უჩა მურღულიას ბლოგი: ავსტრალიის კავშირი

„ავსტრალიის კავშირი“ წარმოადგენს ფედერალური საპარლამენტო კონსტიტუციურ მონარქის, დიდი ბრიტანეთის თანამეგობრობაში. იგი ერთ-ერთი ყველაზე განვითარებული სახელმწიფოა – მთლიანი შიდა პროდუქტი 1 სულზე 59655 დოლარით, მსოფლიო რეიტინგში მეათე ადგილით.

ავსტრალიის ტერიტორიის პირველი ევროპული დოკუმენტურად დადასტურებული აღმოჩენა განახორციელა ნიდერლანდელმა ზღვაოსანმა, ვილემ იანსზონმა, რომელმაც გემ „დაიფკენით“ 1606 წელს იორკის ნახევარკუნძულის სანაპიროს შემოუარა და უწოდა „ახალი ჰოლანდია“. XVII საუკუნის განმავლობაში ნიდერლანდელებმა მოიარეს ავსტრალიის დასავლეთისა და ჩრდილოეთი საზღვაო საზღვრები, მაგრამ დასახლება არ უცდიათ. 1642 წელს აბელ ტასმანმა აღმოაჩინა ტასმანია და ახალი ზელანდია. 1770 წლის აპრილში გემ „ინდევორით“ ინგლისელი ჯეიმზ კუკგადმოსხდა ბოტანის უბეში, რის შემდეგაც გაცურა ავსტრალიის აღმ სანაპიროების გასწვრივ და შეადგინა მისი რუკა, რომელსაც ახალი სამხრეთი უელსი დაარქვა და დიდი ბრიტანეთის საკუთრებად გამოაცხადა. კუკის აღმოჩენის მეშვეობით ბრიტანეთის იმპერიამ დამსჯელი კოლონია დააარსა. 1788 წლის 26 იანვარს კაპიტან არტურ ფილიპის ხელმძღვანელობით ახალი სამხრეთი უელსის ბრიტანეთის ზღვისიქითა ტერიტორიების მოსახლეობამ დასახლება პორტ-ჯექსონში დაიწყო. მომავალში ეს დღე გამოცხადდა ავსტრალიის ეროვნულ დღედ. ამჟამად ტასმანიის სახელით ცნობილი ვან-დიმენის მიწა დასახლდა 1803 წელს, ხოლო ცალკე კოლონია იგი 1825 წელს გახდა. 1828 წელს დიდმა ბრიტანეთმა ოფიციალურად გამოაცხადა თავისად ავსტრალიის დასავლეთი ნაწილი.

ბრიტანეთის ადმინისტრაციამ სამხრეთი უელსი რამდენიმე კოლონიად დაყო - 1836 წელს შეიქმნა სამხრეთი ავსტრალია, 1851 წელს - ვიქტორია, ხოლო 1859 წელს – კუინზლენდი. ჩრდილოეთი ტერიტორია გაჩნდა 1911 წელს სამხრეთი ავსტრალიისგან გამოყოფის შემდეგ. სამხრეთი ავსტრალია დააარსეს როგორც „თავისუფალი პროვინცია“ – რაც იმას ნიშნავს, რომ იგი არასდროს იყო დამსჯელი კოლონია. ვიქტორია და დასავლეთი ავსტრალია ასევე დააარსეს „თავისუფლად“, თუმცა შემდეგ მაინც მიიღეს გადმოყვანილი მსჯავრდადებულები. მსჯავრდადებულების გადმოყვანა ახალი სამხრეთი უელსის კოლონიაში 1848 წელს შეწყდა ახალმოსახლეების პროტესტის შემდეგ.

ევროპელთა ჩამოსახლების მომენტში ავსტრალიის აბორიგენთა რაოდენობა 750000-დან მილიონამდე მერყეობდა, თუმცა ევროპელთა დევნის სედეგად რამდენიმე ათეულ ათასამდე შემცირდა. აბორიგენების დევნა მხოლოდ 1967 წლის რეფერენდუმის შედეგად შეწყდა, ხოლო მიწების ფლობის უფლება მათ მხოლოდ 1992 წელს მიიღეს.

1855-1890 წლებს შორის, ექვსმა კოლონიამ ინდივიდუალურად მიიღო პასუხისმგებელი მთავრობა, რომელიც ხელმძღვანელობდა მათი საკუთარი საქმის უმეტეს ნაწილს დარჩენილ ნაწილზე. კოლონიურმა მმართველობამ ლონდონში დაიტოვა კონტროლი ზოგიერთ საქმეზე, რომელთაგან აღსანიშნავია საგარეო საქმეები, თავდაცვა და საერთაშორისო ტვირთგადაზიდვა.

1901 წლის 1 იანვარის კონსტიტუციით დაარსდა კოლონიების ფედერაცია – „ავსტრალიის კავშირი“, რომელმაც 1907 წელს მიიღო ბრიტანეთის იმპერიის დომინიონის სტატუსი.

ფედერალური დედაქალაქის ტერიტორია (შემდეგ გადაერქვა სახელი – ავსტრალიის ფედერალური ტერიტორია) შეიქმნა ახალი სამხრეთი უელსის ნაწილიდან 1911 წელს, იმისთვის, რომ დაედგინათ ახალი ფედერალური დედაქალაქ კანბერას ადგილმდებარეობა (სანამ კანბერა აშენდებოდა მელბურნი იყო დროებითი მთავრობის ადგილსამყოფელი 1901-1927 წწ.). 1911 წელს, ჩრდილოეთი ტერიტორია გადასცეს სამხრეთი ავსტრალიის მთავრობის კონტროლიდან სახელმწიფოს.

ბრიტანეთის 1931 წლის 11 დეკემბრის ვესტმინსტერის სტატუტმა ოფიციალურად დაასრულა ავსტრალიასა და დიდ ბრიტანეთს შორის კონსტიტუციური კავშირები და ავსტრალიამ სრული დამოუკიდებლობა მიიღო. ავსტრალიამ ეს აქტი 1942 წლის 9 ოქტომბერს მიიღო, მაგრამ თარიღი უკანა რიცხვით მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისისთვის (1939 წ. 3 მარტი) ჩაწერა იმისთვის, რომ დაედასტურებინა კანონმდებლობის კანონიერება, რომელიც ავსტრალიის პარლამენტმა ომის დროს გაატარა.

1986 წლის 3 მარტს მიღებულ იქნა ავსტრალიის აქტი, რომლითაც დასრულდა ბტიტანეთის პარლამენტის უზენაესობა ავსტრალიის ცალკეული შტატების პარლამენტების მიმართ, ხოლო ბრიტანეთის სასამართლოს უზენაესობა ავსტრალიის სასამართლოების მიმართ, რითაც დასრულდა ბრიტანეთის როლი ავსტრალიის შტატების მთავრობაში.

1999 წლის რეფერენდუმზე, ავსტრალიელების 55 %-მა ხმა მისცა და უარყო წინადადება, რომლის თანახმადაც ავსტრალია გახდებოდა რესპუბლიკა საპრეზიდენტო მმართველობით.

კონსტიტუციით ავსტრალიას მართავს პარლამენტი, რომელიც შედგება ორი პალატისაგან, წარმომადგენელთა პალატისა და სენატისაგან. პირველში სამი წლის ვადით 150 დეპუტატს ირჩევენ, სწორედ ამ პალატაში უმრავლესობის მქონე ლიდერი ხდება ქვეყნის პრემიერ-მინისტრი, რომელიც სათავეში უდგას ავსტრალიის მთავრობას. სენატში ყოველი შტატი 12 სენატორით არის წარმოდგენილი, ტერიტორიები კი - ორ-ორი წევრით. სენატორთა არჩევის ვადა ექვსი წელია.

დღეისთვის წამყვანი პარტიები არიან ლეიბორისტები და ლიბერალები. საკმაოდ ბევრი მხარდამჭერი ჰყავს კვინსლენდის ლიბერალ ნაციონალურ პარტიას.

ავსტრალიის პრეიმიერ მინისტრები

№ სახელი პოსტზე ყოფნა პარტია

1. სერ ედმუნდ ბარტონი 1 იანვარი, 1901 – 24 სექტემბერი1903; პროტექციონისტი

2. ალფრედ დიკინი 24 სექტემბერი, 1903 – 27 აპრილი, 1904; პროტექციონისტი

3. კრის უოტსონი 27 აპრილი, 1904 – 18 აგვისტო, 1904; ლეიბორისტი

4. სერ ჯორჯ რეიდი 18 აგვისტო, 1904 – 5 ივლისი, 1905; თავისუფალი ვაჭრობა

– ალფრედ დიკინი 5 ივლისი, 1905 – 13 ნოემბერი, 1908; პროტექციონისტი

5. ენდრიუ ფიშერი 13 ნოემბერი, 1908 – 2 ივნისი, 1909; ლეიბორისტი

– ალფრედ დიკინი 2 ივნისი, 1909 – 29 აპრილი, 1910; სახელმწიფოს ლიბერალი

– ენდრიუ ფიშერი 29 აპრილი, 1910 – 24 ივნისი, 1913; ლეიბორისტი

6. სერ ჟოზეფ კუკი 24 ივნისი, 1913 – 17 სექტემბერი, 1914; სახელმწიფოს ლიბერალი

– ენდრიუ ფიშერი 17 სექტემბერი, 1914 – 27 ოქტომბერი, 1915; ლეიბორისტი

7. ბილი ჰუგესი 27 ოქტომბერი, 1915 – 9 თებერვალი, 1923; ლეიბორისტი/ნაციონალისტი

8. სტენლი ბრიუსი 9 თებერვალი, 1923 – 22 ოქტომბერი, 1929; ნაციონალისტი

9. ჯეიმზ სკულინი 22 ოქტომბერი, 1929 – 6 იანვარი, 1932; ლეიბორისტი

10. ჟოსეფ ლიონსი 6 იანვარი, 1932 – 6 აპრილი, 1939; გაერთიანებული ავსტრალია

11. სერ ირლი ფეიჯი 7 აპრილი, 1939 – 26 აპრილი, 1939; ქვეყანა

12. რობერტ მენზისი 26 აპრილი, 1939 – 28 აგვისტო, 1941; გაერთიანებული ავსტრალია

13. სერ არტურ ფადენი 28 აგვისტო, 1941 – 7 ოქტომბერი, 1941; ქვეყანა

14. ჯონ კურტინი 7 ოქტომბერი, 1941 – 5 ივლისი, 1945; ლეიბორისტი

15. ფრენკ ფორდე 6 ივლისი, 1945 – 13 ივლისი, 1945; ლეიბორისტი

16. ბენ ჩიფლი 13 ივლისი, 1945 – 19 დეკემბერი, 1949; ლეიბორისტი

– სერ რობერტ მენზისი 19 დეკემბერი, 1949 – 26 იანვარი, 1966; ლიბერალი

17. ჰაროლდ ჰოლტი 26 იანვარი, 1966 – 19 დეკემბერი, 1967; ლიბერალი

18. სერ ჯონ მაკეუინი 19 დეკემბერი, 1967 – 10 იანვარი, 1968; ქვეყანა

19. სერ ჯონ გორტონი 10 იანვარი, 1968 – 10 მარტი, 1971; ლიბერალი

20. სერ უილიამ მაკმაჰონი 10 მარტი, 1971 – 5 დეკემბერი, 1972; ლიბერალი

21. გოფ ვიტლემი 5 დეკემბერი, 1972 – 11 ნოემბერი, 1975; ლეიბორისტი

22. მალკოლმ ფრეისერი 11 ნოემბერი, 1975 – 11 მარტი, 1983; ლიბერალი

23. ბობ ჰაუკი 11 მარტი, 1983 – 20 დეკემბერი, 1991; ლეიბორისტი

24. პოლ კიტინგი 20 დეკემბერი, 1991 – 11 მარტი, 1996; ლეიბორისტი

25. ჯონ ჰოვარდი 11 მარტი, 1996 – 3 დეკემბერი, 2007; ლიბერალი

26. კევინ რადი 3 დეკემბერი, 2007 – 24 ივნისი, 2010; ლეიბორისტი

27. ჯულია გილარდი 24 ივნისი, 2010 – 27 ივნისი, 2013; ლეიბორისტი

26. კევინ რადი 27 ივნისი, 2010 – 18 სექტემბერი, 2013; ლეიბორისტი

28. ტონი ებოტი 18 სექტემბერი, 2013 – 15 სექტემბერი, 2015; ლიბერალი

29. მალკოლმ ტერნბული 15 სექტემბერი, 2015 – ;ლიბერალი

* * *

ავსტრალია ჩრდილოეთიდან შემოსაზღვრულია ინდოეთის ოკეანის ზღვებით – ტიმორი, არაფურა, და უბეებით – ეკსმუტი, კინგი, ჟოზეფ ბონაპარტი, კარპენტარი. აქვეა დიდი ნახევარკუნძულები არნემლენდი და კეიპ იორკი. კეიპ-იორკის ნ.კ. კ. ახალი გვინეისგან გამოყოფილია ტორესის სრუტით.

დასავლეთიდან ავსტრალიას ესაზღვრება ინდოეთის ოკეანე.

სამხრეთიდან ესაზღვრება ინდოეთის ოკეანე – ავსტრალიის დიდი ყურით და ბასის სრუტით, რომლითაც ავსტრალია გამოყოფილია ტასმანიისგან.

აღმოსავლეთიდან ავსტრალიას ესაზღვრება წყნარი ოკეანე ტასმანიისა და მარჯნის ზღვებით.
ქვეყანა ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ გადაჭიმულია 3680 კმ-ზე, ხოლო აღმოსავლეთიდან დასავლეთისაკენ 2000 კმ-ზე. ქვეყნის აღმოსავლეთით წყნაროკეანულ სანაპიროს გაუყვება დიდი წყალგამყოფი ქედი, რომლის სამხრეთში, ავსტრალიის ალპებში, მდებარეობს ქვეყნის უმაღლესი მწვერვალი კოსციუშკო (2228 მ.).

ავსტრალიის კავშირის ტერიტორია 7690543 კმ²-ს მოიცავს დ დაყოფილია 6 შტატად და 3 ფედერალურ ტერიტორიად.

ავტრალიის შტატები და ფედერალური ტერიტორიები

1. დედაქალაქი, ფართ. 2280 კვ.კმ.; მოსახ. 419200; ცენტრი – ქანბერა; სტატუსი – ფედერალური ტერიტორია.

2. ჯერვის ბეი 67,8კვ.კმ; 391 კაცი. სოფ. ჯერვის ბეი; ფედერალური ტერიტორია

3. ახალი სამხრეთი უელსი – 800642კვ.კმ; 7955900 კაცი. სიდნეი; შტატი

4. ვიქტორია – 227416 კვ.კმ. 6430000 კაცი; მელბურნი; შტატი

5. კვინსლენდი – 1730620კვ.კმ. 5000000 კაცი. ბრისბენი; შტატი

6. სამხრეთი ავსტრალია – 983482კვ.კმ 1733500 კაცი. ადელაიდა; შტატი

7. დასავლეთი ავსტრალია – 2529875კვ.კმ. 2591900კაცი. პერთი; შტატი

8. ტასმანია – 67031კვ.კმ. 526700 კაცი. ჰობარტი; შტატი

9. ჩრდილოეთი ტერიტორია – 1349129კვ.კმ. 246700 კაცი. დარვინი; ფედერალური ტერიტორია.

შტატებსაც და ტერიტორიებსაც ჰყავთ თვითარჩეული პარლამენტი, მთავრობა და კანონმდებლობა. ფედ. ტერიტორიის სტატუსი მხოლოდ იმით განსხვავდება შტატების სტატუსით, რომ ავსტრალიის ფედერალურ პარლამენტს შეუძლია გააუქმოს ფედერალური ტერიტორიის პარლამენტის ნებისმიერი გადაწყვეტილება, ხოლო შტატების შემთხვევაში მხოლოდ კონსტიტუციის 51 პარაგრაფში მითითებულ საკითხებთან დაკავშირებული გადაწყვეტილებები.

ავსტრალიის კავშირს აგრეთვე აქვს გარე სამფლობელოები

ავსტრალიის სამფლობელოები სტატუსით „გარე ტერიტორია“

1. ნორფოლკი – ფართ. 34,6; მოსახლ. 1748; ცენტრი – კინგსტონი.

2. ეშმორი და კარტიე – ფ. 199კვ.კმ; 0 კაცი.

3. შობის კუნძული – ფ. - 135; მოს. – 1843; ცენტრი – ფლაინგ-ფიშ-კოუვი.

4. ქოქოსის კუნძულები - ფ.14; მოს. 544; ცენტრი – ვესტ-აილენდი.

5. ჰერდი და მაკდონალდი - 368; 0 კაცი.

6. ანტარქტიდული ტერიტორია – 5886500 კვ.კმ. მოს. 1000 კ. დევისის სადგური საკვლევი ტერიტორია.

7. მარჯნის ზღვის კუნძულები – ფ. 10; მ. 4 კაცი.

კ. ნორფოლკი 1913 წლიდან ასევე გარეთა ტერიტორიაა, თუმცა 1979 წლის ნორფოლკის კუნძულის აქტის მიხედვით, იგი უფრო არის ავტონომიური და მას მართავს ადგილობრივი საკანონმდებლო ასამბლეა (9 წევრი ირჩევა 3 წლით, რომელთაგან 4 წევრი ამავე დროს აღმასრულებელ საბჭოს ქმნის და მართავს კუნძულს ავსტრალიის დანიშნულ ადმინისტრატორთან ერთად). მისი უდიდესი ქალაქია ბარნტ პინი (180 მოსახლით), მაშინ როდესაც დედაქალაქ კინგსტონის მოსახლეობა 20 კაცია.
ნორფოლკის მოსახლეობის 40% პიტკერნიდან გადმოსახლებული ანგლო-პოლინეზიელი მეტისია, 55% თეთრკანიანი ავსტრალიელი, ზელანდიელი და ინგლისელი, ხოლო 5% ფიჯიდან, ფილიპინებიდან და ვანუატუდან გადმოსახლებული.

რელიგიური თვალსაზრისით მოსახლეობის 34% ანგლიკანია, 13% „ავსტრლიის გაერთიანებული ეკლესიის“ მრევლი, 12% კათოლიკე, 3% მეშვიდე დღის ადვენტისტი, 9% სხვა რელიგიების, 24% ათეისტი, ხოლო 7% გაურკვეველია თავის რწმენაში.

მოსახლეობა საუბრობს ინგლისურად და ნორფოლკურ კრეოლურად.

ეკონომიკური სიდუხჭირის გამო მოყოლებული 2001 წლიდან მუდმივად კლებულობს მოსახლეობა და ბერდება. ახალგაზრდობა კუნძულზე არსებული ერთედერთი 12 წლიანი სკოლის დასრულების შემდეგ ტოვებს კუნძულს და მიემგზავრება ავსტრალიაში. 2010 წელს ნორფოლკის მთავარმა მინისტრმა დევიდ ბაფეტმა გამოაცხადა, რომ კუნძული მზად არის უარი თქვას თვითმმართველობაზე ავსტრალიის ფედერალური მთავრობის სასარგებლოდ, თუ ამას მოჰყვება სოლიდური ფინანსური დახმარება. შედეგად 2016 წელს ავტრალიის მთავრობამ ნორფოლკის ავტონომია მინიმუმამდე დაიყვანა და კუნძულზე იგივე კანონები გაავრცელა რაც მატერიკზე მოქმედებს. ამან გამოიწვია მცირე ოპოზიციური ჯგუფების წარმოქმნა, რომელთა ერთი ნაწილი სრული ავტონომიის დაბრუნებას, მეორენი კი ახალ ზელანდიასთან შეერთებას ითხოვენ.

* * *

ავტრალის კავშირს ბევრი კუნძულები აქვს, თუმცა სიდიდით რამდენიმე გამოირჩევა. მათგან ყველაზე დიდია ტასმანია (64519კმ2). შემდეგ მოდის:

1. კენგურუ – ფ. 4405კმ2 (ან 4416), 4702 კაცი. სამხრეთ ავსტრალიის შტატის საკუთრება);

2. მელვილი – ფ. 5786კმ2, 1030 კაცი, შედის ჩრდ. ტერიტორიაში.

3. გრუტ აილენდი – ფ. 2326 კმ2 (ან 2285); 2811 კაცი; შედის ჩრდ. ტერიტორიაში.

4. ბათერსტი – ფ. 1691.6კმ2; 1640 კაცი; შედის ჩრდ. ტერიტორიაში.

5. ფრეიზერი – ფ. 1653 კმ2 (ან 1840) ; 194 კაცი; ქვინსლენდში.

6. ფლინდერსი – ფ. 1367 (ან 1359); 700 კაცი; შედის ტასმანიაში.

7. კინგი – ფ. 1098კმ (ან 1091); 1585 კაცი. შედის ტასმანიაში.

8. მორნინგტონი – ფ. 1002 კმ2; 1007 კაცი. შედის კვინსლენდში.

ავსტრალიის მოსახლეობა 2018 წლის მონაცემებით 25147100 კაცია. მათ შორის:

36,1% ინგლისელი

33,5% ავსტრალიელი (ბრიტანეთიდან ადრევე გადმოსახლებულთა შთამომავალი)

11% ირლანდიელი

9,3% სკოტი

5,6% ჩინელი

4,6% იტალიელი

4,5% გერმანელი

2,8% ინდოელი

1,8% ბერძენი

1,6% ნიდერლანდელი...

რელიგიური თვალსაზრისით კი 2016 წლის გამოკითხვით მონაცემები ასეთია:
ათეისტი 30.1%
კათოლიკე 22.6%
სხვა ქრისტიანი 18.7%
ანგლიკანი 13.3%
მუსლიმი 2.6%
ბუდისტი 2.4%
ინდუისტი 1.9%
სხვა რელიგიები 0.8%
იუდეველი 0.4%
გაურკვეველი 9.1%

მოსახლეობა ენების მიხედვით 2016 წლის აღწერით ასე იყოფა:

ინგლისური 72,7%

მანდარინული 2,5%

არაბული 1,4%

კანტონური 1,2

ვიეტნამური 1,2

იტალიური 1,2...

ავსტრალიაში გავრცელებულია აგრეთვე 250 აბორიგენული ენა.

ავსტრალიის ყველა ხალხი, მათი ენები, რელიგია.

ხალხები რაოდენობა ენა რელიგია

აბორიგენი კრეოლები 4,500 კრიოლური ქრისტიანები

ავსტრალიელი აბორიგენები 512,000 ინგლისური ქრისტიანები

სამხ. დას. აბორიგენები 9,900 ინგლისური ქრისტიანები

ადნიამატანა 100 ინგლისური ქრისტიანები

ავღანელი 25,000 დარი ისლამი

აფრიკანერი 65,000 აფრიკაანსი ქრისტიანები

ალბანელი 37,000 ალბანური, ტოსკი ქრისტიანები

ალიავარა 2,000 ალაიავარული ქრისტიანები

აშშ-ლი 86,000 ინგლისური ქრისტიანები

ანდილიაუგვა 1,700 ანდილიაუგვა ქრისტიანები

ანგლო-ავსტრალიელი 18,000,000 ინგლისური ქრისტიანები

ანგლო-კანადელი 40,000 ინგლისური ქრისტიანები

ანგლო-ახალ ზელანდიელი 520,000 ინგლისური ქრისტიანები

ანგლო-ბოშები 6,300 ანგლო-ბოშური ქრისტიანები

ანგლო-სამხრეთ აფრიკელი 98,000 ინგლისური ქრისტიანები

ანმატჯირა 1,200 ანმატიერი ქრისტიანები

ეგვიპტელი არაბი 47,000 ეგვიპტური არაბული ისლამი

ზოგადად არაბი 67,000 მესოპოტამიური არაბული ისლამი

ერაყელი არაბი 68,000 მესოპოტამიური არაბული ისლამი

სუდანელი არაბი 35,000 სუდანური არაბული ისლამი

სირო-ლიბანელი არაბი 79,000 სამხრეთ ლევანტური არაბული ისლამი

დას. არანდა 1,700 დას. არარნტა ქრისტიანები

სომეხი 43,000 სომხური ქრისტიანები

აღმ. არენტე 2,900 აღმ. არარნტა ეთნო რელიგია

ასირიელი 31,000 ასირიული, ახალ არამეული ქრისტიანები

ავსტრიელი და ბავარიელი 24,000 ბავარიული ქრისტიანები

ბაადი, ბარდი 200 ბარდი ეთნო რელიგია

ბანჯალანგი 100 ბანჯალანგი ქრისტიანები

ბალარუსი 6,100 ბალარუსული ქრისტიანები

ბოსნიაკი 33,000 ბოსნიური ისლამი

ბრიტანელი 961,000 ინგლისური ქრისტიანები

ბულგარელი 11,000 ბულგარული ქრისტიანები

ბუნაბა 100 ბუნაბა ქრისტიანები

ბურერა 1,300 ბურარა ქრისტიანები

მიანმარელი 13,000 მიანმარული ბუდიზმი

სებუანო 5,400 სებუანო ქრისტიანები

ჩილელი 32,000 ესპანური ქრისტიანები

ხორვატი 68,000 ხორვატული ქრისტიანები

კიპროსელი ბერძენი 25,000 ბეძნული ქრისტიანები

ჩეხი 22,000 ჩეხური ურელიგიო

დაიი 200 დაიი ქრისტიანები

დაფი 50,000 აუსლანი ქრისტიანები

პაპუა გვინეას აბორიგენები 32,000 ტოკ-პისინი ქრისტიანები

დანგუ 300 დანგუ-ჯანგუ ეთნო რელიგია

დუვალი 300 დუვალი ქრისტიანები

დუვაია 500 დუვაია ქრისტიანები

ჯამბარაპუიუნუ 2,800 ჯამბარაპუიუნუ ეთნო რელიგია

ჯამინჯუნი 200 ჯამინჯუნი ქრისტიანები

ჯიბანა, გუნავიჯი 300 ჯიბანა ქრისტიანები

ჯინანი 300 დინანგი ეთნო რელიგია

ჯინბა ? ჯინბა ეთნო რელიგია

ნიდერლანდელი 70,000 ნიდერლანდური ურელიგიო

ესტონელი 1,500 ესტონური ურელიგიო

ფიჯელი 62,000 ფიჯური ქრისტიანები

ფილიპინელი, ტაგალოგი 237,000 ტაგალოგი ქრისტიანები

ფინელი 11,000 ფინური ქრისტიანები

ფრანგი 24,000 ფრანგული ქრისტიანები

გაიდიჯი 200 კაიტეტიე ეთნო რელიგია

გარავა 100 გარვა ეთნო რელიგია

გერმანელი 103,000 გერმანელი, ქრისტიანები

გვინეელი 2,500 კონკანი, გოანი ქრისტიანები

გუნიიანდი 500 გუნიიანდი ქრისტიანები

ბერძენი 94,000 ბერძნული ქრისტიანები

გუგუბერა 100 გუგუბერა ქრისტიანები

გუგუიიმიჯირი 800 გუგუიიმიჯირი ეთნო რელიგია

გუმატჯი 300 გუმატჯი ეთნო რელიგია

გუნვინგუ 1,900 გუნვინგუ ქრისტიანები

გუპაპიუნგუ, გობაბინგო 400 გუპაპიუნგუ ქრისტიანები

გურინჯის კრეოლი 1,000 გურინჯი კრიოლი ქრისტიანები

გურინჯი 700 გურინჯი ეთნო რელიგია

ხან ჩინელი კანტონელი 92,000 ჩინური იუე ურელიგიო

ხან ჩინელი ჰაკკა 13,000 ჩუნური ჰაკა ბუდიზმი

ხან ჩინელი მანდარინი 410,000 ჩინური მანდარინული ურელიგიო

ჰაზარა 16,000 ჰაზარაგი ისლამი

ჰმონგ ნჯია 2,100 ჰმონგ ნჯუა ეთნო რელიგია

უნგრელი 28,000 უნგრული ქრისტიანები

ჰუტუ, რუნდი 3,600 რუნდი ქრისტიანები

ინდონეზიელი 73,000 ინდონეზიური ისლამი

ირლანდიელი 75,000 ინგლისური ქრისტიანები

ირლანდიელი ბოშა 7,500 შელტა ქრისტიანები

იტალიელი 175,000 იტალიური ქრისტიანები

ივაიჯა, იბაჯო 200 ივაიჯა ეთნო რელიგია

იაპონელი 36,000 იაპონური ბუდიზმი

ჯარუ 400 ჯარუ ეთნო რელიგია

იავანელი 12,000 იავანური ისლამი

ინგლისელი ებრაელი 115,000 ინგლისური ეთნო რელიგია

კარენი, ს'გაუ 9,100 კარენი, ს'გავი ქრისტიანები

კჰმერები 34,000 კჰმეული ბუდიზმი

კიტჯა 300 კიტჯა ეთნო რელიგია

კორეელი 99,000 კორეული ქრისტიანები

კრიო, კრეოლი 3,500 კრიო ქრისტიანები

კუგუ-მუმინი ? კუკუ მუმინი ქრისტიანები

კუკატჯა 500 კუკატჯა ეთნო რელიგია

კუკუ-იალანჯი 400 კუკუ-იალანჯი ქრისტიანები

კუნბარლანგი ? გუნვინგუ ეთნო რელიგია

კუნჯენი 400 კუნჯენი ქრისტიანები

ქურთი, კურმანჯი 4,300 ჩრდ. ქურთული ისლამი

კუუკუ-იაუ ? ტორესის სრუტის კრეოლი ქრისტიანები

ლაო 11,000 ლაო ბუდიზმი

ლატვიელი 8,900 ლატვიური ქრისტიანები

ლიეტუველი 12,000 ინგლისური ქრისტიანები

მაბუიაგი 1,200 კალა ლაგავ ია ქრისტიანები

მაკედონელი 59,000 მაკედონური ქრისტიანები

მალაი 138,000 მალაი ისლამი

მალაი, ქოქოსის კუნძულები 1,200 მალაი, ქოქოსის კუნძულური ისლამი

მალტელი 59,000 მალტური ქრისტიანები

მანდანი 4,000 მანდაიკი სხვადსახვა

მანგარაიი ? მანგარაიი ეთნო რელიგია

მაორი 42,000 მაორი ქრისტიანები

მარიჯაბინი ? კრიოლი ქრისტიანები

მარინგარი ? კრიოლი ქრისტიანები

მარტუ ვანგკა 1,100 მარტუ ვანგკა

მაუნი, მანაგარი 300 მაუნგი ქრისტიანები

მორისიელი 23,000 მორისიული ქრისტიანები

მირიამი, მერი 300 მერიამი ქრისტიანები

მირივუნგი 300 მირივუნგი ქრისტიანები

მურინბატა 1,900 მურინ-პათა ქრისტიანები

ნაკარა ? ნაკარა ეთნო რელიგია

ნანგიკურუნგური 200 ნგან'გიტიმერი ეთნო რელიგია

ნარინიერი 200 ინგლისური ქრისტიანები

ახალი პაპუა მელანეზიელი 28,000 ტოკ პისინი ქრისტიანები

ნგალკბუნი ? გუნვინგუ ეთნო რელიგია

ნგარინმანი, ჰაინმანი 400 ნგარინმანი ეთნო რელიგია

ნგარინუინი ? ნგარინუინი ქრისტიანები

ნგარლუმა 100 ინგლისური ქრისტიანები

ნუნგუბუიუ 100 ნუნგუბუიუ ქრისტიანები

ნიანგანუიატჯარა 1,200 ნიანგანუიატჯარა ქრისტიანები

ნიუანგუმარტა 400 ნიუანგუმარტა ქრისტიანები

ნიინგინა 100 ინგლისური ეთნო რელიგია

ნიუნგა 300 ნიუნგა ქრისტიანები

ორომო, არსი 3,000 ორომო, ბორანა-არსი-გუჯი ისლამი

პანიტიიმა 100 პანიტიიმა ეთნო რელიგია

ჩრდ. პაშტუნები 8,700 ჩრდ. პაშტუნური ისლამი

სპარსელი 58,000 სპარსული ისლამი

პინტიინი 400 პინტიინი ქრისტიანები

პინტუპი 1,300 ინგლისური ქრისტიანები

პინტუპი-ლურიტჯა 500 პინტუპი-ლურიტჯა ქრისტიანები

პიტკაინერი 600 ინგლისური ქრისტიანები

პიტჯანტჯაჯტარა 3,700 პიტჯანტჯაჯტარა ქრისტიანები

პოლონელი 71,000 პოლონური ქრისტიანები

პორტუგალიელი 21,000 პორტუგალიური ქრისტიანები

პუკაპუკა 1,400 პუკაპუკა ქრისტიანები

რემბარუნგა ? რემბარუნგა ეთნო რელიგია

რიტარუნგო ? რიტარუნგო ეთნო რელიგია

ბალკანელი ბოშა 7,100 ბალკანელი ბოშა ქრისტიანები

რუმინელი 13,000 რუმინული ქრისტიანები

რუსი 26,000 რუსული ქრისტიანები

სამოელი 21,000 სამოური ქრისტიანები

სერბი 83,000 სერბული ქრისტიანები

სინჰალელი 110,000 სინჰალური ბუდიზმი

სლოვაკი 6,200 სლოვაკური ქრისტიანები

სლოვენიელი 5,200 სლოვენური ქრისტიანები

სამხრეთ აზიელი 407,000 ინგლისური ინდუიზმი

ესპანოიდები 120,000 ესპანური ქრისტიანები

თააიორე, ტაიორი 600 თააიორე, ეთნო რელიგია

ცენტრალური ტაი 66,000 თაი ბუდიზმი

ტივი 2,100 ტივი ქრისტიანები

ტონგელი 13,000 ტონგური ქრისტიანები

ტორესის სრუტის კუნძულელი 7,300 ტორსის სრუტული ქრისტიანები

თურქი 45,000 თურქული ისლამი

უკრაინელი 19,000 უკრაინული ქრისტიანები

უმპილა 100 უმპილა ქრისტიანები

ვიეტნამელი 220,000 ვიეტნამური ბუდიზმი

ვალმატჯარი 600 ვალმატჯარი ქრისტიანები

ვამბაია 100 ვამბაია ქრისტიანები

ვარდამანი 100 ვარდამანი ქრისტიანები

ვარლმანპა ? კრიოლი ქრისტიანები

ვარლპირი 3,600 ვარლპირი ქრისტიანები

ვარუმუნგუ 400 ვარუმუნგუ ეთნო რელიგია

ვატჯარი 200 ინგლისური ეთნო რელიგია

უელსელი 45,000 უელსური ქრისტიანები

ვიკ-იიანი ? ვიკ-იიანი ეთნო რელიგია

ვიკ-მუნკანი 1,300 ვიკ-მუნკანი ქრისტიანები

ვიკ-ნგათანა 200 ვიკ-ნგათანა ქრისტიანები

ვირადური 100 ინგლისური ქრისტიანები

ვორორა ? ინგლისური ქრისტიანები

იანკუნიჯატჯარა 700 იანკუნიჯატჯარა ეთნო რელიგია

იანიუვა 100 იანიუვა ეთნო რელიგია

იიდინი 200 იიდინი ქრისტიანები

იინჯიბარნდი 400 იინჯიბარნდი ეთნო რელიგია

იორუბა, ოიო 1,900 იორუბა ქრისტიანები

ავსტრალიის დიდი ქალაქები; შტატი; მოსახლეობა

1. სიდნეი. შტატი – ახალი სამხრეთ უელსი, 5,131,326

2. მელბურნი, ვიქტორია, 4,850,740

3. ბრისბენი, კუინზლენდი, 2,408,223

4. პერთი, დასავლეთ ავსტრალია, 2,050,138

5. ადელაიდა, სამხრეთი ავსტრალია, 1,313,927

6. გოლდ-კოსტი, კუინზლენდი, 638,090

7. კანბერა, დედაქალაქის ფედერ. ტერიტორია, 410,301

8. ნიუკასლი, ახალი სამხრეთ უელსი, 322,278

9. სანშაინ-კოუსტი, კუინზლენდი, 375,399

10. ვულონგონგი, ახალი სამხრეთ უელსი, 299,203

11. ჯილონგი, ვიქტორია 260,138

12. ჰობარტი, ტასმანია 226,884

13. ტაუნზვილი, კუინზლენდი 195,346

14. კერნსი, კუინზლენდი 165,925

15. დარვინი, ჩრდილოეთ ტერიტორია 146,612

16. ტუვუმბა, კუინზლენდი 145,631

17. ლონსესტონი, ტასმანია 104,649

18. ბალარატი, ვიქტორია 103,481

19. ოლბერი, ახალი სამხრეთ უელსი 102,894

ავსტრალიის ტერიტორიის საკმაოდ დიდი ნაწილი უდაბნოებს უჭირავთ. დიდი უდაბნოებია: დიდი ქვიშიანი (360000 კმ²), გიბსონი (155530 კმ²), დიდი უდაბნო ვიქტორია (424400 კმ²), სიმფსონი (143000 კმ²).

ავტრალია მდინარეებით საკმაოდ ღარიბია. ასეთი დიდი ტერიტორიის მიუხედავად იქ 15 კმ-ზე მეტი სიგძის მხოლოდ 70 მდინარეა. დიდი მდინარეებია:

1. ეშბიორტონი სიგრძე 825კმ; აუზის ფართ. 66850; ჩაედინება ინდოეთის ოკეანეში

2. ბიორდეკინი ს. 732; ა.ფ. 129700; ჩაედ. მარჯნის ზღვაში

3. ვიქტორია ს. 780; ა.ფ. 87900; ჩაედ. ჟოზეფ ბონაბარტის ყურეში

4. გასქოინი ს. 978; ა.ფ. 76254; ჩაედ. შარკის ყურეში

5. დაიამანტინა ს. 941; ა.ფ. 157455; ჩაედ. გლაგუნა გოიდერში

6. კონდამინი ს. 657; ა.ფ. 13292; ჩაედ. მდ. ბალონში

7. კუპერ კრიკი ს. 1420; ა.ფ. 297547; ჩაედ. ტბა ეირში

8. ბარკუ ს. 570; ა.ფ. --; ჩაედ. მდ. კუპერ კრიკში

9. მერჩისონი ს. 780; ა.ფ. 91252; ჩაედ. ინდოეთის ოკეანეში

10. მურეი ს. 2375; ა.ფ. 1061469; ჩაედ. ალექსანდრინის ტბაში

11. გოულბერნი ს. 654; ა.ფ. --; ჩაედ. მდ. მურეიში

12. დარლინგი ს. 1472; ა.ფ. --; ჩაედ. მდ. მურეიში

13. ბარვონი ს. 700; ა.ფ. --; ჩაედ. მდ. დარლინგში

14. მაკუორი ს. 626; ა.ფ. 74000; ჩაედ. მდ. ბარვონში

15. კასლრეი ს. 541; ა.ფ. --; უერთდ. მდ. მაკუორის

16. მარამბიჯი ს. 1485; ა.ფ. 81630; ჩაედ. მდ. მურეიში.

17. ლაკლანი ს. 1339; ა.ფ. 90892; ჩაედ. მდ. მარამბიჯში

18. ფინკე ს. 600 (750 სრუტეში); ა.ფ. --; ჩაედ. მდ მაკუმბაში

19. ფიცროი ს. 480; ა.ფ. 142664; ჩაედ. მარჯნის ზღვაში

20. ფიცროი ს. 733; ა.ფ. 93829; ჩაედ. კინგის ყურეში

21. ფლინდერსი ს. 1004; ა.ფ. 109000; ჩაედ. კარპენტარიის ყურეში

22. ფორტესკიუ ს. 760; ა.ფ. 49759; ჩაედ. ინდოეთის ოკეანეში

ავსტრალია ღარიბია აგრეთვე ტბებითაც.

1. ეირი – მაქს. 9500 კვ.კმ. (თუმცა 160 წელში ერთხელ აივსო ასე), საშ სიღრმე 150 სმ. რეალურად ტბა 2 ნაწილადაა გაყოფილი: ჩრდ ეირი 8430კვ.კმ და სამხრეთ ეირი 1260კვ.კმ და შეერთებულია გოიდერის არხით. ჩრდ ეირის სიგრძეა სიგრძე 144კმ, ხოლო სიგანე 65 კმ, ხოლო სამხ. ეირის სიგრძე 65კმ და სიგანე 24 კმ.