისკენ, შარიერმა მოგაწონა“.

670 მეფემ ბძანა: „ეგე რჩევა მამეწონა დიაღ კარგა;

ჩვენი არის, დავიჭიროთ, მემკვიდრენი დაიკარგა;

რა მივიდეთ შემცოდენი დარჩებიან კიდეს გარგა;

ერთგულთ მივცეთ ზენაარი, თავადთაგან ვინცა ვარგა.

671 ამა დრომდი წავიდოდით, მაგრამ იცით, არ მეცალა,

სხვას ვის მივსცე საპატრონო? განჯის ხანი გაგვეცალა;

ავიშენებ ქალაქებსა, ანცყოლ ხანი დამეცალა;

მე შემფერობს ტახტი იგი, ან ვინღა დამეცალა?“

672 წიგნი გასწერეს მაშინვე ყოველმხრით ლაშქართა მხმობელად;

კაცი გაგზავნეს სასწრაფოდ ამა ამბავთა მთხრობელად,

შეუთვალეს: „მოდით ლაშქრითა, მივალ მტერთ დასამხობელად,

დაუყოვნებლად იარეთ, მწადს მივდგე მისახდომელად“.

673 იქით კახთაკენ გაგზავნა შარიერისა ყულია;

რაყამი ჰქონდა მობეჭვდით, დაწერით ვარაყულია;

შეუთვალა: „მამცეს კახეთი, ადრიდან დასაყულია,

ოდესღა ნახოთ შემცილე, გავჰხადო მონაყულია.

674 კვლავ ერთი წიგნი იესეს მისწერეს ერისთავობით;

შეყრა ბაგრატის დავედრეს, იყო მათზედან თავობით,

ყორჩიბაში ჩანს მტერზედან სამუქროდ მეტად დავობით,

თქვეს თუ: „შევიქნათ ყველანი თავისა გადადავობით“.

675 წიგნი რა ნახა ოთარმა, ცნა ხემწიფისა ბძანება;

თქვა: „ესე საქმე უთუოდ კახთაგან მიეგვანება;

მათ დავანანო ნაქმარი, რა ხელი ხმალსა ვანება,

წავართვა მკვიდრი მამული ვინცა ვინ წინას ანება“.

676 მეფეს ჰკადრა საუბარი, საქებარად დაძრა ენა;

„ხემწიფეო, შევანანო, ვინ გძნეულნი მოაყენა,

წავალ მათად საომარად, მოისმინოთ რაც ვაწყენა!“

წიგნი ჰკადრა შარიერსა: „ხვალ უცილოდ წავალთ ჩვენა!“

677 კაცი გაგზავნეს სასწრაფოდ, სიტყვა დავედრა ხადელთა,

მოხევეთა და მთიულთა, იმა ომისა მწადელთა,

ფშავის ხევს, დიდად მებძოლთა, მტერთ ხმლითა დამა--დელთა;

ყველანი იხმო აბჯრითა იმ ხან დაკვლადელთა.

678 ყველამხრით მოვიდა ლაშქარი, მთიული, გინდა ბარისა;

შეჭურვილ იყვნენ რკინითა, სიშავე მოსჩანს ფარისა,

ტანსაც შავითა მოსილნი, საომრად კლდისა მყარისა,

მოქცეულ იყვნენ საცემრად, მნახავთა შესაზარისა.

679 ოთარი გადგა, წავიდა ლაშქრითა უთვალავითა,

იქით ბაგრატ და იესე შეყრილი მოვლენ, ვთქვა ვითა;

მეომართ კბილთა ღჭენა აქვს, მიდიან ერთობ დავითა,

შემოეყარნენ ოთარსა ლაშქრითა მეტად ზვავითა.

680 კახეთს მოვიდენ, მოესმათ თუშთაგან ჩამოდენანი,

ოთარმა ბძანა: „დღეს გაჩნდეს, თუ ვინ ქნას ჩამოდენანი!

მიუხდეთ იმა ჯაბანთა, ხმლითა დაუწყოთ შენანი,

თუში დავფანტოთ, მიეცეს მათ ჩვენგან დასამშენანი“.

681 ზოგმა არჩია: „მოუშვათ მინდვრად, ავკიდოთ ომია,

გავსინჯოთ მათი ყრილობა, ლაშქარი თუ რაზომია,

--------------- შევატყობინოთ, არ იყონ იქა მჯდომია,

--------------- ნა გზები შეუკრათ, დარჩება ცუდ ნაშრომია.

682 დღეს, ან ხვალე მოველი, ვინა სჩანს მტერთა ბადია,

არის ომშიგან ნაწვართი, ლომისა დანაქადია,

ვერვინ დაუდგამს სულდგმული, ღვთისაგან დანაბადია,

რა მოვა, წავალ უთუოდ კვლავ გზასა დავეკვლადია“.

683 დილა გათენდა, მოვიდა ერისთავთ ერისთავია;

ლაშქარი მოსდევს ურიცხვი, მიუძღვის გმირთა თავია,

ნუ ეჭვობ, ჰქონდეს სიწყნარე, ან მისცეს ვისმე ზავია,

თქვა: „არ დავრიდო სიკვდილსა, ვის უნდეს დამედავია“.

684 მეფემ ბძანა: „დაჰპატიჯეთ, ოთარისა ნახვა გვინდა;

მოვა, მეტად მიამების, მიაჩნიათ ვინცა ვინა;

წასვლა გვინდა, ნუ იყოვნის, მოვიდოდეს ჩვენსა წინა“.

კაცი მირბის საწვევრად, გზასა მეტად აექშინა.

685 მოახსენა: „მეფე გიხმობს, ნახვა შენი მეტად სურის;

მიაჩნიხარ შვილის ალაგს, აგრე გავს, რომ არ გემდურის;

ბედი ჰქონდეს სანატრელი, შენებრ მოყმე ვისცა უვის;

--------------რთ მეფის ზურგი, არ შეაწევ ვინცა სტყუის“.

686 წამოვიდა მასვე წამსა, იქ ეახლა ხემწიფესა;

იგ თავმდაბლად უსალმა, დადებულთა ვითა წესა,

პატრონ ყმათა ამათებრსა სად ვინ ნახავს უკეთესსა!

მოიუბნეს საუბარი, რაცა ხამდა იგი თქვესა.

687 მეფემ ბძანა: „ესოდენი ხანი არის აქა ვდექით;

მოგელოდით მაგა მხნესა, უშენობით არ ავდექით,

მოხველ, გნახე შეჭურვილი, ჩვენ გიჭვრეტდით ამა ქედით,

ლაშქარი გყავს უმარავი, ვით აგვეკლო თვალთა გებით.

688 აწ ავიყარეთ, წავიდეთ, მივმართოთ სადა დგებოდენ;

მიესმას ჩვენი ამბავი, შიშითა ვერა დგებოდენ;

მას ქალსა, ვინცა დედოფლობს, სამისოდ ვერა რგებოდენ,

ჩვენ დაგვრჩეს მათი დიდება, ვინცა ვინ თანა ჰყვებოდენ“.

689 კადრეს: „მეფეო, გვასმია, ქისიყს მოვიდენ ყველანი;

ჯებირი უკრავს, მუქრობენ, წინე უდგია მცველანი;

თუში მოუსხამს საბძოლოდ, მათგან მოურთავ შველანი,

ტყე აუღია საფარად, შორს დაუგია ველანი“.

690 ხემწიფე გაწყრა, ერთოფღა კაცს შეანანა თქმევანი;

თქვა: „დავჰხოც იმა გძნეულთა, გაცუდდეს მათი რჩევანი,

ორგულსა მოვკლავ, ერთგულთა დაუწყოთ ამორჩევანი,

მას დავაბრალოთ, რომელმან თუშთ უყო აქ მოწვევანი.

691 მოუყვანიათ ცთომითა იგი რეგვენი თუშია,

მათ არა აქვს რა საწყალთა, ჩვენ უკეთ ვაჭმევთ, თუ შია;

უბრალოდ ამოწყდებიან, ვინცა იმათი თუშია,

არ დააკლდების ცდომილთა სამუდმოდ ვაი და უშია“.

692 ქისიყს მივიდენ მაშინვე, ლაშქარმან უწყო შერევა,

მეფემან ბძანა: „მოცდა ხამს, სიტყვა ისმინეთ ესევა;

არ მოვლენ, კიდევ დავასწრობთ, არ ასცილდების ესე ვა,

ბძენთა მოთმენა არჩიეს, იმათგან თქმულა წესევა“.

693 რა შეიგნეს იქაურთა: მძიმის ლაშქრით მეფე მოვა,

აიშალნენ მასვე წამსა, აღარ იყო მათში გროვა;

მოეშალნენ სიმაგრესა, იგ შეყრილი დაიმცროვა,

თუშთა უთხრეს: „დაბრუნდითო“, მამყვანელი დაითხოვა.

694 მეორე დღესა მოვიდენ ქევხა, ვინ ასისთავია;

შემოეხვეწნენ, მიიღო მეფემან მათზე ზავია;

ვინც არ მოვიდა, ითხოვეს ვაჟკაცთა მაზე დავია;

თქვეს: „ორგულთ თავებს მოგართვამთ, ტანზე იძახდეს ყვავია“.

695 ქისიყი შემოიარა, არ დადგა განაკიდია;

თოფ ყარაღაჯსა მივიდა, სად ციხე იყო დიდია;

შადლუხი შექნეს, ისროდეს საქმისა დასამშვიდია,

მინბაშებს უთხრა: „იმედი, კვლავცა ჩვენ თანა ვლიდია!“

696 ვინც მოუვიდა, დამძევლა, მათ აღარა აქვს რიდები,

ნუზლი მოიღეს უზომო, აზავრით ანაკიდები,

ჭკვიანთა კაცთა გამართვით წინათ გაიგეს ხიდები;

რეგვენთა - თავი საკვდავად; საქმე სჭირს დასაკიდები.

697 შემოიარა ქვეყანა, საქმე ქნა რაცა ხდებოდა;

ერთგულსა სწყალობს, მრისხანედ ორგულთა მიუხდებოდა;

ვინცა იმტყუვნა ნაქმარი, მათი მათ გადაჰხდებოდა;

საქმისა ავად მრჩეველი, ეტყობის, მალ წახდებოდა.

698 ------------------------ ----------ე ძვირ ნაფასები;

---------------------- -------------- მეტად ხასები;

----------------------- ------------- არ თუ ნახები;

----------------------- ------------ ბევრჯელ ასები.

699 ---------------------- --------------დი ვინ, ან წვრილია;

---------------------- --------------იათაკენ ვლილია;

---------------------- -------------- ჰკვირობენ, მისგან ქნილია;

------------ ------------------------ნი გადავლილია.

700 -------------- ---------- სალოცავი, მოდის სულთანთა ხანისა;

--------------------- ღვთისა წყალობა, თქვენზედან არ უხანისა;

-------------------- შვენის მოკვლა ლომისა, პატრონსა ამახანისა;

თქვენი ნაქმარნი კვეხად აქვს, მხსოვართა ამა ხანისა.

701 ------------------------ანის ყველასა ვინც იყო იქ მამსვლელია;

------------ საბოძვარი უბოძის, იყვნენ მადლისა მთქმელია,

---------------------ნ სვიანი, მუდამ კარგისა მქნელია;

------------------ დავს წყალობა მაზედა გადუვლელია.

702 პირმზემ ჰკადრა, „ეპა------- ---------------------- მარები;

მორევიხარ მტერთა შენთა-- -------------------------რები;

მკლავი ლახტით გაგი---------- -------------------------ბი;

თავი დაუც ქვეყნიერსა ----------------------------------ბი.

703 ნაომარი შემოსულხარ მ------------------------------------ი;

კაბა ეგე რკინისაგან შეგ--------------------------------------

ზღვით ნიანგი გიჩივიან ------------------------------------

გაიკითხე, ნუღარ დაჰხოც, კმა-----------------------------

704 შარიერი ლაღობითა გვერდ დაუჯდა --------------------;

ვინცა ნახა მათი ქება ვითა მართებს აგრე თქვენსა;

დაამგზავსეს მუშთარ მარიხს, ან იგი მთვარესა,

მას ღამესა მაემანი გადაიხადეს დაუმცრესა.

705 დილა გათენდა, მეფემან ბძანა ლხინისა გაგება;

სულ მოაწვივეს თავადნი, შექნეს სუფრისა გაგება;

მას დღე ინდომა ლარისა ლაშქართა ზედა გაგება;

მორთულან დევთა სარკენლად, ხმალსა -----------

706 ტყვე წამოართვეს მრავალი, ხარი, ძროხა და ცხენია;

იქ შეამწყდიეს ციხესა, მით მიხვდათ სიმარცხენია,

სიმაგრისაგან დასცალეს, დამართეს შესარცხვენია,

თქმულა: ცრუ ფიცსა ნამუსი ექნების არცახენია.

707 მეორე დღესა მიმართეს, იერიშს უპირობს ყველანი;

რაბადს გადუხდენ, დახოცეს იმა ციხისა მცველანი;

უკუდგომილნი დახოცეს, სისხლმა შეღება ველანი;

უბრალო ამოარჩიეს იგი მართლისა მთქმელანი.

708 ციხე წაუღო ლომგულმა, დალეწა სიმაგრებია;

გამოიყვანა ყველანი, ვინც იყო მონაკრებია;

წაუხდათ მათი თათბირი, ჩხუბი და იმრიგებია,

ღმერთი არ შესწევს, ნაქმარი არავის გარიგებია.

709 მეფემ ბძანა: „თორღის ციხე ძირამდისინ მოასწორეთ;

მაღლა ქვასა ნუ გაუშვებთ, დაბლამდისი ჩააგორეთ;

ნაშენები რაცა იყოს, იმა კლდესა მოაშორეთ;

--------- დაისწრაფეთ, არა ხამდეს დაიყონეთ“.

აქა ამა დიდმა ხემწიფემან მეფემ შაჰნავაზ თორღის ციხე აიღო. შემცოდენი გამოიყვანა. ციხე ძირამდი დააქცია და გამარჯვებული გამობრუნდა. შემცოდენი თან წამოასხა. თბილისს მობძანდა.

710 შემოესიეს, აქცევენ, სცემენ წალკატს და უროსა;

თქვეს: „ძირამდისინ მოვშალოთ, კვლავ ინდომებდენ ნურასა;

ვეღარ გამაგრდენ ორგულნი, პატრონი მოიმდუროსა;

ქვიტკირისაგან დავცალოთ, კარავი გადიბუროსა“.

711 თორღა მოშალეს. აწ ნახეთ, რა უყონ განჯაურასა!

გადააბრუნეს, წაიქცა, მჭვრეტელმა რას უყუროსა?

ვეღარ მაგრობენ ციხენი, არცავინ მიაშუროსა;

მაში მყოფელსა დღეიდან ვერ სტყუოს, ვერც იჩხუბოსა.

712 გამობრუნდა შარიერი, ჩამობრუნდა მთიდან ბარსა;
მეუნებლე გაამწარა, იგ სახელი მას დღე კმარსა;
გაარიგა სახემწიფო, წამოვიდა ტურფა სარსა;
მიულოცეს ყოველთავე ამა გმირთა დასადარსა.
713 თბილისს მოვიდა ლომგული, სახელოვანი, ხმლიანი;
მტერზედან გამარჯვებული, მეფობით სრული სვიანი;
დაიმორჩილა მებძოლი, მათზე მიიღო ზიანი;
თუშნი გაწყვიტა, შეიქნა დიდოზე მიზეზიანი.
714 შემეეგებნენ თბილელნი, აყრიან ლალსა, გვარსა;
სულსა აძლევენ არმაღნად, ვერავინ იტყვის უარსა;
თავს ვლება ჰქონდათ ყველასა, ვინცავინ შეყრით იქარსა;
ჰკვირვობდენ რაცა ქნილიყო, ამა მეფისა უნარსა.
715 სრასა ჩამოხდა ხემწიფე, მივა პირმზისა არესა;
ნახა უღრუბლოდ მჯდომელი, ცისკროვნად მოედარესა;
დახვდა ტკბილადა, უკუყრით, ციერთა მონაგვარესა;
შეიყარნენ და ლაღობდენ, ვამგზავსე მზე და მთვარესა.
716 გაიხარეს, საწუთროსა ხელი ჰყარეს მათად ფერად;
მოიმადლეს საბოძვრითა, ვინცა იყო ყმა და ბერად;
სიუხვითა ზღვათა ჰგვანდეს, სიმცროთგანვე დანაწერად;
სმენა ჰქონდა საჩივრისა იგ კაცთაგან დასაჯერად.
717 დავრდომილთათვი მოწყალე იყვიან ყოვლსა ჟამისად;
მთხოველნი ლართა წაღებად არ დააკლდიან წამისად;
ადიდებს ყოველი იძვრისი, უჩს თვალთა შესადგამისად;
მონებდენ მათნი შორს მყოფნი, სიახლე სწადდათ ამისად.

    აქა ამა უძლეველმან მეფემან და დედოფალმან ლევან დადიანის საცოლოს საქმე არჩიეს და ლევანის წინ კაცი გაგზავნეს.

718 დღესა ერთსა სათამაშოდ ისხდენ მეფე დედოფალი;

თქვეს: „ვარგოთ რამ დადიანსა, რადგან აძეს ჩვენგან ვალი;
კაცი ვგზავნოთ მას წინაშე, იქნას მისკენ მიმავალი;
უშველოთ რა, ნუთუ ღმერთმან შეაწიოს მისი ძალი“.
719 არჩიეს: „ესე ვით იქნას, ყმას არსით მიხვდეს ქალია?
ან ტახტი და გვირგვინი ულხინოდ იყოს მქრქალია?
სტავრა ძვირფასი უხმარად, ეგროვოს ეზომ მალია?
მოვგვაროთ სითმე მნათობი დაუყოვნებლად, მალია“.
720 პირმზემ ბძანა: „ლევანისა უცოლობა ვით იქნების?
მას არ უჯდეს პირმთვარენი, ესე ჩვენგან არ ეგების!
ჩემი მორჭმა, დიდებანი ყველა მაზე გადეგების;
ყმასა ქალი არსით მიხვდეს, საყვედურად დაგვედების“.
721 კაცი გაგზავნეს სასწრაფოდ, ჰკადრეს ამბავნი ესენი;
თქვეს თუ: „ხარ დიდი ხემწიფე, ვინა ჩანს უკეთესანი,
კაცი მამაცი ვინ ნახა, მოშალოს სოფლის წესანი,
არ სადით სძებნოს მიჯნური, სულთაგან უამესანი?“
722 გაგზავნილს ჰქონდა სისწრაფე, აგრე გავს, არსად დგებისა;
გაივლის კლდე და კაპანსა, მის უფრო არ ეგებისა,
ყმა პატრონისა სარგებლად სარჯლითა გადეგებისა,
ერთგულმა ჰპოვოს სიამე, საჭურჭლით აივსებისა.
723 მეგრეთს მივიდა, აცნობეს დიდსა ოდიშის მპყრობელსა:
„კაცი მოვაო თქვენს წინა, ჰგავს კარგთ ამბავთა მხმობელსა;
ვამგზავსეთ არის სადითმე იგ კეთილისა მთხრობელსა;
გკადროს, ისმინე თხრობილი, არ ვიყოთ დასაგმობელსა“.
724 ლევან იტყვის: „მოიყვანეთ მოგზავნილი ფიცხლავ აქა;
გაუსინჯოთ რამც იცოდეს, ტკბილი, ან სიტყვა ბაქა,
საწყენი და სიამოვნე, ორისაგან ერთი მნაქა;
მოვიხოცოთ საძაგელი, აღარ მედვას გულსა ლაქა“.
725 მოიყვანეს ლევანს წინა, მონამ ჰკადრა რაც იცოდა;
დაუამა გული წყლული, აგრე გავს, რომ არ შესცოდა;
დიდად უთხრა სასიამო, ახლა როგორ დაიმცროდა;
მოეხვივნეს დიდებულნი, დაჯრა იყო მიდამოდა.
726 ჰკადრა ყველაი მან ყმამან დედოფლის დავედრულები;
შარიერისა სიტყვანი უკლებლად წარსთქვა სრულები,
ლხინი გაახლდა, არ ახსოვს იქ ჭირი გადასულები,
ვარდი აყვავდა, აწ ნახე ბულბული შემოსულები!
727 მოახსენა საუბარი, სასარგებლოდ დაძრა პირი;
ჰკადრა: „დიდი ხემწიფე ხარ, რა საქმე ჩანს გასაჭირი;
საქმე სიბძნით მოიგვარე, მტერი გახდეს ასატირი,
ეპატრონე სრასა შენსა, დაემყარე ვით ქვიტკირი.
728 მან გამამგზავნა, რომელსა ხელთა აქვს მთა და ბარები;
მიბძანა თქვენს წინ სათქმელნი, ამბავნი დასაბარები:
რაცა შეგკადრონ იგი ჰქენ, ნუ გინდა დასაბარები,
თუარემ მოგხვდების საშენოდ სამუდმოდ დასაბარები“.
729 ლევან თქვა: „ძმაო, რა მინდა, რომ არ ვისმინო ესები?
და და სიძე მყავს ხემწიფედ, რა მიჩანს დასაკვნესები?
რაცა მმართებდეს, იგი ვქნა ეშყისა დანაზესები;
მეცა მწადს ვსძებნო მიჯნური, სად იყოს უკეთესები.
730 რადგან არიან ჩემზედა ღვთულებ წყალობის მთოველი,
რაცა ქნეს, იცის ყოველმა, მის სიკეთისა მხსოველი,
ტახტი დამნებდა მათითა, რაც იყო განძი ყოველი,
ასული მამცენ დედოფლად, აწ ამასაცა მოველი.
731 სხვას მისებრსა ვერსად ვპოვებ, რაგინდ რომე ვსძებნო ხელი;
მას შემყარონ შესაფერსა, მამაკიდონ ხელსა ხელი;
მიჩნდეს სევდის უკუმყრელად, ტახტსა ვისხდეთ თვით ერთხელი,
მათი ვიყო სიკვდილამდი, რაც მიბძანონ, მისი მქნელი.
732 მათვე მიწამლონ სნეულსა, რას ვარგებ ცუდად რბენითა?
მათ შემიხვიონ ნაკადი, არ ვიყო ცრემლთა დენითა;
მათგან გამთელდეს წყლულები, ჭმუნვანი გადვიდენითა;
მათ გამამტაცონ სიკვდილსა, სიცოცხლით ავივსენითა“.
733 დააბარა ტკბილ ქართულად, მას მომსვლელსა მისცა ლარი;
შეუთვალა: „შარიერო, ვის გიჭირავს ყოვლი არი,
გახსოვს, მამეც სახემწიფო, ზღვის პირი და მთა და ბარი,
ესეც მიყავ საწადელი, ვიქნა შენგან დასამყარი.
734 გიაჯი, ღვთულებ მამხედო, სიტყვა ისმინო ესეა:
ჭმუნვა გაქარდეს, პასუხი მიბძანო უკეთესია;
დამიხსნა შეჭირვებასა, ვინა ჰფლობ ზესთა ზესია,
მიჯნური მიჯნურს შეჰყარო, ხემწიფეთაგან წესია“.
735 პირმზეს ჰკადრა საუბარი, ტკბილი რამე, არა მქისი:
„დაგიჩაგრავს პირმთვარენი, ვით იხსენოს შენთან ვისი?
შენ გიყვავის საბაღნარო, ვინ ანათობ ვითა დღისი!
მამეხმარე, საყვედური თქვენი მაძეს, არა სხვისი.
736 ასული მამეც დედოფლად, ამკობდეს ამა არესა;
სული ჩამიდგას სიტკბოთა, მით მოვეშორო მწარესა;
არავის ძალუძს თქვენს მეტსა ამა საქმისა ქნარესა;
მაღირსეთ ეგე მთიები, ჩემს გვერდით დაიმყარესა“.
737 ესე გვარი საუბრები დააბარა მოგზავნილსა;
გაისტუმრა მასვე წამსა იგი მისგან გამოვლილსა,
ჩქარად რამეს იარების, არ იღირსებს კაცი ძილსა;
საქმეს უწყო გამართება, გაიკვირო მისგან ქნილსა.
738 თბილისს მოვიდა, ხემწიფე ნახა ტახტზედა მჯდომარე;
მას გვერდით უჯდა მარიამ, მათ გაენათლა რომ არე;
ჰქონდა ლხინი და უკუყრა, არა თუ იყო მწყრომარე;
იშვებდენ მათის ჭვრეტითა ვინცა იქ იყო მდგომარე.
739 მოახსენა: „ხემწიფეო, ყველა გკადრო მათგან თქმული;
ლევან გკადრებს საუბარსა, ვინ მამაცობს სიტყვა სრული;
ქალის ეშყი შემოჰყრია, გულსა მისსა დანერგული;
გიაჯების დაისიძოთ, საქმე მოხდეს სავარგული.
740 რაც მიბძანეთ, მოვახსენე, არსით ძებნა გზა და კვალი;
გული თქვენზე დაუყრია, ეშყით ბანგობს ვითა მთვრალი:
მისვლაც ადრე დამაბარა, მას უჭირავს ჩემკენ თვალი;
გამაკვირვა სიუხვემა, მან მიბოძა ეზომ მალი.
741 მიბძანა: „მესმა, ასული მათ უზის ელვა კრთომითა;
სხვა არ მინდაო მისმეტი, კიდეც მამეცეს რომითა;
მზეც მამეფინოს საჯუფთოდ, მას ვირჩევ ასის ზომითა;
არ მამხვდეს, ველად გავიჭრე, რას ვირგებ აქა დგომითა!“
742 რა მოისმინა მეფემან, ბძანა ლევანის სიძობა:
„მას მივცეთ ჩვენი ასული, საქმეს მოვკიდოთ მღვიძობა;
მხევალი გაჰყვეს მორთული, გამდელს ეთქმოდეს ძიძობა;
მოყმენი ახლდეს სახმარი, არად შეედვას ბინძობა“.
743 დაემოწმა დედოფალი, ლევანისა იქნა ნება;
მოიპოვა საბაღნარო, აღარ უნდა სხვაგან ძებნა,
ვეზირებმაც დაიმადლეს, მზესა ჰკადრეს დიდი ქება,
თქვეს: „მოყვრობა გაიახლა, უკეთესი რა იქნება“.
744 არჩიეს: „შევატყობინოთ ხემწიფეს ოდიშისასა;
უთხრას ამბავი სავარგო, ლხინად მოირთოს მისასა;
ასული მოგცეს მეფეთა, შენი არჩიეს სხვისასა;
მისი ციმციმი მეტობით იგ აჯობინეს მზისასა.
745 იგივ კაცი გააბრუნეს, დაუდგომლად მალედ რბისა;
სამს დღეშია შეიმოკლა იგ სავალი ოცის დღისა;
ოდიშს შეხდა საღამოჟამ, კოჭამდინა ოფლი სდისა;
დაღალვასა აექშინა, საუბარი ძლივღა თქვისა.
746 დადიანს ჰკადრეს: „მოგვესმა ამბავნი საამონია;
კაცი მოვიდა მახარობლს, სხვა ავი ნურა გგონია“.
ბძანა: „მამგვარეთ, რა იცის, საკეთო, ამრიგონია?
თუ მამხვდა ხლება მის მზისა უკუსაყრელი დრონია“.
747 კაცი მივიდა საამბოდ, მოერთო მასვე წამისად;
თქვა: „მოგცეს მათი ასული, მზემ თვალთა შეუდგამისად;
შენ გაიხარო ჭვრეტითა, გმართებს სიამე ამისად;
მას დაუჩაგრავს მთიებნი, მიაჩანს სწორად დრამისად!“
748 შეიქნა შვება, უკუყრა, ამა ამბისა სმენითა,
ლხინი გამართეს უებრო, არ ითქმის კაცთა ენითა,
მას კაცსა მისცეს გვარი, საფასოდ ვითა ვთქვენითა,
სიხარულობენ ყველანი, არიან ზეზე ფრენითა.
749 ლევან თქვა: „მოწვდა მეღირსა გულსა, სად მედვა მანარა;
ვის შევეკადრე სამისოდ, გაყრა მიბძანა მან არა;
მისი მწადს შეყრა, სიამე, საჩემოდ თავი მან არა;
ვილხენდე მისი ჭვრეტითა, თვით ამიყვავოს მანარა.
750 მიჯნური ვარ, მოსაკრეფლად მოვიხელთო ია სადა?
ნუთუ მამხვდეს ფეროვნებით გაუშლელი ია სადა?
მას შეშვენის სურნელება, მით უხმობენ იასადა;
ვარდსა უჩანს საზარიფოდ, ამად სძრახავს იასადა“.
751 ლევან იტყვის: „მენიშნენი გავისტუმროთ, მალედ ვლიდეს;
მივიდეს და შარიერსა რაცა ვკადროთ გადასთვლიდეს;
მიგვიტანოს არმაღანად, იგ ხემწიფე რასა ზმიდეს;
მას უკანის იმა მზისა მოყვანა ხამს, არ დამრიდეს“.
752 ჭელენჭიხელი მენიშნედ აჰკაზმეს გასაგზანებლად;
მასთან გიორგი ჟოლია იყო თავისა მარებლად;
გაგზავნეს ლალი, ზურმუხტი ძვირფასთა დასადარებლად;
გამოისტუმრეს მაშინვე, მიდიან დაუმცდარებლად.
753 ქართლით მივიდენ; არიან ამა ამბავთა მთქმეველად;
მათ მიაქვს ლარი უებრო, იმა ქლისა მბმეველად;
მოურთონ ფიფქსა ყელზედან, მისთა გზათავე მკვლეველად;
დედოფლად ოდიშისათვის, მათის ტახტისა მკობელად.
754 შემოეყარნენ ლომგულსა, სიტყვა თქვეს მათნი ფერანი;
ვერას ჰკადრობენ უშვერსა, რაცა თქვეს დასაჯერანი;
ჰკადრეს: „გიჭირავს სამეფო, მაზედან დაგიც ერანი;
სხვა და სხვა თემი, ქვეყანა, ვითა მოვთვალო მე რანი!
755 გებძანა: „მოვეც ასული ლევან ოდიშის მპყრობელსა,
სხვაცა გიქნია წყალობა, ამად გხმობს ტკბილად მშობელსა,
აწე გხლებივართ, მეფეო, გხედავთ გუნება ლმობილსა,
სიბძნე გაქვს ზღვისა ოდენი, საქმეს იქ არ დაგმობილსა“.
756 მეფემ ბძანა: „ოდეს ვნახე, ლევან მიჩანს ვითა შვილი
ვითვისე და მივიჩნივე, საქმე ჰქონდა გადავლილი;
სანამდისინ ტახტი მივეც, არ ვიღირსე თვალთა ძილი;
მას უკანის ქალი მთხოვა, საადუმლოდ მივაძლივი.
757 აწ მოსულხართ სრასა ჩემსა, მოვისმინო, რაცა ბძანოთ;
გწადს ნიშნისა შემობმანი, საქმე მგზავსად მივაგვანოთ;
შეყრა გვმართებს ბანოანთა, ქალთა ჯარი მოვაყენოთ;
მართებული რიგი შევქნათ, უმართნიმე გავაყენოთ“.
758 მოაწვიეს დიდებული, მამაცი და ქალთა ჯარი;
სრა აივსო უტევნელად, გავს ადგილი არსად არი;
მეფე იჯდა ტახტსა ზედან, იგ გავსილი ვითა მთვარი;
გაღმით პირმზე ანათობდა, ცისა ხომლთა დასადარი.

   აქა ამა მაღალმა ხემწიფემან დადიანს ლევანს მისი სასურველი ასული თამარ სადედოფლოდ მისცა და ნიშანი მოუტანეს.

759 მათ ასული მოეკაზმათ, მიუგვანდა ვარდსა ფერი;

ტკბილსა ხესა მისად მგზავსად ხილი ესხა შესაფერი;

ედრებოდა მუშთარ მარიხს, მითქვამს არა მისაფერი,

პირმზეს გვერდით იგ ასული ზის, არა სჩანს ჰური ფერი.

760 შეაბეს მარგალიტები, უმსხოსი იყო თხილისა;

მას იაგუნდი სარევად ჰქონდა, ერთობით თლილისა,

ლხინი გამართა მეფემან, იგ სევდა გადავლილისა,

მას ღამეს წართეს სიამით, ფასლი მოვიდა დილისა.

761 სწორამდი ლხინი აჩვენეს დღე და ღამ დაუღალავად;

მისცეს ქონება უზომო, ცხადივ იგ დაუფარავად;

გაცემა იყო ლარისა, მიჰქონდათ, იყვნეს მლალავად,

მეფე იჯდა გვირგვინოსანი, ლაღი თავისა მკრძალავად.

762 გამოისტუმრეს მენიშნე სავსე უებროს ლარითა,

მადრიელობდენ, იტყოდენ: „ავივსეთ ოქრო მყარითა!“

თქვეს თუ: „ხემწიფე ვამგზავსეთ ლომ-ვეფხთა დასადარითა;

უჭირავს ზღვა და ხმელეთი, მოსდის ყოვლისა არითა“.

763 წავიდენ, ლევანს მიმართეს, პატრონსა ხმელთა ზღვისასა;

ჰკადრეს ნახული ყოველი, სიტყვასა ისმენს ყმისასა;

გული უფეთქს და შემომზერს, ეშყი აქვს მათსა თქმისასა;

ნდომა სჭირს შეყრა ქალისა, ვითა რამინსა ვისასა.

764 უქეს ასული მეფისა სიტყვითა მრავალ ფერითა;

თქვეს: „არ ნახულა მისებრი, სხვა იქოს, მასთან ვერითა;

პირმზეს იახლა სადაგად, მიჰგავს მისსავე ერითა;

თვალნი ვერ შევჰკარ სხივთაგან, ვერც გავძელ მათის მზერითა“.

765 ლევან თქვა: „მისად შეყრამდი მზეც მამხვდეს ჩემთვი დანასობს;

გული წამართვა, გონება მისგან საკვდავად დანასობს;

ხანთა მომლოდნე ლხინისა ამად მოჰკიდებს დანასობს;

მისად შეყრამდი სევდასა ათასს მივეცე დანასობს“.

766 არჩიეს ქალის მოყვანა, რძლად რას გვიჯობსო ესერა;

კათალიკოზი გავგზავნოთ, ვის რომ ნაწილი ესერა;

მიქელაძე და ჟოლია, იგ ავამზადოთ ესერა;

მათ მიხვდეს წვერი სადგურად მაღლისა მთისა ესერა.

767 გამოისტუმრეს მაყრები დიდისა ხემწიფისანი;

მათ მოაქვს რიგი მეფეთა, უკლებლად არა სხვისანი;

გამოიარეს ლიხეთი, დათვლა აქვთ ღამე დღისანი,

მთასა გადახდენ, მივიდენ ქვეყანა დახვდა ვისანი.

768 მეფე მოელის, მზადება შექნეს, მალობდა ნაზირი,

ხალვათად იჯდა ხემწიფე, მას უზის ვინმე ვეზირი;

ახალსა სჭრიან სტავრასა, რას ეჭირების გაზირი?

შაქრით მოერთოთ საჭმელი, მათ მოითხოვეს ჰაზირი.

769 მიაგებეს თავადები მაყართაკენ წინა მავლად;

შეეყარნენ, უსალამეს, არ დაურჩენ მათად ხალვად;

გამოუძღვენ მასპინძლობით, იგ არ იყვნენ დასამალვად;

მოსჩქარობენ მეგრელები, არ ინდომეს უკან ლალვად.

770 კოჟორზე იდგა ხემწიფე, მორთეს ყოველმხრით კარავი;

ყაბახსა მართვენ, ლაშქარი თავს ადგა, მტერთა მზარავი;

თავს ოქროს ჯამი დაადგეს, მას ვერას ავნებს მპარავი;

ვინ ჩამოაგდოს, წაიღოს, ქარი უქროდეს არავი.

771 მოიყვანეს იგ მაყრები, დააყენეს ერთსა კიდეს;

მათ უჩინეს მეჰმანდარი, უცხოს კაცსა გარდაჰკვრიდეს;

უდარბაზეს თავადებმა, მათებურად კარგად ზმიდეს;

რიგი იყო ალერსისა, ხანსა არც ყოლ არ დაზმიდეს.

აქა ამა სახელოვან მეფეთ მეფის პატრონს შაჰნავაზს ლევან დადიანის მაყრები მოუვიდა ასულის წასაყვანებლად და შექნა ქორწილის რიგი და ლხინი და ყაბახთა სროლა. მოვიდა ყოველი დიდებულნი და ბანოანი. იყო ლხინი და გამოჩვენება. და მიაბარა ასული მათ მაყართა უთვალავისა მზითვითა, მხევლითა, ოქროს სარტყლოსანის მონებითა და გაისტუმრა.

772 მოვიდა ყოვლმხრით თავადი, ანგარიშ მიუწდომია;

ბანოანი და სხვა ქალნი, ვინ იცის თუ რა ზომია;

მინდორად დადგეს კარვები, თვალ უწდომ გასაზომია,

ლაშქართა სიმრავლისაგან, ამას გავს, იყო ომია.

773 შეიქნა სროლა ყაბახთა, არბევენ ბედაურებსა;

ისარი წვიმას ემგზავსა, მწარედ ისროდენ თურებსა;

ვინც ჩამოაგდებს, მესროლთა ყველასა მოიმდურებსა;

უბეს ჩაიდებს მაშინვე, სხვას სროლას არ უყურებსა.

774 რა დადგეს უცხო კარვები, მისას ვერ ვიტყვი ქებასა;

გარ შემოავლეს თეჯირი, ვინა ქნას შემორბენასა;

ფარდა აუბეს ძვირ ფასი, ვერ ჰკადრებ მას დამცრებასა;

მარგალიტისა ორხოვო იქმოდა ტურფად გებასა.

775 მოიღეს სუფრის იარაღი, იგ შეიქმოდენ გორესა;

ოქრო მურასად ნაქმარი გამოჩნდებოდა შორესა;

ვერცხლი უთვლელად ეყარა, ემგზავსებოდა ყორესა;

ჩინეთს ნაქმარი ჩინური თვითო ეჭირა ორესა.

776 გამოვიდა შარიერი მშვენებითა ვითა მთვარე;

ტახტზე დაჯდა მხიარულად, დააშვენა ყოველი არე;

დაჰპატიჟეს მათ მაყრებსა, უნდა ითქვას დასაბარე;

უსალამეს ხემწიფესა ვინცა იყო შინ, თუ გარე.

777 გვერდ მოისხა შარიერმა, მოიკითხა სიტყვა ტკბილად,

გზისა გარჯა, ცხენთა ხედნა, რაც ქნილ იყო მათგან ვლილად,

მადლი ჰკადრეს: „თქვენის ბედით დავრჩით ჭირთა გადავლილად;

ღმერთსა ვმადლობთ, შეუქნიხარ ეგზომ მეფე ალვა ზდილად“.

778 ჭამა გამართეს, მიიღეს ფერადი სანუკვარია;

ტევნა არ იყო კაცისა, აივსო იგი არია;

მსმელთა ეჭირა ჭიქები სავსე, არ დასაბარია;

მკვრელთა დაატკბეს მათი ხმა, რა უჩანს სხვა საქმარია.

779 მისებრ ლხინი ხორციელსა არვის ახსოვს კაცსა, აროს;

ვერვის ნახავ დაღრეჯილსა, რომე სიტყვით დაებაროს;

მეფეს მშვენის ნალხინევი, ვის მიუგავ ტანი საროს;

არ გაუშუა უშოველი, ვინცა მისკე თავი აროს.

780 პირმზე მოერთო სალხინოდ, ბანოანთ ჰპირობს ჭამასა;

ლხინი დნებდა კეკლუცთა, რა მიემგზავსოს ამისა?

ასული უზის მოკაზმით, თავსა აყრიან დრამასა;

თქვეს: „ვინ მოიღო ქვეყანად?“ უქებდენ იგ დედმამასა.

781 მან ტურფამან საბაღნაროს, მისად მგზავსად, ვარდი სარა,

ამად უქე ფეროვნება, სულ სურნელობს ვარდისარა,

იასაცა მოემართა, თქვა: „მამწონსო, ვარდისარა!“

მოიუბნა: „გამისინჯეთ გაუყრელად ვარდისარა“.

782 სწორამდი ლხინი აჩვენა მან მზემან მოუწყინარად,

იყო შვება და უკუყრა, თქართქარი პირთა მცინარად,

ქალსა გაყრისა სევდა სჭირს, იყო კუშტ მოსაწყინარად,

მოწყენით თავსა აგდებდა, თუ სთქვა: „არისო მძინარად!“

783 ლხინი გათავდა, დაიწყეს სამზითოს გამოზიდება;

არვის ასმია სულდგმულსა ეგზომ ლარისა დიდება;

ზარდახშის სიმძიმისაგან მზიდავნი დაერიდება;

ხუთსა გაჰქონდა თვითოი, ერთსა არ აეკიდება.

784 ასსა აქლემსა აჰკიდეს ლარი მძიმე და ძვირია,

არას მიაჩანს ლომგულსა, გადაჰყრის ვითა ჩირია;

გული მოურთავს ზღვისაებრ, არა აქვს გასაჭირია,

არ შეუდრკების სიუხვეს, ასე დგას ვით ქვიტკირია.

785 გამოიყვანეს ასული, თავს ტურფად რიდე ხვეული;

ზარქაშით იყო მოსილი, გარ ფარდა შემოხეული;

მხევალი ახლდეს მოკაზმით, ბევრნი, არა თუ რვეული;

ესალმებოდა ყველასა, იყო ცრემლითა ფრქვეული.

786 ხემწიფემ და დედოფალმა პირს აკოცეს გამოთხოვით;

ასულმაცა ხელს აკოცა, ბოდიშისა მან მოთხოვით;

ჰკადრა: „ვმადლობ სახიერსა, თქვენი ხლება კვლავ ვითხოვით,

თუარემ დავრჩე კიდეგანად, სიცოცხლესა დავეთხოვით“.

787 მეფემ უბოძა მაყრებსა უანგარიშო ლარია:

ოქრო, ვერცხლი და ნაქსოვი მათთვი საზიდად კმარია;

ცხენები ოქროს რახტითა, მისებრი არსად არია;

თქვეს: „ეზომ ლართა გაცემა კეისრის დასადარია!“

788 თან გაატანეს მაყრები, კაცი ბძნად მოუბარია;

მთავარი ეპისკოპოზი, ანგელოზთ დასადარია;

სხვა და სხვა გვარი თავადი, მათ უთხრეს დასაბარია;

საქმისა მეტად მცოდნენი, ჭკუისაგან დაუმცდარია.

789 წავიდენ გზათა სავლელად, გულ მხიარულად ზმიდესა;

სადაც დადგიან, ასულსა მარგალიტს გადაჰყრიდესა;

ლიხეთს მივიდენ სალხინოდ, არავის დაერიდესა;

ლევანს წინ კაცი გაგზავნეს, სად იყო ზღვისა კიდესა.

790 კაცი მივიდა სასწრაფოდ, საც ნახა ლევან ჯდომითა;

ჰკადრა: „მოვიდენ, რომლისა ნახვა გწადს გულსა ბძნობითა;

მიგებება ხამს, უსალმე მნათობსა მაგა ზნობითა;

ნუ ეჭვობ ჭმუნვას მიეცე იმისის დარბაზობითა“.

791 ვაჟს სიხარული მიეცა, უკუყრა ჰქონდა დარდისა;

მეტმა ნდომამან შეაგდო, წასულად იქი აქ დარბისა;

უხარის შეყრა ქალისა, იმა უფჩქუნელის ვარდისა;

ცხენს შეჯდა, გამოემართა, დაუძრის, გამოვარდისა.

792 თან იახლა თავადთაგან დიდებული ვინცა არსა;

ხონს მოვიდენ, მათ ამბავი იკითხიან თუ: „სად არსა?“

ჰკადრეს: „არგვეთს მოვიდენო, სად იტყვიან მეფის სარსა;

მოგწურვია სასინათლო, რომ მისებრი არსად არსა“.

793 გამოემართენ, მოვიდენ ქუთათის დედა ქალაქსა;

მიეგებოდენ ვაჭარნი, დაბლა ჰკადრებდენ სალამსა;

მას ღამე ლხინი აჩვენეს, ვითა მართებდა ალაგსა;

დილა გათენდა, შეჰყარეს იმა უებროს მალაქსა.

794 შეეყარა ვარდს ბულბული, მისთვი დაძრა უტყვი ენა;

იმა ორთა სატურფალთა ღამე ბნელი გაუთენა;

ჰპოვა მისი საწადელი, აღარ უნდა სხვაგან რბენა;

მადლი უთხრა მამყვანელთა, გამაცოცხლეთ რადგან თქვენა.

795 იტყვის: „ღმერთო, მადლი შენდა, მე შემყარე ამა ქალსა,

კოკობსა და გაუშლელსა, უწევნელსა ამა ქალსა;

უკუმყარე კაეშანი, აღარ მიმეც მე აქალსა;

მამარჩინე გძნეულთაგან, არ შემაპყარ მე აქ ალსა“.

796 წინ გაუძღვა და წავიდენ, ლხინსა მისწივეს თავია,

მისი მზე მიჰყავ სამისოდ, მისივე საესავია;

იტყვის: „მამფინა მშვენება მემც ამას დავეზავია;

მიჩნდეს სალხენლად გულისა, რამც ვკადრო დასადავია“.

797 ზუგდიდს მივიდენ სამყოფსა იმა ხემწიფეთ სარებსა;

დაუხვდა რიგი ყოველი, ვინ დაუხჩევდა კარებსა,

ქალი ჩამოხდა ელვარედ, დამშვენებდა არებსა,

მგზავსი შეჰყრია მიჯნური, იგ მისად დასადარებსა.

798 მოვიდენ სულად მეგრელნი, დიდი ვინ, ან მცირები;

მიულოცევდენ ყველანი, ხელთ ჰქონდათ ოქროს მილები;

ლხინსა მიმართეს, შეიქნა იქ სევდა გადავლილები;

სულსა აძლევენ საკუთრად, შეჰქნიათ საადვილები.

799 რაღა გითხრა საქორწილოდ ვით მოერთო დარბაზები!

საფენლითა იგი არე აეყვავა ანაგზები;

ფარდა ხშირად შემოევლო, მათ შეეკრა შარა გზები;

შუაზედან ტახტი იდგა, მასზე დასხდეს იგი მზები.

800 მოაწვიეს დასასხდომლად ქალნი, ან კაცი ვინა;

დაარიგეს მის მის ალაგს, რაც იტევა სრასა შინა,

ქალი დასვეს ტახტსა ზედან, მზეს ამგზავსეს იგ მაშინა;

ლხინი შექნეს უსაზომი, ჩანგსა მკვრელმა დაუშინა.

801 გადიხადეს ქორწინება, ვით მართებდა მათდა ფერად;

იყო ზათქი საშინელი, იგ კაცთაგან დასაჯერად;

მისცემდნენ საბოძვარსა ყმა ვინ იყო, გინდა ბერად,

მათ ამრიგად იხელოვნეს, ძვირი ვკადრო ახლა მე რად!

802 გამოისტუმრეს მაყრები, ქალთანა გაყოლილია;

საგანძურითა აივსნენ, მისცეს ზურმუხტი თლილია;

ყმათაც უბოძეს მრავალი, ვინცა მათთანა ვლილია,

თქვეს: „სიუხვესა მორთვია ზღვათა ხემწიფიშვილია“.

803 თბილისს მოვიდენ მაყრები, ოდიშით წამოსულია;

რაცა იცოდენ იქიდან, შარიერს ჰკადრეს სრულია;

სადედოფლოსა რიგები, რაც უფრო სავარგულია;

ან წესის ქნა ქორწილისა, რაც იყო მათგან ქმნულია.

804 მეფეს იამა ეგეთნი მათგან ამბისა სმინება;

უკუ იყარა სალხინოდ, დიდად მეჯლისი ინება;

ტყვეთა აზადი უბძანა, საპყრობილესა ვინ ება,

მეფე დალოცეს მათ კაცთა, დაწყვიტა ცრემლთა დინება.

805 პირმზეს უხარის ერთობღა ლევანის მძლეთა მძლეობა;

რიგი სრისა და ტახტისა, სიუხვე, მეტნი მხნეობა;

თქვა თუ: „ყოფილან წინანი, მათნი გვარნი და ძეობა,

მას დარჩა მათი საჭურჭლე, ან რაცა მოიძეობა“.

806 იტყოდა: „მოვრთევ ოდიში, მტერთაგან მოოხრებული“.

შარიერისა წყალობა მიეცა, არ დაკლებული,

შემცილე მოკლა, ქონება მათი ჰყო სულ აკლებული;

მათ წამოართვა ცოლ შვილი, სამყოფთა შემოკლებული.

807 „მათით ვიხარებ, შემქნია ლხინი უზომო, შვებანი“,

გახდენ მტერთაგან უშიშრად, უწყვეტლად უცემს ებანი,

„ღმერთსა ვმადლობ და ვადიდებ, ვინ ამისრულა ნებანი;

მან მამანახვა განგებით მტერისა სულ აკლებანი.

808 მას წინ სწორია ყველაი, ადვილ სჩანს საქმე ძნელია,

არ გაუცუდებს სარჯელსა, ვინც არი მისკენ ვლელია,

მართალსა სწყალობს დიდებით, ანგელოზი ჰყავ მცველია.

მრუდე რისხვითა წახდების, სარჯელი მიხვდეს ძნელია“.

აქა თუშთა ყრილობა შექნეს. კახის ბატონის ძე ერეკლე მოჰყავს გასაბატონებლად, მაგრამ ნახეთ, შარიერი რას უზამს.

809 რუსთა ხემწიფეს ეახლა კახთა მეფისა შვილია;

მიაჩნდა, სცემდა პატივსა დიდი ვინ, ან წვრილია;

მუდამ თან ახლდის პატრონსა, იქ გაითავის ძილია;

უალერსიან თავადთა, მოსწონდათ მისგან ქნილია.

810 ყმათა ურჩიეს ერეკლეს საქმენი იმედებითა;

თქვეს თუ: „მივმართოთ თუშებსა, რას ვირგებთ აქა გდებითა?!

კახეთს ვიშოვნით უთუოდ, ძალითა, ან ნებითა;

ერთგულთა მივცეთ მშვიდობა, ორგული წახდეს ვნებითა“.

811 დაუჯერა, წამოვიდენ, გზათა სავლად თავნი არნეს,

მისჩქარობენ, მათ ეგზომნი თემი ადრე გაიარნეს;

მოეშორვეს ხემწიფესა, სიტყვა არცყოლ დაიბარნეს,

ბოლოს ნახეთ, ვეზირები ჭკუით როგორ გაიმწარნეს!

812 თუშეთს მოვიდენ, ქვეყანა ნახეს უცხო და ავია;

მოვიდეს, ნახეს ყველამა, სამისოდ დადვეს თავია;

უთხრეს: „მოსულხარ მშვიდობით, შენ ჩვენთვი საესავია;

ვიყოთ დღეიდან მონანი, მტერსა არ მივსცეთ ზავია“.

813 თუშთა გამართეს ყრილობა, შექნეს რჩევა და ბჭობანი;

თქვეს: „უპატრონოდ ვით ვიყოთ? გვმართებს ამისი მბობანი;

მკვიდრი მოგვსვლია პატრონი, ნუ გვინდა სხვისა ყმობანი;

ერეკლე დავსვათ ხემწიფედ, მაღლად უცემდეს ნობანი“.

814 მათ დაასკვნეს საუბარი, დასდვეს პირი ლაშქრობისა;

იმა რჩევის დასაშლელად მათ უსმინონ არავისა;

ყველა აბჯარს იკეთებდა, ნდომა ჰქონდათ ამა თქმისა;

დასდვეს დღეთა პაემანი, მოიყარონ, შექნან ვლისა.

815 ვაჟსა მიმართეს საამბოდ, ჰკადრეს თუ: „ამას ვბედავთო;

გაგაბატონებთ უთუოდ, ჩვენ ხმლისა მოიმედავთო;

შენს წინა დავიხოცებით, არა თუ ცუდად ვყბედავთო;

დაგრჩების მკვიდრი სამეფო, ამა საქმესა ვხედავთო“.

816 მადლი უბძანა ერეკლემ: „ერთგულად გხედავ ყველასა;

ხმალი გარტყიათ მისული, გიხმობენ მტერთა მკვლელასა;

არჩევთ საჩემოს საქმესა, ვითა შეგფერობს ქველასა;

ღმერთი შემოგზღავს ნაცვალსა, ვით ლამით ჩემსა შველასა.

817 თქვენის იმედით წამოველ, მივლია ეზომ ხანია;

გამოვიარე ქვეყანა უცხონი, სხვა და სხვანია;

აწ მოველ, გნახე, შევიტყევ თქვენთა სიტკბოთა თქმანია;

ხართ ვინმე კაცი მამაცი, შესატევებლად მზანია.

818 რასაცა მეტყვით, იმას ვიქ, არ მინდა სხვაგან რებანი;

თქვენ მეშვლად მყავხართ, მამეცეს სამუდმოდ მეტნი შვებანი;

შეყრილსა გნახავ ყველასა, არსადით მამხვდეს ვნებანი;

წინ გამიძეხით, მოგყვები, იქ ავისრულებ ნებანი“.

819 დაასკვნეს ესე თათბირი, თუშთაგან დანაპირია,

მათვე გადახდეს ბოლოჟამ რაცა თქვეს საქმე ძვირია,

შეიყარენ და მუქრობენ, „ვიმაგროთ ვით ქვითკირია!“

მოსვენებულთა იხვედრონ სამუდმოდ ასატირია!

820 ნუზლი აიღეს ყველამა, რაც ჰქონდა მათის წესისა;

პური დააცხვეს ქერისა, ის იყო უკეთესისა;

ხვალის წასვლასა ამბობენ, რაც უთქვამ, ისრევ თქვეს ისა,

ახლა მუქრობენ, მაგრამე, ფასლი მოუვათ კვნესისა!

821 ბორჯალზე ყველა მოვიდენ, იგ შეკაზმულნი რკინითა,

საომრად მომართულობით არიან დევთა ნირითა;

არჩევენ ომსა ფიცხელსა, ვითა დამთვრალთა ღვინითა;

ღმერთი სხვასა ბჭობს, გასინჯეთ, ვის შეიწყალებს ლხინითა!

822 მთასა შემოდგენ; ჯაშუში ადგა შაჰნავაზ მეფისა;

რა ნახა მათი ყრილობა, საამბოდ მოისწრეფისა;

მივიდა, ჰკადრა ყველაი, ხმა ისმის მისგან ყეფისა;

ხემწიფემ ბძანა: „აწ ნახონ მთისავე სისხლთა ჩქეფისა!“

823 წიგნი მისწერა სასწრაფოდ ოთარ ერისთავ ხმობილსა

შეუთვალა: „დევთა შემკურელო, მტერს გახდი შენ დამხობილსა:

ზურგი ხარ ამა ტახტისა, გხედავ გუნება ლმობილსა;

გმონებს თავადი მრავალი, ვინ გნახავს შენ დაგმობილსა.

824 თუშთა მოგვესმა ლაშქრობა, შექნეს ქვეყნისა ცილობა;

ერეკლე მოჰყავს პატრონად, მოვლენო უსაცილობა;

თქვენ წადით მათად საომრად, დამართეთ შესაცილობა;

ძმა ჩემი ბაგრატ მოგყვების, გამართეთ მათზე ყრილობა“.

825 გამოემართეს, მოვიდეს კახეთის სანაპიროსა;

ლომგულის საქმეს ჰკვირობენ, ნახე, თუ რას აპირობსა!

სამრიგად გაყო ლაშქარი, კახთათვი გააჭიროსა;

შემოეგებნენ რომელნი, რა შემოსცილდა ლილოსა.

826 მარტყოფი და უჯარმელნი მოუვიდენ შარიერსა:

„ყმანი ვართო ყველანი, გმსახურებთო ვითა წესა“.

ზენაარი გამოუღო, მათ მიეცა აღარ კვნესა;

შემოჰფიცეს ჯვარცმაზედა: „ერთგულნი ვართ“, აგრე თქვესა.

827 ლაშქრისა სიდიდისაგან გძელს გზასა ვერ ივლიდესა;

იყო ზათქი და ზეიმი, ხემწიფეს წინა ზმიდესა;

თავადი ჰკადრებს სალამსა, უმეფოდ არ დაზმიდესა;

მეწინავენი დღის სავალს ადგიან განაკიდესა.

828 თქვა: „ერისთავსა მოუცდი, არ წავალ უმისობითა;

ოთარი მიჩანს შვილურებ, ტახტი დგა მისის ყმობითა;

შეურყეველი მთა არი, მტერსა დაადნობს ომითა;

მისნი მებძოლნი ყოფილან ნიადაგ ლახვარ სობითა“.

829 შემოეყარენ მეფესა არეზს აქეთი ხანები;

უანგარიშო სულთანი, მათ მოსდევს რა ქარხანები;

ალაჩუხები მოერთო, აღარ ენდომათ ხანები;

აქლემი ქვიშის უმრავლე, ეკიდათ რა ბარხანები.

830 იქით ქართველნი მოვიდენ, თვითო ხანების სწორია;

აივსო ტყე და მინდორი, ვერ იტევს მთა და გორია;

ამართეს დროშა მაღალი, გამოჩნდებოდა შორია;

ვინ გამოჩნდების სულდგმული, ამათ შეჰკადროს მორია.

831 თბილისიდამე გამოდგა ლომი, ომშია ჩვეული;

ლაშქარი მოსდევს ძალ გულად, არიან მეტად რჩეული;

ასი ათასი მებძოლი ახლავს, არ თურე რვეული;

აწ ნახეთ მტერთა რა უყონ, დარჩენ ამათგან ძლეული.

832 სცემენ ქოსსა და ნაღარსა, ბუკი ხმა მაღლად ყვირისა,

ქარანა ჰხმობს და ნაფირი, სტვირი სტკბობს, ართუ ტირისა;

გულოანთაგან ძახილსა რღვევა აქვს იგ ქვიტკირისა;

მეფეს ადიდებს ყოველნი, მთქმელი ვინა ჩანს ძვირისა.

833 უსმინა მათი ნათქვამი, რაზმი ჰკრა, დადგა კიდესა;

იყურა მათი ყრილობა, რარიგად მომართვიდესა;

უნდა შეიგდონ მინდორად, ხმალსა გამართვით კვრიდესა;

გამოდგენ თუშნი რეგვნულად, სიკვდილსა არ დარიდესა.

834 ალაზანს გამოიყარა ერეკლე მისის ჯარითა;

თუშნი მოსდევენ საომრად, სრბა იწყეს მთით და ბარითა;

ქისიყს მივიდენ სასწრაფოდ, იარეს ღამე მთვარითა;

ქევხები შემოეყარნენ მკვახისა საუბარითა.

835 ხემწიფეს ახლდა ედიშერ, კაცი მამაცად სრულია;

მდივანბეგობით უხმობენ, ეკითხვის რაც რამ ქნულია;

სამართალსა ჰკვეთს წესისად, იგ მისთვი დანერგულია;

არ უნდა ავი სამართად, მას იქს, რაც სავარგულია.

836 ამას იტყოდა ედიშერ: „არა ვარ აქა მდგომია“.

ხემწიფეს გამოეყარა, სწადის ფიცხელი ომია,

ცხენი გაქუსლა, წავიდა, გზა გავლო, თუ რაზომია;

ათასი კაცი საცემრად მას ხლმითა მოუზომია.

837 მოირთო ჯაჭვი, ჯავშანი, ვითა ლომგული წესია;

მუზარადი და ხუფთანი, კლდისაგანც უმაგრესია;

საბრკული და ზარადი, ერთმანეთს უკეთესია;

საკვეთრად ხმალი და ხიშტი, სამსალად მოულესია.

838 მივიდა, ნახა ოთარი, იდგა პირ გამეხებული;

ეცვა ჯაჭვი და ჯავშანი, ცხენსა ჯდა ომთა ჩვეული;

თქვა: „თუშთა გავწყვეტ, ცოტაღა გაუშვა ვაგლახვებული;

შარიერისა მოსვლამდი შეიქნან სულ აკლებული“.

აქა მაღალი ხემწიფე მძიმის ლაშქრით თუშთა გასაწყვეტლად გაემართა.

839 აქეთ ხემწიფე გამოდგა ლაშქრითა უთვალავითა;

მივა, მიაგრგნის ტყე ველთა, დევსა შეიპყრობს მკლავითა;

ლაშქრისა კიდე არა ჩანს, ვერცა აიკლებ თვალითა;

ეტყობის ამა ლომგულსა ქვასა დაადნობს ძალითა.

840 ერეკლე ქისიყს ირიგებს, ბევრს გამოუღო ზავია;

ქევხები შემოიფიცა, ვინ იყო ასისთავია;

საქმე მოირთეს საბძოლად, საქმარი დასადავია;

თქვეს: ხემწიფისა მოსვლამდი ჯარსა წავკიდოთ ავია.

841 ამბეს ერისთავს მიუხდეთ, თავსა დავირქვათ ფარია;

ომი ავჰკიდოთ ფიცხელი, ნუ გვინდა სხვა საქმარია;

თავი დავკვეთოთ ყველასა, რაღას იბძოლებს მკვდარია;

მინდორი წითლად შევღებოთ, სრულად სისხლითა არია“.

842 თქვეს და მაშინვე გამოდგეს, ერისთავისაკენ ვლიდესა;

დაკაზმულიყვნენ საომრად, თავს დასასხმელად ზმიდესა;

სიშურე ჰქონდათ მისულისა, ხანს არცყო არ დაზმიდესა.

ნახე, რა წაეკიდების მათის ჭკუის გადამკიდესა!

843 კაცი მივიდა, ოთარსა უამბო მათნი რჩევანი;

დაეკაზმეს და მიმართეს, დაიწყეს ამორჩევანი;

რაზმ დაწყობილნი მიდიან, ომისა ჰქონდათ ჩვევანი;

ანაზდად შემოეყარნენ, თუშთ ეცათ არ მორჩენანი.

844 შეუტიეს და შეიბნენ; სცემენ ვით გრდემლზე უროსა,

ოთარი წინეთ მივიდა, მებძოლი მოიმდუროსა;

შუბი დალეწა, საკვეთრად ხმალს სისხლი მოაწყუროსა;

ოცამდი თავი მოჰკვეთა, აწ სხვათა მიაშუროსა.

845 მარჯვნით ედიშერ მიუხდა, ხმალ მოწვდით მათი მსვრელია;

შესძახა: „თუშო, ავგვარო, წასვლასა ნუღარ ელია“!

მოწყვიტა ერთი ყოშუმი, შეიქნა მათი მკვლელია;

დაიფორაქა მებძოლი, მათის სისხლისა მღვრელია.

846 უყურეთ, ბაგრატ რა უყოს, ან ვით დაჰფანტოს ჯარია;

ზედა მიუხდა საომრად, ვითა კაკაბსა ბარია;

მოკლა, შეიპყრა თუშები, ხმალი სისხლშია გარია,

ასამდი თუში ებძოდა, მარტომ ყველასა დარია.

847 სხვანი ვინც იყო თავადი, იბძოდენ ხმალთა ცემითა;

დაჭრეს, დახიეს ჯაჭვები, სისხლსა ღვრის ამოცემითა,

გაქცეულს უკან მისდიეს, მაღლის ხმის გამოცემითა;

ზოგი ძლივ გადაიხვეწა მოღალვით, იგ დაცემითა.

848 ტყიდამე გამოიყვანეს ბერი, ფიჩხშია მალული;

ხელი შეეკრათ, მოჰყავდათ ვითა დიაცი ქალურად;

ზოგი მორჩა და წავიდა, შეიქნა გადაფარულად;

თავი მოიკლეს უბრალოდ, იმა რეგვენთა მცდარულად.

849თუშნი გაწყვიტეს. ერეკლემ შექნა გაქცევის ამალი;

თქვა: „მივაშურო სიმაგრეს, მაშიგან ვიქნა სამალი;

მოვრჩე, წავიდე ცოცხალი, წყლულთათვი ვძებნო წამალი;

ლხინისა ნაცვლად ვიშოვნე, გულსა მამედვა რამ ალი.

850 რეგვნულად მოვსცდი, რა მრჯიდა, ვინ მამაყარა ენანი;

რუსთ ხემწიფესა ვიახელ, მას ჰქონდა ჩემი სმენანი;

გამოვეყარე, წამოველ, ამით ვიპოვე მე ნანი;

ქართველთ საომრად შე.. ..ეს შევქენ რბენანი.

851 ხამს თუ კაცმან გონებანი მოიძებნოს მისთვის წესად;

რაც უჯობდეს, მას იქმოდეს, აღარ დარჩეს სულთქმა, კვნესად;

მიჰყვეს ბძენთა საუბარსა, უკეთესთა საქმის მქნესად;

თუარემ მიჰყვეს სირეგვნესა, გახდეს ჩემგან უარესად“.

აქა ამა სახელოვანი მეფის შაჰნავაზის ლაშქარმა ერეკლესა და მის მამდეგს თუშებზე გაიმარჯვეს. და მაღალი ხემწიფეც შეყრილი მოვიდა და გაქცეულთ უკან ლაშქარი გაუძახა და მისდევენ.

852 მოლარეთა მოიტანეს ლარი, მძიმედ ანაკიდი;

მეფეს წინა გორი შექნეს, სიმრავლისა ვერ დასთვლიდი;

ამოყარეს ნაქსოვები, იგი ოქროთ განაზიდი;

ცხენიც მოჰყავს ბედაური, თვალად ტურფა, ტანად დიდი.

853 ოთარისათვის შეჰკაზმეს ცხენი, ოქროში ცურავდა;

სხვა და სხვა ფერი ნაქსოვი სტავრასა შიგან ურევდა;

იყო ძვირ ფასი ნაჭედი გასცის, არ დაუშურევდა;

ყველა მიართვეს უკლისად, ყმასა არ მოიმდურევდა.

854 აგრევ: ბაგრატს და ედიშერს უბოძა მრავლად ლარია;

ატლასი ფრანგეთს ნაქსოვი, სხვა მძიმე სარასარია;

ნახლი, დიბა და ყიასი, სხვა მისებრ არსად არია;

მეფე იმცრობდა ესოდენ, სხვანი იტყოდენ: „კმარია“!

855 სხვა ვინც იყო დიდებული, მას იამის კაცი წვრილი;

ზოგს შეკაზმულს ცხენს უგზავნის, თავადისა ვინ არის შვილი;

აზნაურთა - ხალათებსა, ომში იყო ვინცა ვლილი;

სულ აივსეს საბოძვრითა, შექნეს ომი საადვილი.

856 დაიმადლეს თავადებმან, მადლი ჰკადრეს იმა მხნესა:

„არ დავრიდოთ სასიკვდილოდ თავი ჩვენი“, აგრე თქვესა:

„თუ ხემწიფე კარგად არის, რაღას ვპოვებთ უკეთესსა?

თავი დაგვიც საახლებლად, ვმორჩილობდეთ უზედესსა“.

857 არჩიეს: „საქმე გავმართოთო, ვითა წესი და რიგია;

თავები ყაენს მივართვათ, ვაცნობოთ ეს ამ რიგია;

გამარჯვებისა პასუხი შეიტყონ, თუ რარიგია;

ქება გვეთქმოდეს კაცთაგან, სრულად ერანი იგია“.

858 დაემოწმეს თავადები, მოუწონეს მათგან თქმული;

ჰკადრეს: „საქმის მიმხვდარი ხართ, ჰქენით ეგე გაგებული;

მტერი ხმლითა გაიბერტყა, საქმე მოხდა სავარგული;

სჯობს სახელი მოაფინოთ, რატომ იქნას დაკარგული.

859 კვლავ ერთი კაცი თუშთაკენ გაგზავნეთ, იდვან ბეგარა,

თუ დაგვიურჩდენ სიტყვითა: „შეგვიძლიაო ეგ არა“.

შევუთვალოთ: „მოვალ ლაშქრითა, შემოგადგები მე გარა;

ხანს არ დაგაცლი, იცოდი, ხვალ მოვალ, ან ზეგარა“.

860 თქვეს და მაშინვე გაგზავნეს თუშთაკენ მავლად კაცები;

შეუთვალეს მკვახე სიტყვანი, მათ ეკადრება რაცები:

„სჯობს დაინანოთ ნაქმარი, კვლავცა გიქნიათ სხვაცები;

ბეგარა მოგვცეთ, იხადოთ ომისა მონატაცები.

861 ამას არა იქთ, კვლავ ნახოთ, იცით ამბავი ჩემია.

ხმალს ქვეშ დაგავლებ ყველასა, არ ცუდად დავიჩემია;

თუშთა სისხლისა საღვრელად მე ხმალი დამიჩვევია;

ცოლ შვილს წაგართვამ, იცოდი, ერთი ვერ მამირჩებია“.

862 თუშეთს მივიდა მოამბე, მათ უთხრა დავედრულობა,

რა მოისმინეს, მაშინვე დაიწყეს არეულობა;

უთხრეს: „დაუგდოთ ქვეყანა, ჩვენ ვიწყოთ გარეულობა;

ლეკთა მივმართოთ, რჯულისა სულ შევქნათ წარეულობა.

863 გადაგვხდა ჩვენგან ნაქმარი, სირეგვნით რაცა ვქენითა;

დავიხოცენით უბრალოდ, ავის მამცდარის ენითა;

უფროსი მოკლეს, რაც მოვრჩით, ფეხს აღარ გვერჩის რბენითა;

ცოდვა გვეკითხა, აწ ასე ჭმუნვითა ავივსენითა.

864 რაც შეგვიძლია მსახურებთ, მოგვცეს დანდობის პირია;

რა ცოცხალ ვიყოთ, ვადიდოთ, არსით ვისაქმოთ ძვირია;

აქ ჩამოგვეხსნას, ნუ მოვა, მოგვხვდების ასატირია;

თუარემ და გადვიხვეწებით, რა გაჩნდეს გასაჭირია“.

865 ამრიგის სიტყვით თუშები მოციქულს ეუბნებიან;

ქალი და კაცი, ყველანი სანთელსავითა დნებიან;

შექნეს ცალ ცალკე გადგომა, ერთს ალაგს არა დგებიან;

გამოისტუმრეს იგი ყმა, სახვეწრად თან მოჰყვებიან.

866 მოვიდა, კაცმა ხემწიფეს ამბავი ჰკადრა ყველანი;

ბძანა: „სხვა საქმე ვისაქმოთ; მათ საქმე უჩანს მწველანი;

მაშინღა ნახონ, მოვშალო მათის სიმაგრის მცველანი,

მათის სისხლითა შევღებო წითლად იგივე ველანი“.

867 ათსა ყათარსა აქლემსა აჰკიდეს თუშთა თავები,

ამირეჯიბმა კაციამ ითხოვა წასულის დავები,

წიგნი მისწერეს ყაენსა, თქვეს მათი საესავები;

ჰკადრე: „მაღალო ხემწიფევ, მტერსა არ დავეზავები.

868 მოვიდენ ჩვენად საბძოლად ძველად ხემწიფის მტერები;

მივეგებენით, დავხოცეთ ვინც იყო, ყმა და ბერები;

ერეკლე მარტო ძლივს მორჩა, ტახტისა შენამტერები;

დავხოცეთ, ამოვწყვიტენით, მათ გადეყარა მტვერები“.

869 ამრიგის სიტყვით კაცია მათ გაისტუმრეს მალია;

წავიდა დაუყოვნებლად, გძელი გზა ადრე დალია;

გაივლის კლდე და კაპანსა, არც ყოლ მიაჩანს სალია;

მივიდა, დასთმო სამება, მოსძებნა მისთვის ალია.

870 შარიერს წინა მიიღო თავები ბევრ ათასია;

ნახვად მოვიდენ ყველანი, ვინც დიდებულთა ხასია;

შეიქნა ქება მეფისა: „ვინ ქნაო მაზე ბასია?

გაჯავრებულმა შაჰნავაზ სპილონი შეკრას ასია“.

871 დაიმადლა შარიერმა, ქება ჰკადრა ამა ლომსა;

შეუთვალა: „უძებარო, ვინ შეიძლებს შენსა ომსა?

მარტოს რკენა ლხინად გიჩანს, შემოიბამ თუ რაზომსა;

შენის შიშით ნიანგთაცა ვერვინ ნახავს ფეხზე მდგომსა.

872 ხანლარ ხანი ხარ, გიჭირავს საჰრათი, ზღვისა კიდება;

რა გაჯავრდები, სპილოცა ძალად ვერ შეგეჭიდება;

ხანს არ დააცლი, დაამხობ, ვინცა ვინ წაგეკიდება;

მტერნი მოგმართვენ სახვეწრად, კალთასა მოგეკიდება“.

843 გამოუგზავნა სალარო, მეტად დასტვირთა ყათარი;

გამოუძღვანა შინა ყმა, იგ ყორჩი იყო თათარი;

უხარის ნახვა მეფისა, სულთა მორთმევად მზათარი;

იტყვის: „შეყრა ხამს კარგისა, მისი არ ვნახო რათარი“.

874 კახთა საქმე გაარიგა, მეფემ ბძანა: „წასვლა გვინა!“

წამოვიდენ მხიარულად, მათ იახლა ვინცა ვინა,

თბილისელთა რა შეიგნეს, მიეგება ყველამ წინა;

ნუღლი ჰკადრეს ხემწიფესა, ღვინით ჰქონდა სავსე მინა.

875 მიულოცავდენ, აყრიდენ მარგალიტსა და დრამასა;

შეასხემდიან ქებასა, თქვეს: „ვინ ეღირსოს ამასა!“

ეხვეოდიან საჭვრეტლად იმა დროსა და ჟამასა;

მათ დაავიწყდათ სამყოფი, გაცლა არ იყო წამასა.

876 ყორჩი მივიდა, მიართვა უანგარიშო ლარია;

რაცა ებძანა ყაენსა, შეჰკადრა, გადმოსთვალია;

მეფის ნახვამა შეშალა, მას ფერი ჰქონდა მქრქალია;

თქვა თუ: „შევიქენ არევით, ვითა ღვინითა მთვრალია“.

877 ყმათა ნატრიდა პატრონი: „ამისებრ ვისა ჰყოლია?

ჩვენ ცუდად ვლაფავთ მიწასა, რაცა რამ მოგვირბოლია;

კაცთა ნაშობი სულდგმული ემგზავსოს განაყოლია,

აღარსად წავალ, ვიახლო, არცა დავლაფო ჩოლია“.

878 მოიუბნა ესე გვარი, ყორჩმა შექნა გახარება;

პატივი სცა ხემწიფემან, მას არ უჩნდა გულსა ვნება;

იმღერდის და თამაშობდის, რაღა გითხრა მისგან შვება,

თან იახლოს სამსახურად, წუთსა გვერდით არ ეყრება.

879 სანადიროსა თან გაჰყვის, ჰქონდის სროლისა თამაში;

იტყვის: „სიცოცხლედ მიმაჩანს მე ყოფა მქონდეს ამაში“.

მეფემაც ხელი შეუწყო, არ დაიკლდებდის ჭამაში;

მოყვარე იყო ლხინისა, მალ მიირბენდის სამაში.

აქა დადიანმა ლევან ამა მაღალსა ხემწიფესა მეფის ალექსანდრეს შვილის ბაგრატის საქმეზე მოციქული გაუგზავნა.

880 ლევან თქვა: „მეფე შაჰნავაზ არის ღვთისაგან მდიდარი;

მოსამართლე და მოწყალე, საქმისა დავხიდარი;

ყოვლის სიავის შორს მყოფი, კეთილთა მონამზიდარი;

გუნება ვრცელი, მდაბალი, ბოროტთა მეტად მრიდარი.

881 სულად წამხდარი ოდიში ამრიგად მოაბრუნა მან;

გამართა ესე ქვეყანა მისმა სიტკბოთა უნამან;

შემცილე მოკლა რისხვითა, მათ ღმერთი მოამდურა მან;

ჩემად საშველად მტერზედან ხმალ მოწვდით მოაშურა მან.

882 აწ ვიაჯეთ იმერეთსა, მოავლინონ ტკბილად თვალი;

ბაგრატ მოსცეს საბატონო, მემკვიდრეა, დასდვას ვალი;

დააწყნაროს საქართველო, მისით დადგეს კლდე და სალი;

ვახტანგ თვითვე შეინახოს სამუდამოდ იგ საწყალი“.

883 გამოგზავნეს კაცი ვინმე, ჭკვიანი და გონიერი;

მრავალ წელთა მამნახველი, ბევრის მცოდნე, დიაღ ბერი;

დააბარეს რაცა ხამდა, წიგნი მისცეს დანაწერი;

წამოვიდა დაუყონლად, მოჰფენოდა მზისა წვერი.

884 ერთი კაცი იმერელთა თან აახლეს მოციქულსა,

შეეხვეწნეს შარიერსა, მოწყალესა, სიტყვა სრულსა;

ჰკადრეს: „ყმა ვართ დღეის წაღმა, ვათავებდეთ თქვენგან თქმულსა;

მოგვეც ეგე მემამულე, ვახლდეთ თქვენგან დანერგულსა“.

885 სხვა საქებარნი სიტყვანი დავედრეს იქით რებულსა;

გამოიარეს შორი გზა, იახლეს ციებრ ზებულსა;

მტერზედა გამარჯვებულსა, იგი აროდეს ვნებულსა,

ტახტისა შემამკობელსა მუდამ პირნათლად შვებულსა.

886 მიიყვანეს სასალამოდ მოციქული ლომსა წინა;

მეფემ ბძანა: „ლევანისა ამოდ ყოფნა მეტად გვინა,

ან ყმანი ვინ არიან, თავადთაგან ვინცა ვინა“.

ყმამან ჰკადრა: „თქვენ თუ ჰყავხარ მათ რა მართებს მოსაწყინა“.

887 მოახსენეს რაც იცოდენ, ლევანისაგან დავედრული;

ან ხვეწნა იმერელთა, რაცა იყო მათგან თქმული;

მოუწონა ხემწიფემან, რადგან ჰკადრეს სიტყვა სრული;

ბძანა: „მწადის იგი მოვრთო, რეცა არის სავარგული.

888 ყველამ იცი ბაგრატზედა, თუ რა მორთეს იმა ყმათა;

ქალსა მისცეს სასიკვდილოდ, ამისისა სისხლთა სრბათა;

სხვა სიავე ვით მოვთვალო, მათგან ქნილი რა ქნეს რათა;

მეგრთა მისცეს სატანჯველად, ძლივ მივასწარ სულთა დგმათა.

889 დავიხსენ, წამოვიყვანე, იყო ჩემისა გვარისა;

ხელი შეუწყევ, ვამყოფე, ამას ვინ დამაბარისა;

ტანსა შევმოსე ნაქსოვი, უფროსი სარასარისა;

აწ საბატონოს უშოვნი, ნახვა ეღირსოს სარისა.

890 ლევან ხემწიფის სიტყვასა ვისმენ, არ უთხრა უარი;

იმერელთ ნდობა არა მაქვს, ამად რომ ფიცთა ცრუ არი;

არ დაინდობენ პატრონსა, რაზომცა მისცეს გვარი;

უჯერვარ კათალიკოზსა, სხვა არი სულ მატყუარი.

891 თვალ ხილული არ ინდომეს, აწ რას უზმენ უთვალოსა,

ვით მივანდო, რა საქმე ჩანს, დაუჯერო ამა დროსა;

ფიცი მამცენ საშინელი, გული ამით მამელბოსა,

თუარემ მყვანდეს, არვის მივსცემ, მოსაკლავად უდროვოსა.

892 მოუყვანიათ პატრონი, კაცი ავგზითა მავალი;

არც ის ენდობა საწყალი, გულსა ჩასჭრია, სწვავს ალი;

იტყვის: „არა ვარ საფერი, ან ჩემგან გაძე რა ვალი?

აწ დამეხსენით, გამიშვით, სადაგინდ იყოს, წავალი“.

893 ხელთ შეუპყრიათ, არ იცის, მას არ მიხვდების იქ არე;

თუცა არა ხამს სამეფოდ, შეჰქნია დასაწუნარე;

ტახტსა ეყრების მორიდლად, შეჰქნია გასამცუნარე;

ყვავი ვარდისა მიჯნური ვინ ნახა მისი უნარე“.

894 მდივანს უბძანა მცოდნესა, საფიცრის გაასრულებასა:

„სიტყვა უკლებლივ მოირთოს, რიგი ერთმანეთს ებასა,

დამბადებელი ახსენოს, მტკიცედ ხელჰყოფდეს ქებასა;

ვინ ზენაარსა გადავა, ჩავარდეს დიდსა ვნებასა“.

895 დაწერეს სამარყანდზედა სახელი არსთა მხედისა;

ყოველნი მისნი წმინდანი, სულთათვი მოიმედისა;

გამთავეს სწყალობს მტყუანსა, რისხვა სცეს ზედი ზედისა;

გადახდეს ყოვლი სიავე, ნაცვალი დანაყბედისა.

896 საფიცრები გაუგზავნა იმერელთა სრულად ჯართა;

შეუთვალა: „ვინ ერთგულობ, ამაშია ხელი ჩართა;

სიცრუესა დაერიდოთ, არც უყუროთ სხვა საქმართა;

ბაგრატ დასვათ ტახტსა ზედან, სახემწიფო მოემართა“.

897 აგრევ ლევან ხემწიფესა შეუთვალა სიტყვა ვარგი;

„ბაგრატისა რაც გებძანა, მოვისმინეთ თქვენი დარგი;

მოინდომეთ იმერეთსა მოუხდების რითაც კარგი;

ღმერთი შემწედ ეყოლების, ჩვენცა შევქნათ მისი სარგი.

898 თქვენ მოყვარე ხართ, აგრევე ჩვენ ნათესავად ურჩითა;

როდის რომ წახდა, თქვენც იცით, რა რიგად შორს დაურჩითა;

მივმართეთ სისხლთა საძებრად, შემცოდეს სულ მოურჩვითა;

მას უკან ბაგრატ ვიშოვეთ, სირცხვილსა გადაურჩითა.

899 საფიცარს ხელი ჩაურთევ, იმედი ჰქონდეს ჩვენია;

ზურგი მოვაბათ, მოუდგეთ, ნუ გვინდა შესაჩვენა;

ერთგულსა მივსცეთ წყალობა, ორგულს ნუ შევარჩენია;

ღვთის სამართალი ვირწმუნოთ, ბექათგან განაჩენია.

900 მასუკან ბაგრატ მეფესა გამოვისტუმრებ მალებით;

მივსცემ ოქროსა, იარაღს, სულად აივსოს მალებით;

ტახტი შეამკოს მამისა, აღარად იყოს მალებით;

ქვეშ საფენელი სტავრისა, მძიმედ ნაკერი მალებით.

901 სხვა წესი რიგი მეფეთა, ვითა ხამს მართებულობით;

კარავი, ან ოთახი, მისის მოფენით სრულობით;

თეჯირი გარე სავლელად, ოქსინოს მოქსოვილობით;

მოსამსახურე, ფარეში წინ უდგეს ხელ დაყრილობით.

902 ცხენი არაბეთს გაზდილი, მას თან მისდევდეს მერანი;

ოქროთ მოურთო იარაღი, გმართებს ამისი ჯერანი;

ასალი ტურფად ნაკერი, ეთქმოდეს თუ რამ წვერანი;

ყუთაზი ყელსა საბმელად, ცხენს შეშვენოდეს წვერანი“.

903 გაისტუმრა იგი კაცი, თან აახლო მოყმე მისი;

დაავედრა რაცა ხამდა: „ესე თქვითო, გითხარ რისი;

ხელი ჩართონ, თქვენ უყურეთ, იყავ საქმის შესატყვისი;

შეიტყევით ვინ უარჰყოს, წაიუბნოს სიტყვა მქისი“.

904 კაცი წავიდა, მიჰქონდა ჰარირი დანაწერები;

პირველ ქუთათისს მივიდა, იქ დახვდა ყმა და ბერები;

მათ საფიცარი აჩვენა, გულისა დასაჯერები;

უთხრა: „დაბეჭდეთ ყველამა, ნუ ხართო შენამტერები“.

905 ნახეს ხემწიფის ბძანება, თავს იდვეს მასვე წამესა;

მეფე დალოცეს დიდებით, თქვეს: „მოაგონა რამესა;

სჭირს მოწყალება ღვთიულებ ამა დროსა და ჟამესა“.

ერთობით ხელი ჩაურთეს, მიეცათ გულ სიამესა.

906 თქვეს: „ყმანი ვართ ხემწიფისა, რაცა ბძანოს, მისი მქნელი;

დღეის უკან მას მივმართოთ, მისი გვედვას საფარველი;

ლაშქრობასა გადვიხდიდე, სითაც სწადდეს, იქით ვლელი;

გზა მართალსა მოვჰყვებოდეთ, საფიცართა გადაუვლელი“.

907 მასუკან ლევანს მიმართა მან კაცმან, იქით მავალმან;

მივიდა, ნახა, ამბავი ყველაი ჰკადრა დალალმან;

წიგნი მიართვა, ჩახედა, იქნა სევდისა მლალავმან;

თქვა თუ: „ვათავო ბძანება, აღარად დამწვავს მალალმან“.

908 სხვა დავედრული მეფისა ყველაი ჰკადრა მონამან,

დაწყნარებით და მორიდლად სიტყვანი გააგონა მან;

გულს უკუჰყარა სიტკბოთა, არა თუ დააღონა მან;

ოსტატი იყო იგი ყმა, სიბძნენი მოაწონა მან.

909 ხელი ჩაურთო მაშინვე, ახსენა ღვთისა სახელი:

გული მოულბო ტყვე ქმნილსა, აღარადა სჭირს სახელი;

მიეცა თვალთა სიელვე, ამად უცინის სახელი;

მალვა არა ხამს საქმისა, სათემოდ მორთო სახელი.

910 მას კაცსა სიტყვას აბარებს, რაც მართებს მეფის წინაშე;

„მეფეო, თქვენთან სიტყვის თქმა, ამას გავს, დია ვინაშე;

სუფევითამცა გიგონებ, ნუ ოდეს მოსაწყინა შე;

მორთევ ყოველმხრით წყალობა, სიუხვე მოგვაფინაშე.

911 საფიცარს ხელი ჩაურთევ, მამირთმევია წერილი;

სახელი ღვთისა ვახსენე, არა ვქენ გამოწერილი;

თქვენი ბძანება ვათავე, რაც იყო იგ დაწერილი;

ხამს გათავება საქმისა, რიგი და შემოწერილი“.

912 გამოისტუმრა, უსრულა რისაცა იყო ნდომია;

მიაქვს ამბავი საამო, ვინ იცის თუ რა ზომია;

ბაგრატის საქმე, სიკეთე მას ჭკუითა მოუზომია;

კაცი მიიზღავს სარჯელსა ერთისთვის ასი ზომია.

913 იმერეთს შეხდა იგი ყმა, ოდიშითაგან ვლილია;

საქმესა ცდილობს, არიგებს, მით გაიმწარა ძილია,

არ წაუხდების სარჯელი ეგზომი, მისგან ქმნილია;

იგი მიხვდების სიბძნითა, რაც გულსა განავლილია.

914 იმერელთ უთხრეს: „დიმიტრი მეფობისაგან გარეა;

ბაგრატს მოელის სამეფო, თუცა მემკვიდრე არეა;

აზნაურს ტახტსა ვინ მისცემს, ამად რომ მისთვი მწარეა,

მცირეს მამულით დავარჩენთ, რაც მისი შესადარეა“.

915 გამოისტუმრეს, მოდიან, მოაქვს პირი და ფიცია,

ღმერთი, ყოვლისა მპყრობელი, ძველთაგან დანამტკიცია,

გამოიარეს ქვეყანა უცხო და არ უვიცია;

ამხანაგთ ჰქონდა ამის თქმა: „შენ ჰკადრე, უკეთ იცია“!

916 მეფეს მოართვეს ამბავი ოდიშართ იმერლებისა,

უყურეთ ამა ლომგულსა, რას სიკეთესა შვრებისა?

აქებდეს ყოველი სულდგმული, ვინც ამას შეესწრებისა,

აქვს მოწყალება ზღვისაებრ, ეტლთაგან არ ევნებისა.

აქა ამა ძლიერს ხემწიფესა ასლან ფაშის მოციქული მოუვიდა ბაგრატის სათხოვნელად. მეფემ პასუხი მისცა მას კაცსა და დაავედრა მკვახე და ამაყი საუბარი და გაისტუმრა.

917 ასლან ფაშის მოციქული მოუვიდა ხემწიფესა.

მოეწერა კეისარსა: „ნუ ვინ ხედავს დასამცრესა;

ბაგრატ მისი მემკვიდრეა, თქვენცა ჰკითხე ყმა და ბერსა,

მოგვეც, დავსვამ იმერეთსა, საქმეს უზამ დასაჯერსა“.

918 სხვა დავედრული პასუხი უკლებლად მოახსენა მან.

მეფეს რა ესმა, გაჰკვირდა, ბძანა: „ვინ მკადრა ესე მან?!“

ფერი ეცვალა ჯავრითა, აგრევე მეტმა წყენამან;

მოციქულს სიკვდილს უპირობს, გააძო ააყენა მან.

919 უბძანა: „სადაურია, ან რას ვახსენებ ფაშასა;

ყულუღჩობაში გაზდილი, იმა უგბილსა ნაშასა?

ომარი ოსმან სტყუიან, მით დაჩვეულან ჰაშასა;

თოფი უჭირავს, სიხდლითა ხელს ვერ მოჰკიდებს მაშასა.

920 მას ვინ აღირსა რეგვენსა მეფეთ სახლისა რიგება?

ყმანი ყოფილან ნიადაგ, ჩვენს წინა მართებს რიდება,

ჩვენ არ ვიკადრებთ, არ უზამთ ყულუღჩისაგან დიდება;

თავიდან გაშორდებიან, ვინცავინ წაგვეკიდება.

921 კეისარს სხვაცა ბევრი ჰყავს საგმანები და ყულები;

მათ ვინ ახსენებს დიდობით, არიან დაკარგულები;

როდის ითხოვეს მათგანმა მეფენი ხელ შეკრულები?

აწ დაინანეთ პასუხნი, რეგვნულად თქვენგან თქმულები.

922 ბაგრატ ძმა არის, დავიხსენ, ტყვედ იყო ბორკილიანი;

მტერი გავწყვიტე, წამოველ გამარჯვებული, ხმლიანი;

რაცა ჩვენზე ქნეს სიავე, ნაცვლად მიეცათ ზიანი;

აწ ძმასა ძმურებ უდგივარ, არ მიხვდეს დასამცრიანი.

923 დიდი ბაგრატის შვილია, გიორგის შვილიშვილია;

ასლან ფაშასა ვით მივსცე? ვეჭობ, სულ გადაშლილია;

კვლავცა ნუ უნდა სათქმელად, გუნებას განავლილია;

წიგნი და კაცი დაფარონ, არ იყოს გამოვლილია“.

924 ბაგრატს ჰკითხა ხემწიფემან: „რომელი ვქნათ? მართლა სთქვია!

სამალავად რაღას გარგებს, სრული სიტყვა გამოსთქვია!

სადით გიჯობს, იქ გაგიშვებ, წასატანსა გადმოვსთვლია;

ლარსა მოგცემ უზომოსა, თვესა ერთსა ვერ დასთვლია“.

925 ჰკადრა: „დიდო ხემწიფეო, ვის გიხმობენ ცათა სწორი,

ტყვეობიდან გამომიხსენ, სად დამეყო წელი ორი;

საპყრობილოს მამკვდარ ვიყავ, ყვავს ეჭამა ჩემი მძორი;

შენვე მამკალ, სხვას ნუ მიმცემ, მათ ენა აქვს დასაღორი.

926 ბაგრატოანთა სახელი გასულა ხმელთა კიდესა;

მათნი ერთგულნი თავადნი ხმალ მოწვდით რასა ზმიდესა!

მათგან ნახოცთა მებძოლთა ბძენიცა ვერ დასთვლიდესა;

თქვენ ასახელე მეფენი, სახელი გადაგრიდესა.

927 უზედესი ხარ ყველასა, ვინც იყო ტახტოსანია;

გიძრწის და გმონებს ყოველი, მამაცი, ვინ ხმლოსანია;

კარზე გიდგანან ყოშუმად თავადნი, იგ ყმოსანია;

ერთგულთა სწყალობ ღვთიულებ, ორგულთა მიეც სურანია.

928 გადიდებს ყოვლი სულდგმული, ვინც არის ყმა და ბერია;

დაიპყარ ყოველი ქვეყანა, შეგექნეს ფეხთა მტვერია;

საქმე გამართე ყოველმხრით კაცთაგან დასაჯერია;

აწ მამახმარე ძალგული, შეიქნას დასაწერია.

929 ოსმანს ნუ მიმცემ, სფაადო, არ მინდა მათგან შველანი;

ფიცი არა სწამს, წერილი, ცუდად უხარჯავს მელანი;

თქვენ მიმაბარეთ მათ ყმათა, ჩემზედან იყონ მცველანი;

ვიცი, რა მივალ, მაშინვე მამეგებიან ყველანი.

930 შენი მაძეს საფარველი, შენ გეხელყვი ძმა და შვილად;

ორგულთაგან წამხდარი ვარ, საქმე ჩემი იცი წვრილად;

ერთგულებსა მიმაბარე, აღარ დავრჩე გადავლილად;

საფარველი შენი მედვას, მოსვენებით ვიყო ძილად.

931შენვე მიშველე, მეფეო, თუარემ სოფელმა მალება;

სიმუხთლე მოაქვს წყეულსა, ამად უნებლად მალება;

ღვთულებ მამხედე, ლომგულო, წყალობით იწყე მალება;

ტახტსა მიმწივე საჯდომლად, აღარად მარგებს მალება“.

932 მეფემ ბძანა: „არვის მიგცემ, ნუღარა გაქვს გულსა რიდი;

ფაშას შენთან რა ხელი აქვს, არ ვახსენო იგი ფლიდი;

რაზომიცა შეიყარონ, ჩემის ხმლითა გადავყრიდი;

მიმაჩნიხარ, დიდად გარგებ, მოხმარებას არ გავჰყიდი.

933 მაქვს იმედი მიყვანისა, თუცა არის ღვთისა ნება;

მოგიყენო თავადები, გექონების არსით ვნება,

გული დადევ მეფობასა, მოგცემ, იწყო მუდამ შვება;

თან გაგატან თავადებსა, გექონება გზათა ვლება“.

934 წყალობის თვალი მიჰყარა, იმედი მისცა დიდია;

უთხრა: „გეყოფი მეშველად, ნურავისგან გაქვს რიდია;

მოგცე ლალი და ზურმუხტი, ათასობ, არ თუ შვიდია;

ზარდახშა უანგარიშო, აქლემთა ანაკიდია“.

935 კვლავცა ჰკადრა: „ხემწიფეო, თქვენ წყალობა მიდიადე;

სული მიდგა თქვენის ბედით, ნამეტნაობს რაც მიქადე;

თქვენ გამოჩნდით ჩემთვის ზურგად, ზეციერით დაიბადე;

ერთი სხვა მაქვს სახვეწარი, ოღონ თურე მოიწადე.

936 იცით, არა მყავს მოყვასი, ძმები და არცა დებია,

არცა ვინ მივის იმედად, გულისა დასადებია,

გიაჯი მამცე ასული, ადრიდგან ნაქადებია;

იმედი მაშინ დამედვას, ჭირთაგან გასაყრებია“.

937 აგრევ პირმზეს შეეხვეწა: „შენ შეიქენ ჩემი ღონე;

შარიერსა ჩემი საქმე თქვენებურად შეაგონე;

დასძარ სიტყვა საუბარი, თავი მზეებრ მოაწონე;

შეემოწმეთ ჩემის რგებით, აღარ მამხვდეს დასაღონე“.

938 პირმზემ იმედი დაუდვა, გულისა მოსალბობია;

უთხრა: „შევკადრო ლომგულსა წყლულს აღარ გედვას ობია;

ნუ თუ გარგორა ხელ ქმნილსა, მოიძრო დანასობია;

მოგნელდეს გული ცეცხლთაგან, ადრიდგან ანაგზობია“.

939 მეფემან და დედოფალმა შექნეს ერთად საუბარი;

თქვეს: „მართალი იამების, ვინცა შექმნა მთა და ბარი;

სჯობს პირისა გასრულება, რას ივარგებს ნამტყვენარი;

გახსოვს, ოდეს მიუბოძეთ, მოწმად ფიცე მზე და მთვარი?“

940 მიცემის პირი დაასკვნეს, მოყვრობა შექნეს დიდია;

ბაგრატს იმედი დაუდვეს, გულისა დასამშვიდია;

ზურგად მოიბა სფაადი, აღარად უჩანს რიდია,

მოხმარება და სიკეთე კაცზე კაცისგან ხიდია.

941 ასული მისცეს, ისიძეს, ბაგრატს მიეცა ლხინება;

ჰპოვა წყლულთათვის წამალი, აღარად მოეწყინება;

დავიწყდა ეზომ სარჯელი, რაცა ქნილიყო წინება,

მიხვდა წადილი გულისა, რაცა ოდენღა ინება.

942 მივიდა მადლის სახდელად მათ ხემწიფეთა წინარე;

ჰკადრა: „მამფინეთ წყალობა, გამრიდეთ მოსაწყინარე;

გავცოცხლდი, თქვენით მამეცა იგი ნათელი ბწყინარე;

ღმერთსა ვადიდებ, თქვენ გმადლობ, ბედი მხვდა დაუძინარე“.

943 პირმზემ ბძანა: „ბაგრატ ზედან ვალი დაგვიც ეზომ დიდი,

შვილის ალაგს მიმაჩნია, არის ჩემი გადამკიდი“.

ყმათ უბძანა: „გაუფთხილდით, რომე ეცეს არსით რიდი;

ლარი მივსცე უთვალავი, მისაძლევლად არ დავრიდი“.

944 დაუკერვინა სტავრისა კაბები ძვირის ფასისა;

სხვა და სხვა ფერი ნაქსოვი, ატლასი მეტად ხასისა;

წამოსასხამი ზარქაში თუმნისა ბევრ ათასისა;

სარტყელი ჩინეთს ნაქსოვი, ეს მიკვირს იყო რასისა!

945 მან ოსტატმან ხელოვანმან ესე გვარი სადა ღება?

ხევნარი და ხშირად ნახში მოიხმარა სადაღება;

ვით იხელთა სავაჭრელად, ამისი ხვდა სადაღება?

არ დაუხჩეს შესასვლელად, მისთვის კარი სადა ღება.

946 მეფემ ბძანა: „გავისტუმროთ, იყონ იმა გზათა ვლელად;

რაცა ხამდეს, მას იქმოდეს, ჩვენთა სიტყვათ გადუვლელად;

მას უკანით ქალი მივსცეთ, დაკოდილთა მოსამთელად;

სხვა მისებრი ვერა ჰპოვოს, რაზომიცა დავლოს ველად“.

947 მოურთო გასატანებლად რიგი ყოვლისა ფერისა:

ჯამი, ჭიქა და ჭურჭელი, მეფეთა შესაფერისა;

ოქრო, ვერცხლი და ჩინური, კაცთაგან დასაჯერისა,

თვალ მარგალიტი უებრო, ძვირ ფასად დანაწერისა:

948 ცხენი კარგი და ნაქები, ოქროთი მოკაზმულობით,

მურასა ჰქონდა ლაგამი, ახლითა იგ მორთულობით,

სანიადაგოდ მერანი, იგიცა სულ მორთულობით;

კაცს არ დასძრევდა, სულ იყვის მაზედა მჯდომი ლულობით.

949 კარავი, ანუ ოთაღი, მისებრ ნახულა აროსა;

ალაჩუხი დგას საწოლად, მას სხვა არ დაედაროსა;

თაქნაბადი და ორხავო, ლაშქარზე მეტად კმაროსა.

ხელი მოუწყო ყოვლითურ, სიძუნწე ვერ ეძრახოსა.

950 ბაგრატ თქვა: „ამა მეფემან წყალობა ჩემზე მალამა;

გამკურნა ძნელთა სენთაგან, სადით მოიღო მალამა;

დამივსო ცეცხლი უშრეტი, გულსა სალხენი მალამა;

ეგზომი ლალი, ზურმუხტი არ დამიშურვა, მალამა“.