საქართველოს მეთაურები 1801 წლიდან დღემდე

     რუსეთის იმპერატორ ალექსანდრე I-ის 1801 წლის 12 სექტემბრის ბრძანებით გაუქმდა საბოლოოდ ქართლ-კახეთის სამეფო და მის ნაცვლად დაარსდა საქართველოს გუბერნია ცენტრით თბილისი. 1810-11 წლებში გაუქმდა იმერეთის სამეფო, თუმცა აფხაზეთის, გურიის, სვანეთისა და სამეგრელოს სამთავროებმა მინიმალური ავტონომია კიდევ კარგა ხანს შეინარჩუნეს. 1840 წლამდე დას. საქართველოში მიმდინარეობდა ადგილობრივი ხელისუფლების ჩამოგდებისა და რუსული მმრთველობის შემოღების პროცესი, რის შემდეგაც 1841 წლის 10 მაისს დაარსდა საქართველო-იმერეთის გუბერნია. ამ დროს ავტონომიურ მთავრობებს კვლავ ინარჩუნებდნენ სამეგრელოს, სვანეთისა და აფხაზეთის სამთავროები. 1847 წლის 28 თებერვალს საქართველო-იმერეთის გუბერნია გაიყო თბილისისა და ქუთაისის გუბერნიებად. უკანასკნელს მოგვიანებით შემოუერთდა სამეგრელო, სვანეთი და სოხუმის ოლქი (აფხაზეთი).

ემელიან პუგაჩოვის აჯანყებით (1773–1775) შეშინებულმა ეკატერინე II-ის მთავრობამ, ცენტრალიზაციის გაძლიერების მიზნით, 1775 წელს დააწესა მეფისნაცვლის თანამდებობა.

თავდაპირველად (1785 წლის 5 მაისი–1796 წლის 31 დეკემბერი) იგი განაგებდა ასტრახანის და კავკასიის გუბერნიებს. მეფისნაცვლის რეზიდენცია განლაგებული იყო ეკატერინოგრადში, ხოლო 1790 წლის 30 აპრილიდან ასტრახანში. იგი მოიცავდა ვოლგის ქვემო დინებისა და დონს შორის სტეპებს, ჩრდილოეთ კავკასიის ნაწილს ყუბანამდე და თერგამდე.

1796 წელს პავლე I-მა გააუქმა მეფისნაცვლის თანამდებობა.

1801 წელს მის ნაცვლად დაწესდა კაკასიის მთავარმართებლის თანამდებობა, რომელიც მოქმედებდა 1844 წლამდე.

1844 წელს დაწესდა კავკასიის მეფისნაცვლის თანამდებობა, რომელიც მოქმედებდა 1883 წლამდე. რეზიდენცია თბილისში იყო. 1844 წლის 27 დეკემბრიდან იგი მოიცავდა ერთ გუბერნიას და ორ მხარეს:

საქართველო-იმერეთის გუბერნია (ტფილისი) – 1847 წლის 28 თებერვალს გადაკეთდა ტფილისის გუბერნიად.

სასომხეთის მხარე (ერევანი) – 1849 წლის 9 ივნისს გადაკეთდა ერევნის გუბერნიად.

კასპიის მხარე (შემახა) – 1846 წლიდან დერბენტის და შემახის გუბერნიები. 1860 წლის 30 მაისს დერბენტის გუბერნია გაუქმდა და წარმოიქმნა დაღესტნის მხარე (დერბენტი) და ჯვარ-ბელაქანის (ზაქათალის) მხარე.

1859 წლის 2 დეკემბერს შემახის გუბერნია გადაკეთდა ბაქოს გუბერნიად (ბაქო);

1866 წლის 17 აგვისტოს წარმოიქმნა სოხუმის მხარე (სოხუმი);

1867 წელს წარმოიქმნა შავი ზღვის მხარე.

1868 წელს შეიქმნა ელიზავეტპოლის გუბერნია (ელიზავეტპოლი).
1878 წელს შეიქმნა ბათუმის ოლქი (ბათუმი) და ყარსის გუბერნია (ყარსი).
1881 წლის 22 ნოემბერს კაკასიის მეფისნაცვლის თანამდებობა გაუქმდა და შეიქმნა კავკასიის ადმინისტრაცია, რომელსაც განაგებდა კავკასიის მთავარმართებელი.
კავკასიის მეფისნაცვლობა აღდგა 1905 წლის 26 თებერვალს, რომელიც მოქმედებდა 1917 წლამდე. იგი მოიცავდა ექვს გუბერნიას, ხუთ მხარეს და ორ დამოუკიდებელ ოლქს:
გუბერნიები:
ბაქოს გუბერნია; ელიზავეტპოლის გუბერნია (ელიზავეტპოლი, ახლ. განჯა, აზერბაიჯანი); ქუთაისის გუბერნია; ტფილისის გუბერნია; შავი ზღვის გუბერნია (ნოვოროსიისკი); ერევნის გუბერნია (ერევანი).
მხარეები:
ბათუმის მხარე; დაღესტნის მხარე (ტემირ-ხან-შურა, ახლ. ბუინაკსკი); ყარსის მხარე; ყუბანის მხარე (ეკატერინოდარი, ახლ. კრასნოდარი); თერგის მხარე (ვლადიკავკაზი).
ოლქები: ზაქათალის ოლქი; სოხუმის ოლქი.
მეფისნაცვალი აღჭურვილი იყო საგანგებო უფლებებით და მხოლოდ იმპერატორს ემორჩილებოდა. მეფისნაცვალი განაგებდა აგრეთვე დაქვემდებარებულ ტერიტორიაზე განლაგებულ ჯარს, ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებსა და სასამართლოს. XIX საუკუნეში მეფისნაცვლის ინსტიტუტი არსებობდა პოლონეთის სამეფოში (1815–1874).
მეფისნაცვალი კავკასიაში განსაკუთრებული უფლებით სარგებლობდა – უშუალოდ ემორჩილებოდა ყველა უწყება. მასზე იყო დამოკიდებული მოსამსახურე პირების დანიშვნა, განთავისუფლება, დაჯილდოება. იგი ამავე დროს კავკასიაში მდგომი ჯარების მთავარსარდალიც იყო. სადავო საკითხები, რომელიც მეფისნაცვლის ფუნქციებს სცილდებოდა, განსახილველად იგზავნებოდა პეტერბურგში „კავკასიის საქმეების კომიტეტში“, კომიტეტის დასკვნას მოახსენებდნენ მეფეს საკითხის საბოლოო გადაწყევიტისათვის.

      საქართველოს მთავარმართებლები და მეფისნაცვლები

ივან ლაზარევი  1800 28 დეკემბერი – 1802 8 მაისი (დროებით)

თამაშემწე  იოანე ბატონიშვილი 1800 28 დეკემბერი – 1801 წ. თებერვალი

დავით გიორგის ძე 1801 წ. თებერვალი – 24 მარტი

კარლ კნორინგი და პიოტრ კოვალევსკი 1802 წ. 8 მაისი – 1802 11 სექტემბერი 

პავლე ციციანოვი 11 სექტემბერი 1802 – 8 თებერვალი 1806

ივან გუდოვიჩი ივნისი 1806 – თებერვალი 1809

ალექსანდრ ტორმასოვი თებერვალი 1809 – ივლისი 1811

ფილიპო პაულიჩი ივლისი 1811 – თებერვალი 1812

ნიკოლაი რტიშჩევი 16 თებერვალი 1812 – 9 აპრილი 1816

ალექსი ერმოლოვი  აპრილი 1816 – 27 მარტი 1827

ივანე პასკევიჩი 28 მარტი 1827 – 12 სექტემბერი 1831

გრიგორი როზენი 13 სექტემბერი 1831 – 30 ნოემბერი 1837

ევგენი გოლოვინი 30 ნოემბერი 1837 – 25 ოქტომბერი 1842

ალექსანდრ ნეიდგარტი 26 ოქტომბერი 1842 – დეკემბერი 1844

მიხეილ ვორონცოვი 27 დეკემბერი1844 – 1 მარტი1854

ნიკოლაი რეადი 1854 1 მარტი – 29 ნოემბერი (დროებით)

ნიკოლაი მურავიოვი 29 ნოემბერი 1854 – 22 ივლისი 1856

ალექსანდრ ბარიატიანსკი 22 ივლისი 1856 – 6 დეკემბერი 1862

მიხეილ ნიკოლოზის ძე რომანოვი 6 დეკემბერი 1862 – 23 ივლისი 1881

ალექსანდრ დონდუკოვ-კორსაკოვი 1 იანვარი 1882 – 3 ივნისი 1890

სერგეი შერემეტიევი 3 ივნისი 1890 – 6 დეკემბერი 1896

გრიგორი გოლიცინი 6 დეკემბერი 1896 – 1 იანვარი 1905

ილარიონ ვორონცოვ-დაშკოვი 26 თებერვალი 1905 – 23 აგვისტო 1915

ნიკოლაი ნიკოლოზის ძე რომანოვი 23 აგვისტო (5 სექტ) 1915 – 9 (22) მარტი 1917 

საქართველო – კავკასიის მმართველები

ევგენი გეგეჭკორი ნოემბერი 1917–10 თებერვალი 1918

ნიკოლოზ (კარლო) ჩხეიძე 10 თებერვალი 1918–22 აპრილი 1918

აკაკი ჩხენკელი 22 აპრილი 1918–26 მაისი 1918 

პირველი რესპუბლიკის მთავრობის მეთაურები 

ნოე რამიშვილი 26 მაისი 1918–24 ივლისი 1918

ნოე ჟორდანია 24 ივლისი 1918–25 თებერვალი 1921

კავკასიის საბჭოთა სოციალ-ფედერაციური რესპუბლიკის მმართველები

   მასში შედიოდა საქართველო, სომხეთი და აზერბაიჯანი და იურიდიულად არსებობდა 1922 წლის 12 მარტიდან 1936 წლის 5 დეკემბრამდე

გრიგორი (სერგო) ორჯონიკიძე თებერვალი 1922 – სექტემბერი 1926

ივანე (მამია) ორახელაშვილი სექტემბერი 1926 – ივნისი 1929; 11 ნოემბერი 1931 – 17 ოქტომბერი 1932

ალექსანდრე კრინიცკი ნოემბერი 1929 – ნოემბერი 1930

ბესარიონ ლომინაძე 1930 წლის ნოემბერ–დეკემბერი

ლავრენტი ქართველიშვილი ნოემბერი 1930 – დეკემბერი 1931

ლავრენტი ბერია 17 ოქტომბერი 1932 – 23 აპრილი 1937

კომუნისტური საქართველოს მართველები 

ფილიპე მახარაძე 

საქართველოს რევოლუციური კომიტეტის (რევკომი) ლიდერი 1921 წ. 16 თებერვალი – 7 ივლისი; საქართველოს კომპარტიის ლიდერი 1921–1923 წლ.

კომპარტიის პირველი მდივნები

ივანე (მამია) ორახელაშვილი   მარტი  1921 – აპრილი 1922

მიხეილ ოკუჯავა აპრილი  1922 – 22 ოქტომბერი 1922

ბესარიონ ლომინაძე  25 ოქტომბერი 1922 – აგვისტო 1924

მიხეილ  კახიანი აგვისტო 1924 – მაისი 1930

ლევან ღოღობერიძე 1930 მაისი – 19 ნოემბერი

სამსონ (იასონ) მამულია 20 ნოემბერი 1930 – 11 სექტემბერი 1931

ლავრენტი ქართველიშვილი 1931 წლის 11 სექტემბერი –14 ნოემბერი

ლავრენტი ბერია  15 იანვარი 1931 – 18 ოქტომბერი 1932; 15 იანვარი 1934 – 31 აგვისტო 1938

პეტრე  აღნიაშვილი 18 ოქტომბერი 1932 – 15 იანვარი 1934

კანდიდ ჩარკვიანი 31 აგვისტო 1938 – 2 აპრილი 1952

აკაკი მგელაძე 2 აპრილი 1952 – 14 აპრილი 1953

ალექსანდრე მირცხულავა 1953 წლის 14 აპრილი – 19 სექტემბერი

ვასილ მჟავანაძე 20 სექტემბერი 1953 – 29 სექტემბერი 1972

ედუარდ შევარდნაძე 29 სექტემბერი 1972 – 6 ივლისი 1985

ჯუმბერ პატიაშვილი 6 ივლისი 1985 – 14 აპრილი 1989

გივი გუმბარიძე 14 აპრილი 1989 – 7 დეკემბერი 1990

ავთანდილ მარგიანი 7 დეკემბერი 1990 – 19 თებერვალი 1991

ჯემალ მიქელაძე 1991 წლის 20 თებერვალი – 26 აგვისტო

კომუნისტური საქართველოს მთავრობის მეთაურები

1. პოლიკარპე (ბუდუ) მდივანი 7 მარტი 1922 – აპრილი 1922
2. სერგო ქავთარაძე აპრილი 1922 – იანვარი 1923
3. შალვა ელიავა იანვარი 1923 – ივნისი 1927
4. ლავრენტი ქართველიშვილი ივნისი 1927 – ივნისი 1929
5. ფილიპე მახარაძე ივნისი 1929 – იანვარი 1931
6. ლევან სუხიშვილი იანვარი 1931 – 22 სექტემბერი 1931
7. გერმან მგალობლიშვილი 22 სექტემბერი 1931 – ივნისი 1937
8. ვალერიან ბაქრაძე 9 ივნისი 1937 – დეკემბერი 1946; 16 აპრილი – 20 სექტემბერი 1953
9. ზაქარე ჩხუბიანიშვილი დეკემბერი 1946 – 6 აპრილი 1952
10. ზაქარე კეცხოველი 6 აპრილი 1952 – 16 აპრილი 1953
11. გივი ჯავახიშვილი 21 სექტემბერი 1953 – 17 დეკემბერი
1975
12. ზურაბ პატარიძე 17 დეკემბერი 1975 – 5 ივნისი 1982
13. დიმიტრი ქართველიშვილი 2 ივლისი 1982 – 12 აპრილი 1986
14. ოთარ ჩერქეზია 12 აპრილი 1986 – 29 მარტი 1989
15. ზურაბ ჩხეიძე 29 მარტი 1989 – 14 აპრილი 1989
16. ნოდარ ჭითანავა 14 აპრილი 1989 – 25 ნოემბერი 1990

1991–2013 წლებში ქვეყანაში იყო საპრეზიდენტო მმართველობა. 1918-1921 და 2013 წლის ნოემბრიდან დე-იურე შერეული, ხოლო დე-ფაქტო საპარლამეტო რესპუბლიკა.

დამოუკიდებელი საქართველოს პრეზიდენტები და მეთაურები

ზვიად გამსახურდია 14 აპრილი 1991 – 6 იანვარი 1992 (დე ფაქტო); – 31 დეკემბერი 1993 (დე იურე) 
სამხედრო ხუნტა (თ. სიგუა, ჯ. იოსელიანი, თ. კიტოვანი) 6 იავნარი – 10 მარტი 1992
ედუარდ შევარდნაძე 10 მარტი 1992 – 23 ნოემბერი 2003
ნინო ბურჯანაძე 23 ნოემბერი 2003 – 25 იანვარი 2004; 25 ნოემბერი 2007 – 20 იანვარი 2008
მიხეილ სააკაშვილი 25 იანვარი 2004 – 25 ნოემბერი 2007; 20 იანვარი 2008 – 17 ნოემბერი 2013
გიორგი მარგველაშვილი 17 ნოემბერი 2013 – -- ოქტომბერი 2018

დამოუკიდებელი საქართველოს პრემიერ მინისტრები

1. თენგიზ სიგუა15 ნოემბერი 1990 – 18 აგვისტო 1991; 8 ნოემბერი 1992 – 5 აგვისტო 1993

2. მურმან ომანიძე 18 – 26 აგვისტო 1991

3. ბესარიონ გუგუშვილი 26 აგვისტო 1991 – 6 იანვარი 1992

4. ედუარდ შევარდნაძე 6 – 20 აგვისტო 1993

5. ოთარ ფაცაცია 20 აგვისტო 1993 – 5 ოქტომბერი 1995

6. ბაკურ გულუა 5 ოქტომბერი – დეკემბერი 1995

7. ზურაბ ჟვანია 17 თებერვალი 2004 – 3 თებერვალი 2005

8. გიორგი ბარამიძე 3 – 17 თებერვალი 2005

9. ზურაბ ნოღაიდელი 17 თებერვალი 2005 – 16 ნოემბერი 2007

10. ლადო გურგენიძე 22 ნოემბერი 2007 – 1 ნოემბერი 2008

11. გრიგოლ მგალობლიშვილი 1 ნოემბერი 2008 – 6 თებერვალი 2009

12. ნიკა გილაური 6 თებერვალი 2009 – 30 ივნისი 2012

13. ივანე მერაბიშვილი 30 ივნისი 2012 – 21 ოქტომბერი 2012

14. ბიძინა ივანიშვილი 21 ოქტომბერი 2012 – 20 ნოემბერი 2013; საქართველოს გამგებელი 20 ნოემბერი 2013 - 

15. ირაკლი ღარიბაშვილი 20 ნოემბერი 2013 – 30 დეკემბერი 2015
16. გიორგი კვირიკაშვილი 30 დეკემბერი 2015 – 13 ივნისი 2018
17. მამუკა ბახტაძე 20 ივნისი 2018 –